Haïnh thuïc ca


1- Lôøi môû ñaàu noùi söï keá truyeàn ôû nöôùc Vieät-nam

Ngaãm cô taïo-hoùa khoân löôøng,
Traûi xem trò loaïn leõ thöôøng xöa nay.
Thònh suy theá vaän laàn xoay,
Non soâng nhö cuõ ñoåi thay khoâng cuøng.
Nöôùc ta Nam-Vieät phaân phong,
Hieäu Hoàng-baøng-thò voán doøng Thaàn-noâng.
Trò ñôøi möôøi taùm vua Huøng,
Hai ngaøn naêm leû ñeàu cuøng noái noi.
Thoùi quen chaát-phaùc ít-oi,
Naøo töøng bieán hoùa, nhöõng vui yeân laønh.
Ñeán tuaàn thaùi cöïc bó sinh,
Bò ngöôøi Trung-quoác ñaùnh giaønh laàn sang.
Ñeàu laø phuùt daäy phuùt taøn,
Maáy traêm naêm aáy roái loaøn xieát chi.
Noåi leân Ñinh, Lyù, Traàn, Leâ,
Bôûi vì phuùc haäu meänh kia trôøi daønh.
Laïi hay söûa trò chính laønh,
Vaäy neân ñaëng höôûng toân vinh nghieäp daøi.
Muïc laân thaàn phuïc nöôùc ngöôøi,
Giöõ-gìn cöông thoå maáy ñôøi trò-an.
Ñeán sau chính söï ñaõi hoang,
Nguïy Taây thieát cöù baïo cöôøng ngöôïc daân.

2- Vua Gia-long ra ñôøi

Cöùu ñôøi möøng coù thaùnh nhaân,
Hoaøng trieàu khaûi vaän deïp quaân hung-taøn.
Môû-mang bôø coõi phong cöông,
Thay Leâ dieät Trònh söûa-sang moái giöôøng.
Löïa baøy leã nhaïc, vaên-chöông,
Thaàn truyeàn thaùnh keá muoân phöông ñöùc nhuaàn.
Daân vui coõi thoï ñaøi xuaân,
Saùu möôi naêm leû, höu-tröng thaùi-bình.
Naøo deø bó vaän gaàn sinh,
Hoaøng-kyø-taëc tôùi Baéc-kinh quaáy raày.
Laïi theâm thuûy haïn thöôøng ngaøy,
Ôn ra nhôø chuùa kheùo xoay khoûi naøn.

3- Phaùp sang laáy Nam-Vieät

Laï thay caùi nöôùc Phaùp-lan,
Baêng ngaøn vöôït bieån löôùt sang gioøm haønh.
Thaúng vaøo Gia-ñònh tung hoaønh,
Caäy ngheâ taøu suùng phaù thaønh nhö chôi.
Ngaên-ngöøa khoâng maët huøng taøi,
Caùt laàm, thöông baáy daân trôøi moät phöông.
Chöôùc hoøa vaäy phaûi taïm khoan,
Ghi thuø sau seõ lieäu toan röûa hôøn.
Quyeàn nghi heát söùc lo löôøng,
Sai quan ñi söù traêm ñöôøng toån hao.
Caàu hoøa ba tænh caét giao,
Haõy coøn ba tænh leûn vaøo cöôùp khoâng.
Lieàu mình doác veïn nieàm trung,
Nhòn aên cho cheát, Phan coâng heát loøng,
Toùm thu saùu tænh Nam Trung,
Laïi ñoøi tieàn baïc boài cuøng naêm naêm.
Chòu meàm chæn ñaõ raát caêm,
Loøng tham naøo khaùc nhö taèm aên leân.
Laøm cho nhoïc löôïng lo phieàn,
Caøng ngaøy caøng thaáy nhöõng theâm vieäc vaøng.

4- Giaëc ôû Baéc-Vieät.

Taây, Taøu yû theá doïc ngang,
Theâm ñoaøn Baéc Khaáu quaân ngoan cuøng doøng.
Song nhôø cheá bieán kheùo duøng,
Choøm ong, luõ kieán ñeàu cuøng queùt thanh.
Vua Taøu tuy coù giuùp binh,
Laáy roài vieäc cuõng khoe mình raèng coâng.
Giaëc chöa taét, vieäc chöa xong,
Bieát bao tieàn cuûa caáp cung hao phieàn,
Maáy naêm sau môùi chuùt yeân,
Taøu vöøa deïp ñaëng, Taây lieàn laïi gaây.

5- Phaùp ñaùnh Baéc-Vieät laàn thöù nhaát

Baéc-kyø gaém gheù baáy nay,
Quyeát loøng trôû maët ra tay cöôùp vaày.
Thình-lình löûa daäy ñaïn bay,
Sa cô trí duõng töôùng raøy bò thöông.
Tröôïng-phu traùc traùc gan vaøng,
Laêm beâu ñaàu giaëc, saù maøng thuoác hay.
Ñaõ ñaønh chín suoái chôi maây,
Danh thaàn tieát lieät xöa nay cuøng truyeàn.
Daâng coâng, An-nghieäp taøi heøn,
Bò Löu Vónh-Phuùc gieát lieàn, raát öng.
Saøi lang thoùi döõ chuùt raên,
Ñaát thaønh giao laïi, quan quaân tha veà.
Hieåm saâu chöôùc quæ khoân deø,
Mieãn laø ñaëng cuûa keå gì öôùc giao.
Nhöõng ngöôøi laáy ñöùc roäng bao,
Tín thaønh caûm ñeán Moïi Laøo meán aân.
Vaäy neân deïp thoùi lung-laêng,
Maáy möôi naêm aáy daân chaêng khoán ngheøo.

| |


Chuù thích: