Chuyeân vì ñaïo hoïc, soaïn ra ñeå ñôøi.
Dò ñoan xöa ñaõ bôøi bôøi,
Laïi theâm ñaïo Phaät, ñaïo trôøi, laêng nhaêng,
Thoùi ñôøi nhieàu vieäc baêng xaêng,
Ñoá ai bieát ñaëng ñaïo haèng ngöôøi ta.
Ñua nhau kænh chuoäng ñaïo taø,
Moät caâu "quaû baùo", muoân nhaø ñeàu tin.
5.- Noùi raèng: Trôøi, Phaät, saùch in,
Toäi veà ñòa nguïc, phöôùc leân thieân-ñaøng.
Coù ngöôøi veà ñaïo Hoøa-lan,
Naêm ñôøi truyeàn thoùi khoe khoang caàu hoàn.
Hoï Haø, teân Maäu, ngöôøi khoân,
ÔÛ ñôøi Haäu Taán, Long moân queâ nhaø.
Saùu möôi tuoåi taùc haàu giaø,
Tuy laø giaøu coù, trong nhaø khoâng con.
Raïng gioài moät taám loøng son,
Cuûa tieàn boá thí, khoâng coøn so ño.
10.- Vôï choàng giöõ ñaïo bo bo,
Ôn trôøi ngoû ñaëng chuùt cho phöôùc laønh.
Hoâm mai luoáng nhöõng ñoïc kinh,
Amen ! ñöùc Chuùa coù linh chaêng laø.
Lieãu Thô laø vôï hoï Haø,
Chieâm bao naèm thaáy nguyeät sa treân mình.
Töï nhieân coù ngheùn thình lình,
Khieán ngöôi Haø Maäu thaáy tình sanh nghi.
Noùi raèng: Khí huyeát giaø suy,
Hay ñaâu chöûa ngheùn, e khi bònh gì ?
15.- Sai ngöôøi tìm röôùc danh y,
Anh em ñoàng ñaïo, teân Kyø hoï Chaâu.
Chaâu Kyø coi maïch hoài laâu,
Noùi raèng: Chò maéc quûy ñaàu thai ñaây.
Maäu raèng: Nhôø löôïng ôn thaày,
Maïch kia ñaõ haún, thuoác naày aét hay.
Kyø raèng: Ñeå hoát thang naøy,
Quûy thai bònh aáy töø ñaây tröø roài.
Thuoác thang maáy thaùng uoáng boài,
Caøng theâm lôùn buïng, gaàn hoài sanh thai.
20.- Hoï Haø thaáy vaäy than daøi:
Tuoåi giaø coøn haõy mang tai theá naày ?
Kyø raèng: Ñoù chaúng bieát ñaây,
Traûi ba ñôøi cuõng laøm thaày vöøa ba.
Chaâu Phan xöa thaät chuù ta,
Trò thai coù pheùp truyeàn gia raát maàu.
Lieãu nöông quûy bònh ñaõ laâu,
Xin caàu thaày khaùc, ngoõ haàu thay tay.
Ta nghe ñoàn phía Sôn taây,
Raèng non Tuøng laõnh coù thaày ñòa tieân.
25.- Teân ngöôøi laø Lyù Tri Nieân,
Thöôøng ngaøy luyeän thuoác thaàn tieân Ñan kyø.
Ta xin ra söùc ñem ñi,
Tôùi nôi caàu thuoác dieäu y roõ raøng.
Maäu raèng: Ta ñaïo Hoøa-lan,
Tieân laø ñaïo khaùc, coù maøng chi nhau.
Kyø raèng: Saùch ñaët coù caâu:
"Teá sanh hoaït maïng" saùch ñaàu ñaïo y.
Laøm thaày ñaâu coù heïp suy,
Bònh ñau thôøi cöùu, ñaïo gì taïi sao ?
30.- Ai ai cuõng voán ñoàng baøo,
Sanh trong trôøi ñaát leõ naøo gheùt nhau ?
Hoï Haø thaáy vaäy cuõng saàu,
Göôïng ñi cuøng baïn, leân caàu thaày tieân.
Traûi qua maáy daëm sôn xuyeân,
Phuùt ñaâu loá thaáy gaàn mieàn Tuøng san.
Ñöôøng ñi ñaù moïc nghinh ngang,
Buïi caây raäm raïp, thaïch baøn nhieàu nôi.
Ngoù leân treân ñænh raïng ngôøi,
Maët nhìn caûnh vaät khaùc nôi phaøm traàn.
35.- Maây bay, nöôùc chaûy, maáy töøng,
Boùng tuøng che nuùi, nhö vöøng loïng xaây.
Chim keâu, vöôïn huù, vang daày,
Hiu hiu gioù thoåi, laù caây reo möøng.
Hai ngöôøi ñöùng laïi troâng chöøng,
Thaáy teân ñoàng töû trong röøng böôùc ra.
Chaøo raèng: Hai gaõ ñöôøng xa,
Ai laø teân Maäu, hoï Haø, noùi minh ?
Hoï Haø nghe noùi thaát kinh,
Raøng: Sao sôùm bieát taùnh danh ta raøy ?
40.- Ñoàng raèng: Coù khaùch ngaøy nay ñeán nhaø.
Ta vaâng lôøi daïy thaày ta,
Ra ñaây ñoùn röôùc, ñem qua Thaïch baøn.
Hoâm nay laø böõa thanh nhaøn,
Thaày ta leân choán Thaïch baøn chaàu tieân.
Hai ngöôøi nghe noùi ñi lieàn,
Theo ngöôi ñoàng töû vaøo mieàn Tuøng san.
Ngoù leân ñænh nuùi Thaïch baøn,
Thaáy hai oâng laõo döïa ngang ñaùnh côø.
45.- Toùc raâu ñeàu baïc phô phô,
Hình dung, coát caùch nhôûn nhô ai bì.
Coù hai quyeån saùch chi chi,
Cuøng hai chim haïc töông tuyø moät beân.
Tri Nieân Haàu, ñöùng treân neàn,
Thaáy hai ngöôøi khaùch daïo leân Ngoïc hoà.
Hoûi raèng hai gaõ Gia-toâ,
Ñeán ñaây loøng muoán hoûi, phoâ, vieäc gì ?
Hoï Haø ñaët goái lieàn quì,
Thöa raèng: Caàu thuoác cöùu nguy bònh nhaø.
50.- Tri Nieân chaúng kòp noùi ra,
Hai oâng treân ñænh lieàn xoa cuoäc côø.
Cöôøi raèng: Haø Maäu raát khôø.
Kheùo nghe thaày tuïc taàm phô noùi quaøng !
Lieãu nöông ngheùn ñuû möôøi traêng,
Song sanh hai gaùi, Tuyeát, Baêng, treân ñôøi.
Vinh hoa coù soá ôû trôøi,
Soá ngöôi sau cuõng ñoåi dôøi môùi neân.
Maáy lôøi ta noùi chôù queân,
Ñöøng mong sau thaùc ñaëng leân Thieân ñaøng.
55.- OÂng cha tröôùc ñaõ laàm ñaøng,
Thôøi sau con chaùu tính toan leõ gì ?
Noùi roài côõi haïc bay ñi,
Hoï Haø chöa hoûi vieäc chi ñaønh raønh.
Hai ngöôøi laø khaùch höõu tình,
Tri Nieân môøi laïi gia ñình cuøng nhau.
Maäu raèng: Caàu thuoác vôï ñau,
Tieân oâng laïi noùi vieäc sau cuõng kyø !
Chaúng hay ngöôøi hoïc pheùp chi,
Cho neân maø bieát thaïnh suy vieäc ngöôøi ?
60.- Nieân raèng chaúng daáu chi ngöôi,
Hai oâng laõo aáy thaät ngöôøi thieân coâng.
Pheùp hay bieán hoùa, thaàn thoâng,
Moät oâng Baéc ñaåu, moät oâng Nam Taøo.
Hai oâng giöõ soå Thieân taøo,
Maïng daân sanh töû ñeàu vaøo trong tay.
Hai ngöôøi veà kíp ngaøy nay,
Tôùi nhaø môùi thaáy lôøi hai oâng truyeàn.
Hoï Haø nghe noùi veà lieàn,
Tôùi nhaø thaáy vôï ñeán mieàn khai hoa,
65.- Ñeû ra hai gaùi noõn naø,
Muøi höông thôm ngaùt, trong nhaø ñeàu kinh.
Maäu raèng: Tieân ñaïo chí linh,
Thinh khoâng maø bieát söï tình khaép nôi.
Kyø raèng: Ta hoïc ñaïo trôøi,
Xöa nay linh nghieäm coù lôøi phöông nao ?
Muoán cho roõ vieäc aâm hao,
Ngaøy sau ta phaûi trôû vaøo Tuøng san.
*
* *
Thöù naày ñeán thöù hoï Döông,
Laøm ngöôøi chuùt bieát vaên chöông goïi laø.
70.- Nam Khang voán thaät queâ nhaø,
Saùnh cuøng hoï Ñoã, ôû Traø Thaïch kheâ.
Nöông theo daân daõ thuù queâ,
Laäp vöôøn, laøm ruoäng, chuyeân ngheà laøm aên.
Hoï Döông cuøng vôï nguyeän raèng:
Traêm naêm xin giöõ ñaïo haèng cuøng nhau.
Ñaõ naêm möôi maáy tuoåi ñaàu,
Khoâng con noái nghieäp, nhöõ saàu thon von.
Bao nhieâu chuøa mieãu cung son,
Ngoõ nguyeàn caàu ñaëng chuùt con noái ñôøi,
75.- Lieàn ngaøy vaùi Phaät, vaùi Trôøi,
Taám loøng tin, cuùng khaép nôi mieãu chuøa.
Cuûa nhaø coù vieäc baùn mua,
Ra ôn laøm phöôùc, hôn thua chaúng naøi.
Phuùt ñaâu hoï Ñoã thoï thai,
Tôùi kyø sanh ñaëng hai trai moät laàn.
Phöôùc ñaø lieàn noái goùt laân,
Phaän mình: giaøu coù, thanh baàn, cuõng öng.
Ngöôøi trong laøng xoùm ñeàu möøng,
Ai hay laõo baïng, coù chöøng sanh chaâu.
80.- Nhôù "caâu thieän aùc ñaùo ñaàu"
Laøm laønh gaëp phöôùc, theá ñaâu coù laàm.
Döông Töø loøng hôõi möøng thaàm,
Hai trai töôùng maïo khaùc taàm thöôøng nhaân.
Veû vang coát caùch tinh thaàn,
So trong treû nhoû phaøm daân ít baèng,
Hoï Döông môùi ñaët teân raèng:
Döông Traân, Döông Böûu, hai thaèng anh em.
Hai con ñeàu ñeïp maét xem,
Vieäc trong gia ñaïo laïi theâm baàn haøn.
85.- Döông töø khi aáy lieäu toan,
Xuaát gia ñaàu Phaät, giöõ an phaän mình.
Ñaõ ñaønh moät taám loøng thaønh,
Coøn con noái nghieäp, môùi ñaønh qui y.
Nay ñaø sinh ñaëng nam nhi,
Nam moâ hai chöõ "töø bi" thaân giaø.
Bao nhieâu theá tuïc gaàn xa,
Nhaân tình aám laïnh, traûi qua ñaõ roài.
Trong voøng danh lôïi...thoâi thoâi !
Hoaøng löông nöûa goái, maáy hoài chieâm bao.
90.- Sang giaøu loøng chaúng öôùc ao,
Hoa taøn, maây noåi, nöôùc xao, traêng lôø.
Hai con tuoåi haõy coøn thô,
Hoâm, mai, aám, laïnh, caäy nhôø hieàn theâ.
Trong tay moät chuoãi boà ñeà,
Traêm naêm xin coåi lôøi theà nöôùc non.
Traû roài nôï vôï nôï con,
Töø ñaây giöõ veïn loøng son tu haønh.
Noùi thoâi quaøy quaû ñaêng trình,
Nhaém nôi am töï moät mình ra ñi.
95.- Thöông thay hai gaõ haøi nhi,
Cuøng naøng Ñoã thò saàu bi muoân phaàn.
Than raèng: Chaøng hôõi! Löông nhaân!
Am vaân ñöôøng caùch coõi traàn xa xa.
Hai con tuoåi môùi leân ba,
Coù cha gioáng ñöùa khoâng cha cuõng kyø !
Bao ñaønh boû vôï con ñi ?
Cöûa nhaø baàn baïc, caäy gì ngaøy sau ?
May nhôø taác coû ngoïn rau,
Meï con laàn löïa nuoâi nhau thaùng ngaøy.
100.- Döông töø ôû choán am maây,
Caûi teân, ñaët hieäu: danh thaày Thieän trai.
Doác loøng taàm daáu Nhö Lai,
Ñaõ ñaønh troán coõi traàn ai, khoâng veà.
Thò, phi, maëc theá khen cheâ,
Töông rau cuõng ñaõ an beà ñi tu.
Sôùm hoâm chuoâng moõ, coâng phu,
Tuïng kinh nieäm keä ôû Phuø-ñoà-sa.
*
* *
Baây giôø ñeán luùc hoï Haø,
Vôï laø Lieãu thò ñeû ra con laønh.
105.- Quaû nhieân hai gaùi song sanh,
Tieân oâng coù daïy ñaønh raèng chaúng ngoa,
Nay ñaø giaùp thaùng boàng ra,
Môøi anh em ñeán nhoùm, maø ñaët teân.
Baø con noäi ngoaïi hai beân,
Moät oâng tröôûng toäc: ngoài treân, daïy raèng:
Haøi nhi göông maët nhö traêng,
Ñaët teân Xuaân tuyeát, Thu Baêng, cho laønh.
Hoï Haø nghe noùi giaät mình,
Nhôù lôøi tieân daïy söï tình khaêng khaêng:
110.- Baûo raèng: Ngheùn ñuû möôøi traêng,
Song sanh hai gaùi tuyeát, baêng, treân ñôøi.
Tieân oâng noùi chaúng sai lôøi,
Laïi raèng: Thoùi tuïc ñoåi dôøi, leõ chi ?
Xui neân taác daï hoà nghi,
Gaãm trong mình laïi muoán ñi non Tuøng.
Hoûi cho bieát leõ caùt hung,
Traêm naêm ñaëng roõ thuûy chung vieäc mình.
Xaûy vöøa toái buoåi du minh,
Chaâu Kyø, baïn cuõ, coù tình vieáng thaêm.
115.- Hoûi raèng: Hai treû giaùp naêm,
Gaãm lôøi tieân daïy coù nhaèm cuøng chaêng ?
Maäu raèng: Xuaân Tuyeát, Thu Baêng,
Tieân daïy hai chöõ, khaêng khaêng nhôù lôøi.
Kyø raèng: Ta troïn ba ñôøi,
Trong nhaø thôø ñöùc Chuùa Trôøi laâu nay.
Maáy ñöôøng hoïa, phöôùc, ruûi, may,
May nhôø, ruûi chòu, thaáy baøy chi ñaâu.
Maäu raèng: Ta cuõng theâm saàu,
OÂng cha thöôû tröôùc tha caàu vuïng toan.
120.- Saùch ghi chöõ ñaïo laø ñaøng,
Ñaøng ñi naøo phaûi moät phang heïp hoøi.
Ngöôøi ñôøi haù deã khoâng coi,
Ñaøng naøo ñi deã, maø noi cho nhaèm.
Ví daàu lôõ böôùc loãi laàm,
Moät ñôøi cuõng bieát, huoáng naêm ba ñôøi?
Kyø raèng: Ñaøng ôû döôùi trôøi,
Coù nôi chaùnh boä coù nôi tha kyø.
Ñaõ ñaønh hai chöõ "tieàn phi",
Chaúng ñi ñaøng chaùnh, laïi ñi ñaøng taø.
125.- Phaûi ñôøi con chaùu vinh hoa,
Ai coøn daùm noùi oâng cha laàm ñaøng.
Muoán cho roõ maùy haønh taøng,
Phaûi tìm daáu tröôùc, hoûi han söï tình.
Thò phi chaúng nhöõng vieäc mình,
Vieäc mình coøn haõy baát bình nhieàu nôi.
Bao nhieâu ñaïo ôû döôùi trôøi,
Thaûy ñeàu xöng thaùnh, khoe lôøi raèng hay.
Ví daàu moät luõ chim bay,
Con naøo troáng maùi, maáy tay bieát raønh.
130.- Ñaïo ta daàu coù hieån linh,
Traûi xöa nay cuõng moät mình Gia-toâ.
Ñaïo Tieân, ñaïo Phaät, ñaïo Nho,
Côù sao chaúng moä, bo bo ñaïo trôøi,
Trôøi ñaâu nôõ ñeå caùc nôi cheâ ñaønh ?
Caây cao bieát maáy möôi ngaønh,
Coøn noi moät goác, huoáng sanh laøm ngöôøi.
Maäu raèng: Tieân ñaïo toát töôi,
Phen naøy ta nguyeän theo ngöôi ñi tìm.
135.- Laøm ngöôøi haù chaúng baèng chim,
Chim coøn bieát choïn caây eâm gôûi mình.
Veùn maây môùi thaáy trôøi xanh,
Tìm ñaøng phaûi doïn ngoïn ngaønh gai choâng.
Kyø raèng ta muoán thaúng xoâng,
E ñi roài laïi theïn thuøng nöôùc non.
Hoïc y ñaõ maáy naêm troøn,
quûy thai moät bònh, maïch coøn noùi sai.
Tieân oâng maáy naém tay ai ?
Thinh khoâng maø bieát song thai môùi kyø
140.- Traùch chi mang tieáng tuïc y,
Khoe taøi coi maïch, thaät khi ngöôøi ñôøi,
Ta ñi thôøi maéc Tieân cöôøi,
Chi baèng ôû laïi khoûi ngöôøi cheâ khen.
Anh neân tìm Lyù tri Nieân,
Theo ngöôøi aét ñaëng gaëp Tieân non Boàng.
Sau daàu roõ noãi ñuïc trong,
Ñoù sao ñaây vaäy, moät loøng maø thoâi.
Daën roài voäi vaõ chôn lui,
Nhaém chöøng töû lyù veà xuoâi moät beà.
145.- Hoï Haø trôû laïi höông queâ,
Ñay côm, baàu nöôùc, ñeà hueà ra ñi.
Ñi vöøa gaëp luùc xuaân kyø,
Ñoaùi nhìn caûnh vaät moät khi vui loøng.
Höõu tình thay ngoïn gioù ñoâng,
Caønh mai nôû nhuïy, laù tuøng reo vang.
Coû thôm hôùn hôû beân ñaøng,
Nhö tuoàng möøng khaùch Ñoâng hoaøng ñeán ñaây.
Líu lo chim noùi treân caây,
Nhö tuoàng chaøo hoûi khaùch naøy veà ñaâu ?
150.- Hai beân caây moïc giao ñaàu,
Nhö tuoàng ñoùn röôùc, giaøn haàu ngöôøi sang.
Döôùi khe nöôùc chaûy tôï ñaøn,
Nhö tuoàng möøng baïn höông quan taùch vôøi.
Traêm hoa ñua nôû, mieäng cöôøi,
Nhö tuoàng möøng rôõ gaëp ngöôøi coá tri.
Maûng xem phong caûnh dò kyø
Hay ñaâu lôõ böôùc, laïi ñi laàm ñaøng.
Xa xem hình daïng khaùc thöôøng,
Côõi löøa chaàm chaäm boãng döôøng ngaâm thô.
155.- Hoï Haø döøng buôùc ñöùng chôø,
Laéng nghe ngöôøi aáy lôøi thô ngaâm raèng:
Thi raèng:
Tam Hoaøng, Nguõ Ñeá, daáu vöøa qua,
Moái ñaïo, trôøi trao ñöùc thaùnh ta.
Hai chöõ "tín, thaønh" an caùc nöôùc,
Moät caâu "trung hieáu" döïng muoân nhaø,
Chôû bao nhieâu ñaïo thuyeàn khoâng khaúm,
Ñaâm maáy thaèng gian, buùt chaúng taø.
Caêm baáy ! Loaøi ngu theo thoùi moïi !
Trôøi gaàn chaúng kính, kính trôøi xa.
Hoï Haø nghe tieáng ngaâm roài,
Trong daï boài hoài, böôùc tôùi hoûi thaêm.
Voù löøa ñi tôùi xaêm xaêm,
May ñaâu laïi nhaèm oâng Lyù tri Nieân.
Maäu raèng: Toâi thaät höõu duyeân,
Tìm tieân, maø laïi gaëp tieân giöõa ñaøng,
Nieân raèng: Chaúng ôû nhaân gian,
Vieäc chi leân choán thaâm san moät mình ?
160.- Ñoäc truøng, aùc thuù, khoâng kinh,
Ñaøng chim, daáu thoû, loä trình xieát bao !
Maäu raèng: Xöa nhôù lôøi trao,
Phaûi leân noùi laïi aâm hao cho töôøng.
Xin thaày chæ veõ moïi ñaøng,
Ñem toâi leân choán Thaïch baøn ngaøy xöa.
Nieân raèng: Trong coõi maây möa,
Khoân môøi Baéc Ñaåu, khoù thöa Nam Taøo,
Hai oâng voán thaät vì sao,
Ngöôøi con maét tuïc thaáy sao ñaëng hoaøi ?
165.- Gaàn ñaây coù nuùi Thieân thai,
Coù chuøa Linh dieäu, coù ñaøi AÂm döông
Trong chuøa laïi coù hai hang,
Moät ñaøng Bích laïc, moät ñaøng Dieâm la.
Coù oâng tieân tröôûng, Thaày ta,
Hieäu laø Töù Thaát, teân laø laõo Nhan.
