Döông Töø Haø Maäu

Hoï Haø thaáy noùi uû eâ,
Raèng: Xin gaén voù troïn beà thuûy chung.
Göôïng ñi tìm khaép caùc cung,
Vaäy sau môùi bieát ñaïo tuøng maø theo.
Chuoâng kia chaúng ñaùnh sao keâu,
Ñeøn kia muoán toû, khoâng kheâu cuõng lôø.
Döông Töø nghe phaûi, laøm ngô,
Gaéng ñi theo doõi troïn giôø cuøng nhau.
850.- Xieát bao maët uû maøy chaâu,
Nghó trong phaän saõi ruoät saàu xoùt xa.
*
* *
Ñi vöøa moät ñoãi xa xa,
Phuùt ñaâu baõi caùt Hoaøng sa gaàn keà.
"Hoaøng sa" hai chöõ baûng ñeà,
Maét nhìn caûnh vaät naõo neà, thôû than!
Daøu daøu coû heùo, hoa taøn,
Xô rô treân baõi caùt vaøng, buoàn thay!
Gioù aâm hiu haét laù caây,
Möa tuoân baïc baïc, boùng maây môø môø.
855.- Khaép xem boán phía buïi bôø,
EÙo le caûnh vaät, daät dôø ôû ñaây.
Naøo hay laøng xoùm ñoâng daày,
Coù nôi chôï buùa, coù baày ngöôøi ta.
Keâu teân raèng chôï aâm la,
Ngöôøi buoân, keû baùn, cöûa nhaø raát ñoâng.
Hoï Haø chöa haún taám loøng,
Hoûi: Sao aâm phuû thoùi ñoàng döông gian?
Taïo Y toû veû moïi ñaøng,
Döông gian aâm phuû, cô quan cuõng ñoàng.
860.- Khaùc laø khaùc vieäc hoùa coâng,
Coõi bôø chöõ "haï", chöõ "trung" roõ raøng.
Sanh, thôøi ôû caûnh döông gian,
Thaùc, veà aâm phuû laø ñaøng xöa nay.
Hoï Haø nghe noùi roõ baøy,
Hoûi thaêm doøng hoï choán naày chöa ra,
*
* *
Ñi vöøa khoûi baõi Hoaøng sa,
Tôùi nôi cöûa aûi thaáy ñaø neân kinh.
Cho hay döôùi coõi u minh,
Raát nhieàu aâm töôùng, aâm binh, nhoän nhaøng.
865.- Baøi ñeà raèng "Quæ Moân Quan",
Voâ ra bieát maáy möôi ñaøn toäi nhaân.
Ngöôøi thôøi maéc toäi voâ luaân,
Keû thôøi voâ ñaïo, raàn raàn daãn ra.
Luõ kia con gaùi ñaøn baø,
Ñaøn naày trai traùng, oâng giaø, xieát bao.
Chaúng hay daãn tôùi nguïc naøo?
Nghe quaân quûy toát mieäng rao theû raèng:
Döông gian nhieàu keû tham nhaêng,
Trong nhaø giaøu coù loøng haèng baát nhaân.
870.- Cho vay ñaët nôï muoân phaàn,
Lôïi trung gia lôïi, khoå thaân nhaø ngheøo.
Khoâng tieàn laïi baét veà treo,
Khieán laøm ñaày tôù, ôû theo vieäc nhaø.
Goâng cuøm, traêng troùi, daãn ra,
Laêng xaêng luõ baûy, ñaøn ba chaät ñaøng.
Kia laø thô laïi nhaø quan,
Chuoäng beà xaûo traù, khoe khoang hôn ngöôøi.
Trau gioài ñao buùt cho töôi,
AÙn sanh laøm töû, caát möôi xaøng xaøng
875.- Daét ngöôøi vaøo toäi thaùc ngang,
Ham aên cuûa caûi cho sang cöûa nhaø.
Naày laø coâng, coå, chö gia,
Ñeàu tham chöõ "lôïi", laïi hoøa chöõ "gian".
Lôïi, gian, hai chöõ daáy loaøn,
Nhaø buoân, nhaø baùn, maéc naøn ñaõ öng.
Thaáy vaày neân döûng döøng döng,
ÔÛ ñöøng voâ ñaïo, cuõng ñöø voâ luaân.
Ñaõ laøm vaøo toäi baát nhaân,
Daàu cho muoân kieáp, caùi thaân ra gì?
*
* *
880.- Taïo Y caàm caùi theû ñi,
Qua roài cöûa quûy, kòp khi ñeán thaønh.
Baøi ñeà raèng "Uoång Töû Thaønh",
ÔÛ trong röïc rôõ cung ñình nghieâm trang.
Ñeàn son, gaùc tía laàu vaøng,
Haún hoøi ñeå choán Dieâm quan trò vì.
Caùc nôi chuùa nguïc, aâm trì,
Ñeán nôi chaàu chöïc, aùn töø phaùn ra.
Toäi naøo ñoaùn quyeát, cho ra haønh hình.
885.- Bieát bao nhieâu phaïm toäi tình,
Thaùc oan uoång töû, vong linh daät dôø.
Hoàn thôøi möôïn chuùng ñaïi thô
Hoàn thôøi ñoäi traïng, ñoäi tôø giaáy khoâng.
Ñaøn baø cho tôùi ñaøn oâng,
Ñem nhau quì choán saân roàng thieáu chi.
Traâu, deâ, heo choù ñeàu ñi,
Moàm thôøi caén traïng vaøo quì Dieâm quan.
Môùi hay vaät cuõng chòu oan,
Thaùc khoâng ñaùng thaùc, xöông tan thòt lìa.
890.- Hai ngöôøi quûy söù ñöùng keà,
Keû thaâu ñôn traïng, ngöôøi thì keâu rao.
Hai ngöôøi chöa roõ leõ naøo,
Ñem nhau tôùi choán AÙn taøo coi chôi.
*
* *
Thaáy quaân quûy söù ba ngöôøi,
Daãn tôùi moät ngöôøi chöa bieát toäi chi.
ÔÛ ñôøi laøm nghieäp theá y
Chuù ruoät Chaâu Kyø, teân goïi Chaâu Phan.
