Kìa những đứa mặt thường cau-có,
Khách đến nhà chửi chó mắng mèo,
Cất lời nặng cỡ đá đeo,
Đã ra thét tớ lại vào mắng con.
Khách về đoạn sợ mòn mất chiếu,
Chồng ra đường chẳng kẻo mặt mo !
Hễ ngày bạn-hữu giao-du,
Sai người trải chiếu, sắp đồ tiếp ra.
Dù trăm giận thì ta để bụng,
Có trọng người mới trọng chồng ta.
Tùy người thết đãi rượu-trà,
Nhớ rằng : Của gửi chồng ta đi đường !
Với chị-em:
Ấy là vẹn cương-thường bằng-hữu,
Lại phải tường trong đạo chị em,
Đạo em thì phải trông lên,
Đạo chị trông xuống cho êm đẹp chiều.
Miếng bùi-ngọt chia đều như một,
Khi nắng-mưa Ấm sốt đỡ tay,
Với nhau như bát nước đầy,
Lá lành đùm-bọc bóng cây rườm-rà !
Đạo thúc-tẩu một nhà minh-bạch.
Lánh hiềm nghi tăm-tích rõ-ràng,
Trộm trông bóng đuốc Vân Trường,
Nức danh ba nước treo gương muôn nhà.
Với trong họ ngoài làng:
Cả trong ngoài cùng là đàn cháu,
Xem như con yêu-dấu chẳng sai,
Đồng quà, tấm bánh hôm mai,
Chớ điều dằn-vật, chớ lời gieo đanh.
Từ họ-mạc, láng-giềng, hàng xóm,
Cũng ở cho trong ấm ngoài êm,
Tiếng chào, tiếng hỏi cho mềm,
Chẳng khinh ai cũng chẳng hiềm oán ai.
Với những khi sản-dục:
Ắy ngôn hạnh các lời hằng giữ,
Lại cần điều cư-xử cho tuyền,
Hễ ngày sóc, vọng, hối, huyền,
Cùng ngày nguyệt-tín phải khuyên-dỗ chồng.
Khi thai-sản trong phòng gìn-giữ,
Học cổ-nhân huấn-tử trong thai,
Dâm thanh chớ để vào tai,
Ác ngôn chớ chút bợn lời sam-sưa !
Từ xuất nhập, khởi cư, hành-động,
Có lễ-nghi nghiêm-trọng đoan trinh
Đứng ngồi chính đại quang-minh,
Cho bằng phẳng thế, chớ chênh-lệch mình.
Chớ vin cao cũng đừng mang nặng,
Đừng ăn đồ cay-đắng canh riêu,
Đừng ăn ít, chớ ăn nhiều,
Nuôi từ trong dạ khỏi điều lo xa.
Khi sinh nở thai hòa vô sự,
Cẩn từ khi trong cữ ngoài tuần.
Chiều sương chớ để áo quần,
Đỉnh đầu phải cúi, bước chân phải dò.
Nơi bếp vách đừng cho hơ lửa,
Ngọn đèn hoa chớ quở quá ngôn,
Kiêng-khem trăm sự vuông tròn,
Trước mình yên dạ, sau con ít sài.
Với con-cái:
Ngày con đã biết chơi biết chạy,
Đừng cho chơi cầm gậy, trèo cao,
Đừng cho chơi búa chơi dao,
Chơi vôi, chơi lửa, chơi ao có ngày.
Lau cho sạch không hay dầm nước,
Ăn cho vừa, đừng ước cao-lương,
Mùa đông tháng hạ thích thường,
Đừng ôm-ấp quá, đừng suồng-sã con.
Dạy từ thủa hãy còn trứng nước,
Yêu cho đòn bắt-chước lấy người,
Trình thưa, vâng dạ, đứng ngồi,
Gái trong kim chỉ, trai ngoài bút-nghiên.
Gần mực đen, gần đèn thì sáng,
Ở bầu tròn, ở ống thì dài,
Lạ gì con có giống ai,
Phúc-đức tại mẫu là lời thế-gian.
Làm mẹ chớ ăn càn, nói dở,
Với con đừng chửi-rủa quá lời,
Hay chi thô-tục những người,
Hôm nay cụ cụ, ngày mai bà bà.
Gieo tiếng ra chết cây, gãy cối,
Mở miệng nào có ngọn có ngành,
Đến tay bụt cũng không lành,
Chồng con khinh-rẻ, thế tình mỉa-mai !
Ấy những thói ở đời ngông-dại,
Khôn thì chừa, mới phải giống người,
Sinh con thì dạy thì nuôi,
Biết câu phải trái lựa lời khuyên-răn.
|
|