Thöôøng ngaøy luyeän thuoác kim ñan,
Moät mình goàm ñuû ba ngaøn xuaân thu.
Ñaûng nhaøn moät coõi thanh u,
Nay chôi soâng thaùnh, mai du non thaàn.
170.- Pheùp hay: trôøi ñaát thaâu gaàn,
Sai ñoàng, ñaùnh thieáp, coù phaàn linh thoâng,
Theo ta leân ñoù thôøi xong,
Hoûi ñieàu caên soá, roõ trong söï tình.
Bao nhieâu nhöõng vieäc tieàn trình.
Loøng tieân, moät taám, göông minh soi roài.
Hoï Haø nghe noùi loøng vui,
Mang goùi laàn hoài, leân nuùi Thieân thai.
*
* *
Hoï Haø chuyeän vaõn coøn daøi,
Ñeå noái ñaàu baøi, noùi chuyeän hoï Döông.
175.- Töø chaøng caùch bieät gia höông,
Ñaõ ba naêm tröôøng, ôû choán am maây.
Hoâm mai chuoâng moõ vang daày,
Chuùng taêng ñeàu goïi coù thaày Thieän Trai.
Bao nhieâu theá tuïc gaùc ngoaøi,
Moät xaâu chuoãi hoät mang vai, gìn loøng.
Qui höông ba thöù ñaõ xong,
Möôøi lôøi giôùi caám, cuõng khoâng phaïm gì.
Ban sô laøm phaän tu trì,
Naêm nay leân chöùc thaùi sö moät chuøa.
180.- Voâ ra trong coõi Phuø ñoà,
Thaáy ngöôøi taøi, saéc: nam moâ Di Ñaø !
Ngaøy ngaøy kinh keä ngaâm nga,
Laêng Nghieâm, Vieân Giaùc, cuøng laø Kim Cang
Phuùt loøng buoàn böïc chaúng an,
Daïo chôi ra choán tam quan moät hoài.
Am vaân caûnh vaéng naøo vui,
Coi bao nhieâu laïi ngaäm nguøi baáy nhieâu.
Voäi vaøng trôû laïi haäu lieâu,
Baïch cuøng Hoaø thöôïng xin ñieàu vaân du.
185.- Hoøa thöôïng cuõng ngöôøi hoïc nhu,
Teân laø Traàn kyû, ôû Phuø ñoà sa.
Laém phen öùng cöû, ñaêng khoa,
Thi vaên chaúng ñoã, loøn ra cöûa thieàn.
Giaän ñôøi nhieàu vieäc ñaûo ñieân,
Laøm thi khuyeán theá, ngaøy lieàn ngaâm chôi.
Thi raèng:
Ngöôøi xöa caàm ñuoác daïo ñeâm chôi,
Naøo coù cöu chi caùi vieäc ñôøi,
Phuïng Thuaán, laân Nghieâu, tuoàng tröôùc naùt,
Höôu Taàn, raén Haùn, thoùi sau dôøi.
Thaùnh hieàn ñeå daáu vaøi pho saùch,
Taïo hoùa theo mình maáy taác hôi ?
Trong cuoäc phuø sanh ai cuõng theá,
Daàu hay, daàu dôû, chaúng qua trôøi.
Hoï Döông saém söûa haønh trang,
Laïy thaøy Hoøa thöôïng, leân ñaøng vaân du.
Kìa non, noï nöôùc, maëc daàu,
Non nhaân nöôùc trí, nhieäm maàu thaûnh thôi.
190.- Ngöôøi sanh ra ôû trong trôøi,
Xöa qua, nay laïi, nghó ñôøi: "luaän sau".
Trong voøng danh lôïi nhö nhau,
Heát vinh, ñeán nhuïc, sang giaøu chi ai ?
Coù caâu "xuaân baát taùi lai",
Boùng giaø theo goùt, bieát naøi chi ñaây.
Ñaõ ñaønh thieàn tröôïng moät caây,
Giôùi ñao moät löôõi, töø raøy theá gian.
Xöa nay trong cuoäc gian nan.
Vaät ñeàu coù chuû, ai toan chia giaønh ?
195.- Kìa kìa gioù maùt traêng thanh,
Tai nghe, maét thaáy, môùi ñaønh cuûa ta.
Nguoàn ñaøo, cuïm lieãu, traûi qua,
Tin xuaân ñöa: böôùm, ong, hoa, daày daày.
*
* *
Ñi vöøa xa choán am maây,
Tôùi nôi Haø laõnh trôøi taây haàu chieàu.