Hoï Haø nhìn thaáy roõ raøng,
Hoûi raèng sao chuù laàm ñaøng nôi ñaây?
895.- Ñaùp raèng: Mang toäi laøm thaày,
Hoát laàm thang thuoác, haïi laây maïng ngöôøi.
Ñaïo ta ñaây coù ba ngöôøi,
Haõy coøn ôû cöûa thöù möôøi xin aên.
Moät ngöôøi teân goïi Haø Naêng,
Thaät ngöôøi Haø Maäu keâu baèng ngoâi oâng,
Chaâu Phan lôøi noùi chöa xong,
Quûy ñaø keùo coå vaøo trong AÙn taøo
*
* *
Laïi nghe quûy söù lao xao,
Daãn moät ngöôøi naøo, ñaàu troïc mang goâng,
900.- Döông Töø xem thaáy nghi loøng,
Laïi gaàn voán thaät thaày trong chuøa mình.
Hoûi raèng hoøa thöôïng tu haønh,
Côù sao maø maéc toäi tình chi ñaây?
Ñaùp raèng: Töø thuôû chôi maây,
Am vaân hoâm sôùm haèng vaày keä kinh.
Chaúng may laâm beänh xaù sanh,
Chöa hay buoåi aáy aâm linh toäi gì!
Noùi roài quûy söù daãn ñi,
Vaøo AÙn taøo aáy moät khi tra töôøng.
905.- AÙn taøo quûy söù phuïng chöông,
Ñaëng daâng beä ngoïc, Dieâm vöông ngöï raèng:
Chaâu Phan laø ñöùa voâ aân,
Ñaønh loøng chaúng töôûng moà phaàn toå tieân.
Mình sanh trong coõi trung nguyeân,
(Löôïc)
909.- Hieàm vì ngheà nghieäp y moân,
Chaúng coi saùch vôû, laøm khoân haïi ngöôøi.
910.- Phoù cho caàm cöûa thöù möôøi,
Daãn ñi haønh toäi, cho ngöôøi thaáy gheâ,
Haønh roài hoùa kieáp laøm deâ,
(Löôïc)
913.- Daï Xoa vaâng lònh phaêng phaêng.
Nguïc möôøi daãn laïi giao thaèng Chaâu Phan.
*
* *
Dieâm vöông phaùn tröôùc ngai vaøng:
Raèng: Ngöôøi Traàn Kyû sao chaøng ñi tu?
Tieáng xöa cöõng bieát chöõ nhu (nho),
Haù khoâng coi saùch Xuaân Thu daïy ñôøi?
Ngoaïi di Trung quoác khaùc trôøi,
Phuï Nho, theo Phaät, chuoäng lôøi nam moâ,
Maáy naêm ôû choán Phuø ñoà,
Xöng raèng Hoøa thöôïng, noùi phoâ hoang ñaøng,
Cuûa thôøi tam baûo aên thöôøng,
Ruoäng thôøi saün coù thaäp phöông cuùng döôøng.
Vaû xöa Phaät ôû Taây phöông.
Soáng khoâng bieát leõ cang thöôøng laø chi.
920.- Luyeän loøng hai chöõ "töø bi",
Vieäc nhaø vieäc nöôùc, bieát gì tôùi ai.
Laøm ngöôøi sao chaúng theo loaøi?
Thaûo cha ngay chuùa, ñoaùi hoaøi chi ñaâu!
Ñaønh loøng caét haún toùc raâu,
Ñaõ toan baát töû, laïi aâu baát thaàn.
Toäi kia ñaõ ñeán muoân phaàn,
Khoù dung cho ñoù laøm thaân con ngöôøi.
Tröôùc cho baày raén caén töôi,
Roài sau cho hoùa kieáp ngöôøi laøm traâu.
925.- Haønh cho chín kieáp raát laâu,
Ñeå aên rôm coû, daõi daàu taám thaân.
Daï Xoa laõnh naïp hoï Traàn,
Ñem giao chuùa nguïc ôû phaàn soâng Dieâm.
Coù quaân quûy toát lieàn ñam,
Daãn qua Taøo aùn coøn giam nöûa giôø.
Döông Töø theo khoùc bô vô,
Raèng nay Hoøa thöôïng bieát nhôø caäy ai!
Kyû raèng: Ta hoûi Thieän Trai:
Côù sao xuoáng choán aâm ñaøi, chuyeän chi?
930.- Thöa raèng: Taàm daáu Mu ni
Ngoû xin khoûi tieáng thò phi treân ñôøi.
Kyû raèng: Troán laùnh vieäc ñôøi,
Ñaõ ñaønh loãi ñaïo cuøng trôøi ñaát kia.
Ngaøn naêm trong coõi thieàn kia,
Laáy ta laøm moät taám bia ñeå ñôøi.
Ngöôøi veà xin gôûi vaøi lôøi,
Noùi cuøng taêng saõi caùc nôi chuøa chieàn.
Trôû veà theo ñaïo thaùnh hieàn,
Lo beà nhaø cöûa, chôù nguyeàn ñi tu.
935.- Tu chi maéc kieáp laøm traâu,
Laïi xoâ xuoáng caàu, cho raén phaân thaây.
(Löôïc boû chín caâu, thuaät lôøi Chaâu Phan)
945.- Ñöông phoâ quûy söù ñaùnh ngang,
Daãn tôùi nguïc ñaøng,chòu pheùp khaûo tra.
Chaâu Phan suøi suït böôùc ra,
Hoï Haø thaáy vaäy xoùt xa phaän mình.
Taïo Y quûy söù coù tình,
Ñem qua caùc choán nguïc hình xem coi.
Baøi ñeà hai chöõ "Phong Loâi"
Nguïc naày ñeå trò baày toâi gian taø.
Hung thay quûy toát Daï Xoa.
Baét baày toâi nònh ñem ra haønh hình.
950.- Tay chaân ñeàu coù ñoùng ñinh,
Naèm treân taám thôùt loõa hình traàn phôi.
Ngöôøi giaêng naèm giöõa ngoù trôøi,
Ngöôøi thôøi naèm saáp khaép nôi reõ roøi.
Phuùt ñaâu moät tieáng aâm loâi,
Noå ra saám seùt ñaùnh boài treân thaây.
Tröôùc saân lai laùng maùu ñaày,
Tan xöông naùt thòt, caùi baày quaân gian.
Coi teân: Ñeà thuôû Haùn Ñaøng (Ñöôøng).
Thaäp Thöôøng Thò aáy vôùi ñoaøn hoaïn quan.
955.- Haønh roài saùi pheùp linh ñan,
Thaân hoaøn hoàn phaùch, laïi hoaøn nguïc giam.
Cuõng vì moät taám loøng tham,
Saâu daân moït nöôùc, ñeàu laøm chaúng coâng.
Laøm toâi mang chöõ baát trung,
Pheùp trong trôøi ñaát chaúng dung ñöùa naøo.
*
* *
Coi roài cöûa aáy tuø lao,
Coi qua cöûa khaùc nhöõng naøo toäi nhaân.
Baøi ñeà hai chöõ "Hoûa Quaân"
Nguïc naøy trò keû voâ luaân, loaïn thaàn.
960.- Coät ñoàng caém ñöùng tröôùc saân,
Cheá daàu löûa ñoát raàn raàn nhö gioâng.
Löûa xe choùi ñoû coät ñoàng,
Daï Xoa daét tôùi ñaøn oâng moät ñaøn.
Tay caàm roi saét ñaùnh, phang,
Khieán xoâng vaøo ñoù oâm ngang coät ñoàng.
Thòt xöông choùi ñoû theo ñoàng,
Khoùi bay tanh kheùt, nhö xoâng a nguøy.
Coi vaøo trong theû aùn ghi,
Hoï teân luõ aáy moät khi môùi töôøng,
965.- Thaûy ñeàu maéc toäi hoøa gian,
Vôï ngöôøi ñaõ laáy, coøn toan gieát choàng.
*
* *
Coi roài phía taû ñaøn oâng,
Ngoù qua phía höõu, raát ñoâng ñaøn baø.
Tröôùc saân ñem vaïc daàu ra,
Daàu soâi suïc suïc, löûa ra daàn daàn.
Moät baày phuï nöõ truoàng traàn,
Buoäc vaøo ñeå ñöùng loaõ thaân chòu hình.
Daï Xoa cöa, keùo neân kinh,
Cöa ñaàu tôùi ñít, raõ mình laøm hai.
970.- Loøng hai ngöôøi cuõng chia hai,
Boû voâ daàu naáu, naáu hoaøi cho tieâu.
Coi vaøo trong theû aùn neâu,
Hoï teân luõ aáy thaûy ñeàu daâm boân.
Thoâng gian mình nghó raèng khoân,
ÔÛ ñôøi chaúng sôï tieáng ñoàn oâ danh.
Coi choàng nhö ñöùa voâ tình,
Ngaøy ñeâm nhöõng maûng raäp rình cuøng trai,
Cheâ cöôøi cuõng troái thaây ai,
Kieám lôøi che maét, laép tai thaèng choàng.
975.- Daàu cho daïi cuõng laø choàng,
Loûng sao giaùm noùi noù khoâng bieát gì?
Roõ raøng chöùng coù töù tri,
Vieäc trong buoàng kín, aâm trì laïi bieân.
Gieát choàng coù pheùp nöôùc chuyeân,
AÂm thaàm coù pheùp cöûu tuyeàn cöa hai,
Cho hay nhöõng toäi laáy trai,
Thieân tru, ñòa luïc, ai ai neân chöøa.
*
* *
Taïo Y thaáy vaäy chaúng öa,
Xem qua nguïc khaùc, pheùp ngöøa ñöùa gian,
980.- Baøi ñeà hai chöõ "Kim Cang".
Nguïc naøy ñeå trò nhöõng ñaøn baát nhaân,
Maáy thaèmg troäm cöôùp saùt nhaân.
Coái ñoàng xay giaõ, taám thaân naùt nghieàn.
Laøm con chaúng thaûo, chaúng hieàn,
Mình treo caàn saét, cung lieàn baén leân.
Baén cho vaêng thòt nhieàu teân,
Hoûi ôn cha meï ñaõ ñeàn ñaëng chöa?
Maáy ngöôøi aên noùi thieáu thöøa,
Baét keàm keùo löôõi ñöa ra khoûi haøm.
985.- Keå sao xieát noãi gian tham,
Daï Xoa cöù pheùp ñeàu ñam haønh hình.
*
* *
Kim cang ñeán cöûa ñaõ ñaønh,
Cöûa möôøi cuõng noái saün daønh theo ñaây.
Baøi ñeà "Minh Lònh" nguïc naày,
Ñeå trò caùc baày baïi leã, loaïn luaân.
Loaøi ngöôøi aên ôû baát phaân,
Anh em laáy baäy, baát phaân laøm ngöôøi.
Treû giaø naøo troïn maáy ñôøi,
AÂm thaàm chaúng bieát hoå ngöôi cuøng trôøi.
990.- Maây möa quen thoùi nhôùp ñôøi,
Baø con naøo keå, leõ trôøi naøo kieâng,
Daï Xoa theo aùn xöû lieàn,
Baét ñoaøn con gaùi ghe phen haønh hình.
Keû thôøi ñoäi chaûo maùu tanh,
Ngoài baøn choâng saét, nhoùm ñoanh ruoài laèng.
Keû thì böng meû doøi aên,
Ngöôøi böng maùu uoáng, chön traêng, coå xieàng,
Giöôøng ñoàng laïnh leõo ñeå lieàn,
Bao nhieâu toäi aáy thay phieân baét naèm.
995.- Treân ñaàu doäi nöôùc öôùt daàm,
Söông sa laïnh leõo, ruoät taèm heùo don.
Laïnh luøng xöông thòt hao moøn,
Ñeå chi nhô nhuoác nöôùc non treân ñôøi.
*
* *
Traûi qua xem thaáy khaép nôi,
Döông Töø, Haø Maäu buoâng lôøi hoûi han.
Hoûi raèng: Caùc toäi nguïc ñaøng,
Haønh roài moät thöù, laïi hoaøn nguyeân thaây.
Chaúng hay hoaøn laïi laøm chi?
Hoaëc laø heát toäi, ñôïi kyø tha chaêng?
1000.- Taïo Y quûy söù ñaùp raèng:
AÂm hình haù deã moät laàn maø xong!
Gieát ñi hoaøn laïi, loøng doøng,
Nguïc naøy heát pheùp, coøn voøng nguïc kia.
Haønh cho khaép heát cöûa bia,
Ñem veà Toøa aùn, môùi chia kieáp ñaày.
Ñöùa leân laøm kieáp aên maøy,
Thaèng kia kieáp choù, con naøy kieáp heo.
Daàu muoân kieáp cuõng noi theo,
Maõn thaân suùc vaät; maùu ñeo dao ngöôøi,
*
* *
1005.- Taïo Y chöa noùi döùt lôøi,
Thaáy quaân quûy toát tôùi nôi nhoän nhaøng.
Daãn ñi moät luõ boùng chaøng,
AÙo quaân raùch naùt, ñeàu mang goâng xieàng.
Hoï Haø buoâng tieáng hoûi lieàn ;
Chaúng hay luõ aáy soå bieân toäi gì?
Ñaùp raèng: Toäi chaúng nheï chi,
ÔÛ treân döông theá hay khi thaùnh thaàn.
Mieáu ñöôøng laø choán thanh taân,
Troáng xaây, gioïng lyù, tieáng raân caàu môøi.
1010.- Baø tieân, baø Chuùa, ñaët lôøi,
Chaøng Naêm chaøng Baûy, leân chôi giôùi hieàn.
Raäp rình ñaøn, ñòch, coå, chieâng,
Côm tieàn ñaõ toán, daàu ñeøn laïi hao.
Ai leân khaán vaùi, phöôùc trao,
Ai queân cuùng quaûy, hoïa vaøo khi khoâng.
Quaït chôi, ôï, ngaùp, leân ñoàng.
Doái ngöôøi giaøu coù raèng oâng quôû chaøng.
Cheø xoâi gaø vòt, ñaët baøn,
Cho ta daâng leã, môùi an cöûa nhaø.
1015.- Toäi kia khi hoaëc ngöôøi ta,
Phong loâi nguïc noï ñem ra haønh hình,
Hoï Döông laïi hoûi ñinh ninh
Boùng chaøng döôøng aáy ñaõ ñaønh toäi kia.
Chaúng hay thaày thuoác toäi chi,
Kìa quaân quûy toát daãn ñi ñoâng daày?
Ñaùp raèng: Thaày thuoác chaúng hay,
Bònh khoâng bieát maïch ñaët tay coi chöøng.
Loøng quen cöu thoùi baát nhaân,
1020.- Nhaø giaøu thôøi hoát "baùt traân", "thaäp toaøn".
Nhaø ngheøo thôøi hoát thuoác ngang,
Töû toâ, kinh giôùi, ma hoaøng, queá chi.
Möôøi hai kinh laïc keå gì,
Boán muøa vaän khí xaây ñi, maët trôøi!
Ñau trong taïng phuû thaây ngöôøi!
Thaáy tieàn ñem tôùi, mieäng cöôøi, loøng vui.
Chín traêm phöông thuoác xa xui,
Hai ba möôi vò phanh phui ñuû laøm.
Moät pho Thoï Theá lam nham.
Nhìn ñaâu hoát ñoù, chaúng ham saùch naøo.
1025.- Laøm hoaøn, laøm teã, hoãn haøo,
Thuoác saâu, thuoác moït, troän vaøo maät ong.
Maïng ngöôøi coi reû baèng loâng,
Uoáng may: thôøi khaù; ruûi: khoâng chi thaày.
Khoe mình dao thuoác lieàn ngaøy,
Oan hoàn theo khoùc daày daày sau chôn.
Töôûng laø troäm cöôùp baát nhôn,
Ai hay thaày thuoác döõ hôn coïp nhieàu.
Toäi kia ñaõ ñaùng ñem treo,
Kim cang nguïc noï, xöû theo aùn ñoà.
*
* *
1030.- Hoï Döông laïi thaáy daãn tuø,
Muï baø moät luõ u ñoà ñi ra.
Laëng nghe keå toäi muï baø,
Quûy caàm theû aùn, tröôùc ñaø rao raân.
Rao raèng: Laøm muï baát nhaân,
Khieán ngöôøi sanh ñeû taám thaân maéc naøn.
Vaû trôøi phuù taùnh ñaõ an,
Coù cho ai ngöôïc, ai ngang, bao giôø?
Baøo thai ñaõ ñònh ngaøy giôø,
Möôøi traêng chöa ñuû, phaûi chôø môùi neân.
1035.- Vôï ngöôøi chuyeån buïng ñau reân,
Muï baø chaúng hoûi nhôù, queân, thaùng ngaøy.
Leân giöôøng voäi vaõ ra tay,
Raèng: Ta söûa buïng cho quaøy ñaàu ra.
Vaøi giôø chöa thaáy soå ra,
Thoïc tay loã ñeû, sôø maø thaêm coi.
Coi roài chaúng thaáy loã moøi,
Khieán xui hoát thuoác giuïc ñoøi cho mau,
Doái raèng: gaàn loá maøo cau,
Baûo ngöôøi raùn raën laøm nao ñeû ñuøa.
1040.- Hai tay boùp buïng ñaåy xua,

Thaáy laâu roài laïi thaêm voâ cöûa mình.
Chuùc nguyeàn baø chuùa thai sanh,
Ñöùc thaày, ñöùc muï, thaàn linh giuùp cuøng,
Laøm tuoàng choän roän sôï lung,
Chuû nhaø van vaùi töù tung binh taøng,
Khieán con trong buïng chaúng an,
Ngaët mình neân phaûi tìm ñaøng chun ra.
Choõi, quaøy, chöa kòp haï sa,
Muï baø tay chaän, keùo ra voäi vaøng,
1045.- Nhöõng ñoà ñi ngöôïc ñi ngang,
Cuõng vì tay muï, loøng toan sanh caàm.
Daân ngu chaúng bieát loãi laàm,
Vì ai khuaáy roái leõ trôøi
Khieán neân eøo uoät, ra vôøi chaúng laâu?
Ngöôøi khoân cuõng maéc raàm raàm nhieàu nôi.
Leõ thôøi toäi ñaùng cheùm ñaàu,
Thöù dung cho noù xuoáng caàu moät caây.