Ven gaønh moät nhaém haét hiu,
Tieáng ngö trong nuùi, boùng chieàu ngoaøi khôi.
Beân non haàu khuaát maët trôøi,
Döông Töø thô thaån tìm nôi gôûi mình.
200.- May ñaâu gaëp moät tieåu sanh,
Cho traâu uoáng nöôùc döôùi gaønh Haø taây.
Ngoài caàm oáng quyeån trong tay,
Thoåi roài laïi haùt, haùt hay laïi cöôøi.
Döông Töø böôùc tôùi xem chôi,
Gaãm ba caâu haùt, thaät lôøi thaïch kim.
Haùt raèng
Buoåi trôøi Nghieâu, boùng chieàu ngao ngaùn,
Ngaøy toái roài chôø saùng cuõng laâu.
Tieáng chim oanh ñoå canh maùi baéc,
Ai ñi ñoàng keùo taét trôøi taây.
Coõi nhaân gian nhieàu ñaøng laàm loãi,
Gaëp trôøi chieàu, khoù noãi ñi xa.
Haùt roài laïi thoåi oáng chôi,
Gaãm trong thuù vò, thaûng thôi hôn thieàn.
Döông Töø böôùc tôùi hoûi lieàn:
Ba caâu haùt aáy, ai truyeàn cho ngöôi ?
205.- Tieåu sanh nghe hoûi nöïc cöôøi,
Ñaùp raèng: Voán thaät coù ngöôøi daïy ta.
Gaàn ñaây vaøi daëm chaúng xa,
Coù thaày ñaïo só tu ñaø nhieàu naêm,
Laäp am ôû choán taây laâm,
Thaùng ngaøy thong thaû, ñôøn caàm, ca thi.
Thuoác thang, phuø chuù, ai bì,
Ngöôøi ñau tôùi ñoù, bònh chi cuõng laønh.
*
* *
Döông Töø nghe noùi ñaønh raønh,
Xaêm xaêm böôùc tôùi ñaàu gaønh Taây laâm.
210.- Ñeán nôi trôøi ñaõ toái daàm,
Ñöùng xa ngoaøi cöûa , nghe ngaâm thi raèng:
Thi raèng:
Bieát aân phuï töû, nghóa quaân thaàn,
Nhôø coù Trôøi sanh ñöùc Thaùnh nhaân.
Neùt möïc tu kinh ngaên ñöùa loaïn,
Daáu xe haønh ñaïo raïch trong traàn.
Traêm ñôøi coøn caùm lôøi than phuïng,
Muoân thuôû ñeàu thöông tieáng khoùc laân.
Phaûi ñaëng buùt Chaâu bieân saùch Haùn,
Moïi naøo daùm tôùi caïo ñaàu daân !
211.- Thô roài laïi khaûy ñaøn caàm,
Nhö tuoàng möøng baïn tri aâm tôùi nhaø,
Töû Kyø xöa gaëp Baù nha,
Ngoùn ñôøn "löu thuyû" nay maø coøn ñaây.
Döông Töø goõ cöûa keâu thaày,
Raèng: Ta lôõ toái, xin thaày ñoä ta.
Ñaïo nhaân nghe goïi böôùc ra,
Chaøo raèng: Thieàn khaùch ñaâu maø ñeán ñaây ?
215.- Leàu tranh, giöôøng ñaù, chieáu maây,
Khoâ nai, côm baép, röôïu chay, taïm duøng !
Töø raèng: Lôøi daùm hoûi oâng:
ÔÛ trong am töï sao khoâng Phaät thôø ?
Só raèng: Loøng chaúng öôùc mô,
Bôûi vì chöõ Phaät saùnh vöøa chöõ nhaân,
Ñöôøng qua taây vöïc chaúng gaàn,
Coõi di, coõi haï trôøi phaân roõ raøng .
Ta töøng coi saùch nhaø Ñaøng (Ñöôøng),
Thaáy lôøi "Phaät bieåu" hoï Haøn bieát tin.
220.- Phaät nhaân, soáng cuõng chaúng nhìn,
Huoáng chi hình veõ, töôïng in thôø gì ?
Töø raèng: Phaät voán töø bi ! ...
Só raèng: naøo coù ích gì daân phong.
(Löôïc)
Töø raèng: Thaày hoïc ñaïo chi?
Só raèng: Thieân haï thieáu gì ñaøng xöa.
Leõ ñôøi nhö chieác thuyeàn ñöa,
Maëc ai ñi sôùm veà tröa, chaúng maøng !