*
* *
Maäu raèng: Nhôø côù söï naày,
Ñeû ñöøng keâu muï, röôùc thaày ñöôïc chaêng?
1050.- Taïo Y quæ söù ñaùp raèng:
Coi trong saùch thuoác coù baèng luaän minh.
Tieáp sanh laïi vôùi thaâu sanh,
Tieáp, thaâu, hai chöõ, laø danh muï baø.
Chôø con trong buïng soå ra,
AÕm boàng, lau röûa, aáy laø phaän ta.
Xöa nay laøm phaän ñaøn baø,
Tôùi ngaøy sanh ñeû, nhö hoa treân caønh.
Hoa kia nôû nhuïy coù chöøng,
Ñaøn baø chöûa ngheùn thôøi ñöøng sôï chi,
1055.- Thuù caàm laø loaïi voâ tri,
Tôùi chöøng chuyeån buïng, muï gì söûa cho?
Laøm ngöôøi chaúng bieát so ño,
Cöù toan theo muï, ruûi ro cho mình,
Gaãm vaät hoùa hoùa sinh sinh,
Maùy trôøi coù saün trong mình ngöôøi ta.
No ngaøy, khaûm thaùng ñeû ra,
Meï con maïnh khoeû, thaày baø laøm chi?
Mieãn cho giöõ neát ñöùng ñi,
Theo beà aên ôû, ñöøng khi thaùnh thaàn,
1060.- Daàu cho ñeû maáy möôi laàn,
Deã hôn suùc vaät muoân phaàn, naøo lo?
*
* *
Ñaây ñaø döùt vieäc hoûi phoâ,
Ñem nhau tôùi choán Phong ñoâ taùch vôøi.
Ra ñi tôùi cöûa thöù möôøi,
Laïi gaëp ba ngöôøi quaân daãn ñi xin.
Hoï Haø döøng böôùc ñöùng nhìn,
Moät ngöôøi hình daïng thaät in oâng mình.
Haø Naêng chôït thaáy haõi kinh,
Vöøa möøng vöøa khoùc thình linh noùi ra:
1065.- Hoûi raèng: Haø Maäu chaùu ta,...
(Löôïc)
1069.- Cho hay söï dó ñaùo ñaàu ;
Chöa veà coõi thoï ai haàu bieát khoân.
(Löôïc)
1073.- Baáy laâu caàm ôû nguïc hình,
Moät mình chòu khoå, söï tình xieát bao,
Ñaõ khoâng tieàn baïc theo tao,
Cuõng khoâng doøng hoï ngöôøi naøo ôû ñaây,
*
* *
1075.- Gaëp nhau chöa heát tình baøy,
Taïo Y quæ söù keùo ngay ra veà.
Raèng: Möôøi giôø heát phaûi veà,
Duøng daèng ñaây nöõa khoù beà hoài döông,
Noùi thoâi trôû goùt voäi vaøng,
Hoï Haø, OÂng, chaùu, hai ñaøng phaân ly,
1078.- Naêng raèng: Chaùu haõy veà ñi!
(Löôïc)
1081.- Noùi thoâi hoái chaùu trôû leân,
Caùm thöông Haø Maäu chaúng queân moïi lôøi.
*
* *
Thöù naày ñeán chuyeän treân ñôøi,
Döông Töø, Haø Maäu, veà nôi Tieân ñaøi.
Laõo Nhan ôû nuùi Thieân thai,
Ngoài chuøa Linh dieäu, hoâm mai ñôïi chôø.
1084.- Ñaùnh tay ñaõ ñuû möôøi giôø,
Ñoát phuø laøm pheùp, nhö xöa hoaøn hoàn,
(Löôïc)
1087.- Thaày raèng: Ñaõ thaáy roõ raøng.
Ta phaân goác ngoïn hai chaøng ñaëng hay,
(Löôïc)
1109.- Hoï Haø nghe noùi roõ raøng,
Chaïnh thöông ñôøi tröôùc, hai haøng luî rôi.
1110.- Hoï Döông quì laïy buoâng lôøi,
Hoûi raèng: Ñaïo Phaät ôû ñôøi tin chaêng?
Toân sö chuùm chím cöôøi raèng Thoùi ñôøi nhöõng maéc ñaïo xaèng ñua bôi,
Töø xöa trôøi taùch ra ñôøi,
Ba vua, naêm ñeá, noái ñôøi raát laâu.
Töø ngaøy coù Phaät ñeán sau,
Ñeán ñôøi nguõ Quí haïi nhau bôøi bôøi,
Neân hö , göông ôû caùc ñôøi,
Coi vaøo thôøi thaáy, phaûi lôøi baøn chi?
*
* * 1115.- Döông , Haø, hai gaõ lieàn quì,
Hoûi raèng: Nho ñaïo daùm bì tieân chaêng?
Toân sö thong thaû ñaùp raèng:
Ñaïo tieân cuõng ôû trong haèng ñaïo nho.
Ñaïo tieân theo vieäc nhaøn du,
Daïo chôi non nöôùc, chaúng caàu coâng danh.
Ñaïo nho lo vieäc kinh dinh,
Giuùp trong nhaø nöôùc cho minh cöông thöôøng
Tieân xöa ôû choán thô ñöôøng,
Moät caâu nho giaùo, loøng caøng chaúng queân,
1120.- Muoán theo tieân ñaïo cho beàn,
Phaûi toøng nho ñaïo môùi neân phaän mình,
Hai ngöôøi ñeàu khaù hoài trinh,
Ñaïo naøo laøm phaûi maëc tình raùp theo,
*
* *
Thöa raèng chuùt phaän cheo leo,
Non xanh, nöôùc bieác, xin theo ñaïo thaày,
Thaày raèng moät coõi tieân naày,
Tieàn duyeân chöa döùt ôû ñaây khoù beà.
Sao sao cuõng phaûi trôû veà,
Söûa sang nhaø cöûa troïn beà seõ hay.
1125.- Hai ngöôøi ñoàng tieáng thöa thaày,
Raèng: Xin ôû laïi vaøi ngaøy coõi tieân.
Toân sö hoái Lyù tri Nieân,
Daïy ñem hai gaõ daïo mieàn Thieân Thai,
Traûi qua maáy choán laâu ñaøi,
Coi thô tieân caûnh taùm baøi, thuù xöa,

I.- Vònh Só Thuù
Long goàm kinh söû maáy möôi pho,
Vaøng ngoïc naøo hôn baùu hoïc troø?
Caây traùi röøng nho ra söùc haùi,
Loá gaønh bieån thaùnh raùng coâng moø,
Caåm vaên theâu deät ñôøi ñôøi chuoäng,
Ñaïo vò trau gioài böõa böõa no,
Gaëp thuôû maøy xanh ngoài ñoïc saùch
Moät nhaø ñeàu höôûng loäc trôøi cho.

II.-Vònh Noâng Thuù
Traûi khi naéng haï, luùc möa thu,
Caøy caáy ghe phen söùc daõi daàu,
Cuùi ngöûa nöông theo vaøi ñaùm ruoäng,
Laøm aên giöõ voán maáy con traâu.
Theo ngheà Haäu taéc nhaø khoâng ñoùi,
Chuyeân vieäc Maân phong nöôùc chaúng saàu,
Nhôø gaëp muøa maøng trôøi ñaát thuaän,
Naêm traêm gioáng thoùc moät tay thaâu.

III.-Vònh Y thuù
Moät tuùi linh ñan chaúng raùo hôi,
Trong tay thöôøng cöùu maïng ngöôøi ñôøi.
Naêm muøi taùnh döôïc ngaøy xem xeùt,
Traêm tröùng thang danh böõa ñoåi dôøi.
Bònh tôùi, chaúng caâu ngöôøi khoù ñoùi, Maïch coi, lieàn ngaùn keû aên chôi
Xöa lôøi quoác thuû khen raèng phaûi,
Giuùp soáng daân ta troïn leõ trôøi.

IV.-Vònh Boác Thuù
Traûi ñôøi thöôøng chuoäng baùu thi qui,
Phöôûng phaát muøi höông chuùa Phuïc hy,
Taùm queû khai ra ñöôøng bí yeáu,
Saùu haøo xaây ñeå maùy u vi.
Caùt, hung, muoân vieäc vaøi lôøi ñoaùn,
Thôøi vaän ngaøn naêm moät leõ suy.
Baøy veõ thaùp trôøi, hang ñaát ñoù,
Nhöõng con maét tuïc maáy ngöôøi tri,

V.-Vònh Coâng Thuù
Hoùa coâng maùy moùc ôû ñaâu naø,
Traêm thôï nhaân gian moïc naûy ra,
Saùu phuû ñua laøm ngheà kheùo leùo,
Naêm haønh saém ñuû cuûa xaây xa.
Maøu tuoàng ñôn keùp theo hình vaät,
Moïi vieäc laâu mau maëc yù ta.
Maùy taïo trong tay naøo coù vuïng,
Chí laêm neân gioáng nöôùc cuøng nhaø.

VI.-Vònh Thöông Phuù
Moät caâu theá lôïi môû muoân nguoàn,
Giaøu khoù theo ngöôøi vieäc baùn buoân
Caùc chôï sanh taøi traêm hoï nhoùm,
Maáy ghe hoùa trò boán phöông ruoàng.
Traùi caân Yeán Töû coøn roi daáu,
Quyeån soå Ñaøo Coâng chaúng maát tuoàng,
Chôø giaù moät mai may gaäp vaän,
Ra vaøo bieát maáy cuûa ngaøn muoân.

VII.-Vònh Ngö Thuù
Ai noùi raèng ngheà haï baïc hö?
Chôù cheâ chaøi löôùi thoùi baàn xöø,
Bieáng theo oâng Löõ caâu danh lôïi, Saùnh vôùi thaày Vieân boùi thuyû ngö,
Gaùnh caù giang hoà traêm chôï ñuû,
Chieác thuyeàn phong nguyeät boán muøa dö.
Troïn nhôø loïc nöôùc vui ngaøy thaùng,
Gieàng moái trong tay giöõ chaët khö.

VIII.-Vònh Tieàu Thuù
Thaùnh nhaân coøn goïi keû soâ nghieâu,
Ngöôøi chôù neân khinh thoùi laõo tieàu,
Ngaøy thaùng nghinh ngang vaøi gaùnh cuûi,
Nuùi non doïn veùn moät tay rìu,
Loäc röøng cuõng ñuû beà hoâm sôùm,
Ngheà cuõ naøo lo voán ít nhieàu.
Theo vaän vui trôøi, nhôø caùn buùa,
Maëc ñôøi Kieät, Truï, maëc ñôøi Nghieâu.

Coi roài taùm thuù thô hay,
Hoï Haø ngaãm nghó beøn day hoûi lieàn,
Hoûi raèng: Ñaây voán caûnh tieân,
Côù sao chuoäng thoùi theo mieàn phaøm daân?
1130.- Nieân raèng: Moät goác thieân daân,
Ngöôøi tieân saùnh vôùi phaøm traàn ñaâu xa.
Töø trong taùm thuù trôû ra,
Vieäc ñôøi roài raûnh aáy laø thaàn tieân,
*
* * Hai ngöôøi theo Lyù Tri Nieân
ÔÛ Trong Vaân ñoäng keát nguyeàn ñoàng taâm,
Ngaøy ngaøy thong thaû ca ngaâm,
Cuøng nhau vui thuù quyønh laâm, dao trì,
*
* *
Loái naày tôùi loái Chaâu Kyø,
Chaïnh loøng nhôù baïn coá tri hoï Haø,
1135.- Lieàn naêm lieàn thaùng tôùi nhaø,
Hoûi thaêm tin töùc, laâu ñaø thon von.
Lieãu nöông ôû vôùi hai con,
Möôïn ngöôøi tìm khaép nöôùc non moïi ñaøng.
Long moân töø vaéng maët chaøng,
Tình nhaø man maùc, loøng naøng heùo don.
Lìa nhau ñaõ taùm naêm troøn,
Troâng choàng ñaõ moûi, thaáy con theâm saàu,
Tuoåi giaø maø laïi hay ñau,
Taét hôi khoù noãi ngoài laâu chôø choàng,
1140.- Chaâu Kyø thang thuoác giuùp coâng,
Soá trôøi khoân caûi, heát loøng thôøi thoâi.