225.- Kìa laø hoï Laõo, hoï Trang,
Hoï Döông, hoï Maëc, hoï Haøn, hoï Thaân.
Caùc nhaø xöa cuõng coå nhaân,
Khai ñöôøng môû ngoõ, trong traàn nhieàu nôi.
Coù nghe caùc hoï ñua bôi,
Khoâng nghe hoï Phaät ôû ñôøi trung nguyeân.
Töø raèng: Bieát ñaïo naøo chuyeân ?
Só raèng: Xöa coù saùch hieàn soaïn caâu:
Moät baàu trôøi ñaát nhö chaâu
Maët ngöôøi kim coå, cheøo ñaâu thì cheøo.
230.- Töø raèng khoù bieát phöông theo,
Só raèng: Löïa phaûi xuoáng ñeøo, leân non.
Vua toâi, choàng vôï, cha con,
Anh em, baàu baïn, vuoâng troøn môùi xong.
Chaúng tin, coi moät ngaøy roøng:
Ñi ñaâu cho khoûi ñaïo trong cöông thöôøng ?
Ta xöa cuõng khaùch thô ñöôøng,
Maøy xanh coù chí hieån döông treân ñôøi,
Gheùt ñôøi thuùc quí ñua bôi,
Sôï trôøi neân phaûi tìm nôi aån mình,
235.- Voán khoâng hoïc thoùi Lan ñình,
Xuùm nhau thaàm thó phaåm bình coå caâm.
Cuõng khoâng hoïc thoùi Truùc laâm,
Ruû nhau uoáng röôïu hoân traàm ngaøy ñeâm.
Gioù, traêng, baàu baïn anh em,
Sôùm nghe tieáng deá, toái xem boùng thieàm.
Moä rieâng moät caûnh thanh ñieàm,
Saün hoa döôùi hoá, saün chim treân caønh.
Höôu, nai, khæ, doäc ñua tranh,
Vaät trong trôøi ñaát maëc tình xem chôi.
240.- An, nguy coù phaän ôû trôøi,
Ngöôøi ñôøi ñöøng maéc nhô ñôøi thì thoâi.
Döông Töø nghe noùi reõ roøi,
Moät ñeâm chaúng nguû, luoáng ngoài lo aâu.
Nghó raèng mình ñaõ ñi tu,
Haüng nhö lôøi aáy: coâng phu lôõ laøng !
Cöông thöôøng ñeå maët ai toan,
Ñaïo ta giöõ veïn, naøo can phaïm gì ?
Xaûy vöøa trôøi saùng, haàu ñi,
Hoûi raèng: Huùy töï, teân gì daïy toâi ?
245.- Só raèng: Troïn ñaïo thôøi thoâi,
Ngöôøi ñôøi löïa phaûi trau doài taùnh danh ?
Trôøi cao ñaát roäng, thinh thinh,
Non xanh, nöôùc bieác, ñaõ ñaønh phui phai.
Hoûi thôøi ta phaûi noùi ra:
Ba ngaøn theá giôùi, ta laø voâ danh.
Töø raèng: Ñaâu thaät coù danh ?
Só raèng: Linh dieäu ñaõ ñaønh chuøa tieân.
Döông Töø voäi vaõ ñi lieàn,
Ngoài laâu laïi sôï cöûa thieàn maéc cheâ.
250.- Traûi qua maáy daëm laâm, kheâ,
Hiu hiu gioù thoåi, pheâ pheâ nhaønh tuøng.
Ñaøo hoa, lieãu yeáu, song song,
Moät vaàng maây baïc boùng loàng phau tuoân.
Giaän ñôøi ñaïi só deå duoàng Phaät gia.
Ñi vöøa ñeán suoái Kim ba,
Thaáy moät oâng giaø xuoáng taém maø chôi.
Taém roài maùt meû thaûnh thôi,
Haùt moät vaøi lôøi, nghe raát eâm tai.
Haùt raèng:
Taém nöôùc trong, röûa loøng ñaõ saïch,
Caùm thöông ngöôøi laøm khaùch traàn ai !
Gioù xuaân qua, mình ta ñaõ maùt,
Caùm thöông ngöôøi phieâu laïc tha höông !
Gaãm röøng nhu, coâng phu ngô ngaùo,
Tuoåi giaø roài, theá ñaïo coøn xa !
255.- Haùt roài tay choáng gaäy leâ,
Vai mang baàu röôïu, laàn veà coõi taây..
|
|
|