*
* *
Lieãu nöông töø thuôû thaùc roài,
Hai con taùm tuoåi, moà coâi nhaø ngheøo.
Caäu, coâ, eùp uoång khieán theo,
Ñoïc kinh xem leã giöõ leøo laùi xöa.
Tuyeát, Baêng, loøng voán chaúng öa,
Chò em giöõ phaän ñaåy ñöa tieáng ngöôøi,
Noùi raèng: Theo ñaïo naêm ñôøi,
Trong khi naøo thaáy coù lôøi chi hay,
1145.- Cha giaø ñi maát laâu nay
(Löôïc )
1146.-Ñoïc kinh xem leã laøm gì?
Ôn cha chaúng ñoaùi, coøn ghi ñaïo naøo?
*
* *
Caäu, coâ, gheùt tieáng caàu cao,
Boû ñieàu ñoùi raùch, leõ naøo troái thaây!
Chò em haåm huùt qua ngaøy,
Trôøi sanh trôøi döôõng, xaøy xaøy cuõng xong.
Chaâu Kyø thaáy cuõng ñoäng loøng,
Lieàn cho tieàn gaïo ñeå phoøng nuoâi nhau.
1150.- Chò em baøn luaän cuøng nhau,
Vieäc cha thuôû tröôùc hoï Chaâu noùi lieàn.
Raèng: Cha theo Lyù Tri Nieân,
Ñem ñi tìm ñaïo caûnh tieân non Boàng.
Vaû ñaây leân choán non Tuøng,
Ñöôøng ñi hieåm trôû, haàu mong cuõng gaàn,
Muoán cho ñaëng chöõ "hieán thaân",
Phaûi ñi leân ñoù moät laàn cho hay.
Tìm cha thôøi phaûi hoûi thaày,
Maát coøn cho haún, loøng naày môùi an,
*
* *
Chò em côm nöôùc söûa sang,
Nhaèm chöøng Tuøng laõnh baêng ngaøn phaêng phaêng.
Caùm thöông Xuaân Tuyeát, Thu Baêng,
Tuoåi coøn thô aáu, nhoïc nhaèn xieát bao!
Tìm cha neân choán non cao,
Keå naøo thuù döõ, maøng naøo thaûnh thôi.
Chò em ñi quaù nöûa ngaøy,
Hoûi thaêm chaúng thaáy, trôû quaøy loän ra,
Hai beân caây ñaù giao hoaø,
Trong non naøo thaáy cöûa nhaø chi ñaâu,
1160.- Ñöôøng chim daáu thoû, luoân nhau,
Chò em ngô ngaån khoân caàu ñöôøng ra,
Non ñoaøi boùng aùc haàu taø,
Cuøng nhau laàn böôùc ñi qua Thaïch baøn.
Thaïch baøn laïi coù khe ngang,
Môû côm aên uoáng, roài toan hoûi ngöôøi.
Döôùi chaân ñau moûi khoân dôøi,
Cuøng nhau laån thaån, phuùt trôøi hoaøng hoân.
Khoùc than tieáng daäy nhö coàn,
Keâu raèng: Cha hôõi! linh hoàn ôû ñaâu?
1165.- Chöùa chan muoân thaûm ngaøn saàu,
Hai con soáng thaùc, ai haàu bieát cho?
Daét nhau leân ñaù naèm co,
Khoùc roài laïi nguû, bieát lo phöông gì.
*
* *
Non cao caây coái raäm rì,
Naèm queo laïi nguû, gaëp kyø ñeâm ñoâng.
Thöông thay! Söông tuyeát laïnh luøng,
Naêm canh ñaù goái, söông muøng, xieát bao!
Boùng traêng vöøa thaáy leân cao,
Moät baày thoû baïch nhaûy vaøo möøng vui.
1170.- Naèm khoanh treân ñaù noái ñuoâi,
Bao nhieâu söông tuyeát, loâng chuøi saïch trôn.
Ñeâm ñoâng hôi ngaùy tôï ñôøn,
Chò em giaác nguû nhôø ôn ñaêng beàn,
Vaàng oâ vöøa loá boùng leân,
Giöït mình tröïc thaáy, thoû beân nhaûy lieàn,
Ngaøy sau vieäc aáy saùch bieân:
Töôùng tinh moäng nguyeät ; keát duyeân Döông Haø.
Maët trôøi vöøa loá saùng ra,
Chò em loøng ñoùi, xoùt xa phaän mình.
1175.- Chim ñaâu bay tôùi thình lình,
Xanh loâng, ñoû moû nhö hình sôn son.
Ñaäu treân ñaàu ñaù hai con,
Traùi ñaøo, moû gaép quaêng loøn xuoáng cho.
Chò em caàm ngöûi thôm tho,
Nhôø aên ñaøo aáy, ñaëng no taám loøng.
Chöa hay ñi ñaëng cuøng khoâng,
Ñoaïn sau môùi bieát cuøng, thoâng, moïi ñaøng.
*
* *
Thöù naøy tôùi chuyeän Taán vöông,
Söûa sang nhaø nöôùc, boán phöông vöõng vaøng.
1180.- Buoåi chaàu ñoâng maët baù quan,
Hai beân vaên voõ ñeàu baøn vieäc daân.
Coù quan Baûo giaù hoï Taàn,
Quì daâng lôøi sôù ôû phaàn Döï chaâu.
Taán vöông xem thaáy loøng saàu,
Môùi hay moät traán Döï chaâu maát muøa.
Phaùn raèng: Nghieâu, Thuaán, laøm vua,
Chín naêm nöôùc luït maø muøa chaúng hö;
Vì loøng lo sôï coù dö,
Phaûi toan chöõ "ñöùc" ñaëng tröø chöõ "tai".
1185.- Ngaøy nay chaâu Döï coõi ngoaøi,
Muoân daân ñoùi khoù, naøo ai ñôõ ñaàn!
Taàn Khanh tröôùc beä lieàn taâu:
Xin ñi kinh löôïc Döï chaâu moät laàn.
Tröôùc laø chaån thaûi muoân daân,
Sau raên quan laïi, khoûi phaàn gian tham.
Taán vöông y taáu cho laøm,
Pheâ raèng: "Thay traãm, ñoâng nam tuaàn haønh".
*
* *
Taàn Khanh phuïng chæ trieàu ñình,
Thoái trieàu saém söûa, giaøn binh maõ roài,
1190.- Veà dinh taïm nghæ moät hoài,
Phu nhaân lieàn ñaët leã boài xin ñöa.
Thöa raèng: Caùm noãi daây döa,
Ñoaùi caâu "laân chæ", nhaø chöa phæ nguyeàn
Nay oâng vaâng lònh tuaàn bieân,
Ra ôn, laøm phöôùc, caàu duyeân phaän mình.
Hoaëc laø trôøi chuùt thöông tình,
Sôùm cho ñaëng chöõ minh linh noái doøng.
Mieãn laø noái nghieäp cho oâng,
Toâi, phaàn lieãu yeáu daùm troâng leõ gì!
*
* *
1195.- Taàn Khanh töø giaõ ra ñi,
Raàn raàn xe ngöïa moät khi ñaêng trình.
Ngöôõng chieâm kyø, coå, nghieâm minh:
Traûi qua caùc traán, sanh linh ñeàu möøng.
Ñua nhau röôïu thòt ñem daâng,
Ñoát höông, ñoäi traïng, töng böøng xaõ thoân.
*
* *
Möôøi ngaøy tôùi huyeän long moân,
Xaûy vöøa gaëp luùc hoaøng hoân boùng vaày.
Huyeän ñöôøng xin röôùc vaøo ñaây,
Truyeàn quaân taïm nghæ raïng ngaøy seõ ñi.
1200.- Ñeâm ñoâng tieáng troáng trì tri
Boùng traêng thaáp thoaùng truùc ly loái vaøo
Taàn Khanh naèm thaáy chieâm bao,
Hai con thoû baïch nhaûy vaøo trong tay,
Giöït mình beøn thöùc daäy ngay,
Ngoài baøn chöa roõ ñieàm naày caùt, hung.
Phuùt ñaâu trôøi ñaõ höøng ñoâng,
Ñoøi quan Tri huyeän, hoûi trong daân tình,
Choã naøo oan khuùc cho minh,
Choã naøo non nöôùc anh linh cho töôøng,
1205.- Huyeän quan baøy veõ moïi ñöôøng,
Raèng: Non Tuøng coù nhieàu phöông, thuù caàm.
Nghó trong ñieàu aáy nghi thaàm,
Truyeàn ra moät lònh: sôn laâm lieäp ñieàn.
Huyeän quan saém vieäc saên lieàn,
Ñem ñi leân choán sôn xuyeân giaûi buoàn.
Truyeàn quaân vaùc löôùi, chieâu muoâng,
Nhaém chöøng Tuøng laõnh, ñi ruoàng vaøo saên.
Non xanh caây moïc giaêng giaêng,
Höôu nai, daáu ñaù laáy ngaên chaät ñaøng.
1210.- Traûi qua vöøa tôùi Thaïch baøn,
Hai con thoû baïch beân ñaøng nhaûy ñi,
Taàn Khanh xem thaáy loøng nghi,
Truyeàn quaân boán daáu, löôùi vaây tö beà.
Tìm theo tôùi choán Hoaøng kheâ,
Thaáy hai gaùi treû naèm keà nguû tröa.
Quaân haàu chöa kòp lôøi thöa,
Taàn Khanh böôùc tôùi thaáy vöøa loøng thöông.
Noùi raèng: Ñieàm moäng mô maøng,
Thaät trôøi cho laõo gaëp ñaøng minh linh.
1215.- Giaõ ôn non nöôùc thaàn linh,
Ñi saên khoâng thuù, ñaõ ñaønh gaëp con.
Beøn keâu thöùc daäy hoûi ñon,
Vieäc chi daùm tôùi nuùi non choán naøy?
Tuyeát, Baêng thöùc daäy môùi hay,
Cuùi ñaàu beøn laïy, toû baøy ñaàu ñuoâi.
Thöa raèng lôõ böôùc tôùi, lui,
Ñoùi loøng nhôø coù chim nuoâi ba ngaøy,
Taàn Khanh nghe raát möøng thay,
Con ai kheùo ñeû, maët maøy toát töôi.
1220.- Lònh truyeàn baõi vieäc saên chôi,
Ñem hai gaùi aáy veà nôi huyeän ñöôøng.
*
* *
Taàn Khanh ngoài giöõa huyeän ñöôøng,
Ñoøi ra han hoûi hoï ñöông vieäc nhaø.
Hoûi raèng hai treû tìm cha,
Raèng ai veõ ngoõ chæ nhaø cho ñi?
Môùi thöa raèng: Coù danh y,
Baïn cuøng thaân phuï, Chaâu Kyø laø teân.
Taàn Khanh ñoøi hoï Chaâu lieàn,
Cuøng laø coâ baùc ôû beân hoï Haø.
1225.- Taàn Khanh hoûi vieäc hoï Haø,
Chaâu Kyø goác ngoïn thöa qua roõ raøng.
Taàn Khanh môùi roõ loøng vaøng,
Khen raèng: Boû ñaïo Hoøa lan phaûi roài.
Cho hay gaø, haïc, khaùc ngoâi,
Caây hieàn, traùi baùu, bieát muøi, maáy ai?
Baø con noäi ngoaïi vöøa hai,
Chôù raèng ai daïi, traùch tay caùc ngöôøi!
Tuyeát, Baêng laø gaùi thôø Trôøi,
Ta xin nuoâi laáy, caûi ñôøi theo ta,
1230.- Chaâu Kyø quì laïy trôû ra,
Hoï haøng nghe noùi, treû giaø ñeàu öng.
*
* *
Tuyeát, Baêng, thay aùo, ñoåi quaàn.
Phaän laøm döôõng töû, leã daâng laïy roài.
Taàn Khanh sai keû toáng hoài,
Phu nhaân möøng ñaëng con nuoâi trong nhaø,
AÁp yeâu nhö ngoïc, nhö ngaø,
Daïy beà ñöùc haïnh, neát na theâm nhuaàn,
Xueâ xang coát caùch möôøi phaàn,
Hoï Haø caûi laïi hoï Taàn, raát vinh.