Lục-Vân-Tiên

15.- Nguyệt-Nga nhân có Lục ông, Kiều-công mời qua, nghe tin Vân-Tiên mất, buồn rầu khóc than (câu 1265 - câu 1360)

Đoạn nầy đến thứ Nguyệt-Nga,
Hà-khê phủ ấy theo cha học-hành,
Kiều-công lên chức Thái-khanh,
Chỉ sai ra quận Đông-thành chăn dân.
Ra tờ khắp hết xa gần,
Hỏi thăm họ Lục tìm lần đến nơi,
1271.- Khiến quân đem bức thư mời,
Lục-ông vâng lệnh tới nơi dinh tiền.
Kiều-công hỏi Lục-Vân-Tiên,
Lục-ông thấy hỏi bỗng liền khóc-than.
Thưa rằng: " Nghe tiếng đồn vang,
"Con tôi nhuốm bệnh giữa đàng bỏ thây.
"Biệt tin từ ấy nhẫn nay,
"Phút nghe người nói châu mày lại thương!"
Kiều-công trong dạ bàng-hoàng,
Trở vào nói lại cùng nàng Nguyệt-Nga:
1281.- "Lục ông nói lại cùng cha,
"Duyên con rày đã trôi hoa dạt bèo."
Riêng than chút phận tơ điều,
Hàn giang chưa gặp, Ô-kiều lại rơi!
Nàng rằng: " Phải thiệt như lời,
"Xin cha sai kẻ mời người vào trong."
Nguyệt-Nga đứng dựa bên phòng.
Tay ôm bức tượng khóc ròng như mưa.
Công rằng: "Nào bức tượng xưa ?
"Nguyệt-Nga con khá đem đưa người nhìn."
1291.- Lục-ông một buổi ngồi nhìn,
Tay chưn vóc vạc đều in con mình.
Chuyện-trò sau trước phân-minh,
Lục ông khi ấy sự-tình mới hay:
"Thương con phận bạc lắm thay,
"Nguyền xưa còn đó, con rày đi đâu?"
Kiều-công chi xiết nỗi sầu,
Lục-ông thấy vậy thêm đau gan vàng.
Kiếm lời khuyên-giải với nàng:
"Giải cơnphiền-não kẻo mang lấy sầu.
1301.- "Người đời như bóng phù-du,
"Sớm còn tối mất, công-phu lỡ-làng.
"Cũng chưa đồng tịch đồng sàng,
"Cũng chưa nên nghĩa tao-khang đâu mà.
"Cũng như cửa sổ ngựa qua,
"Nghĩ nào mà ủ mặt hoa cho phiền ?"
Nàng rằng: " Trước đã trọn nguyền,
"Dẫu thay mái tóc phải nhìn mối tơ."
Công rằng: "Chút nặng tình xưa,
Bèn đem tiền-bạc tạ đưa cho người.
1311.- Lục-ông cáo tạ xin lui:
"Tôi đâu dám chịu của người làm chi ?
"Ngỡ là con trẻ mất đi,
"Hay đâu cốt-cách còn ghi tượng nầy.
"Bây giờ con lại thấy đây,
"Tấm lòng thương nhớ dễ khuây đặng nào ?."
Ngửa than: " Đất rộng trời cao,
"Tre còn măng mất lẽ nào cho cân."
Lục-ông từ-tạ lui chân,
Kiều-công sai kẻ gia-thần đưa sang.
1321.- Nguyệt-Nga nhuốm bệnh thở-than,
Năm canh lụy ngọc xốn-xang lòng vàng.
Nhớ khi thề-thốt giữa đàng,
Chưa nguôi nỗi thảm, lại vương lấy sầu.
Công đà chờ đợi bấy lâu,
Thà không cho gặp buổi đầu thời thôi.
Biết nhau chưa đặng mấy hồi,
Kẻ còn người mất, trời ôi là trời !
Thuở xưa giữ dạ ghi lời,
Thương người quân-tử biết đời nào phai ?
1331.- Tiếc thay một dự anh-tài,
Việc văn, việc võ nào ai dám bì ?
Thương vì đèn sách lòng ghi,
Uổng công nào thấy tiếng gì là đâu !
Thương vì hai tám trên đầu,
Người đời như bóng phù-du lỡ-làng.
Thương vì chẳng đặng hiển-vang,
Nước trôi sự nghiệp, hoa tàn công-danh.
Thương vì đôi lứa chưa thành,
Vùa hương bát nước ai dành ngày sau ?
1341.- Năm canh chẳng ngớt giọt châu,
Mặt nhìn bức tượng ruột đau như dần.
Dương-gian nay chẳng đặng gần,
Âm-cung biết có thành thân chăng là ?
Kiều-công thức dậy bước ra,
Nghe con than-khóc xót-xa lòng vàng.
Khuyên rằng: " Con chớ cưu-mang,
"Gẫm trong còn mất là đường xưa nay.
"Đàn cầm ai khéo dứt dây,
"Chẳng qua con tạo đổi xây không thường."
1351.- Nàng rằng: " Khôn xiết nỗi thương,
"Khi không gãy cánh giữa đường ai hay.
"Nay đà loan-phụng rẽ bầy,
"Nệm nghiêng gối chích phận nầy đã cam.
"Trăm năm thề chẳng lòng phàm,
"Sông Ngân đưa bạn cầu Lam rước người.
"Thân con còn đứng giữa trời,
"Xin thờ bức tượng trọn đời thời thôi."
Kiều-công trong dạ chẳng vui:
"Con đành giữ tiết trọn đời hay sao ?"

16.- Thái-sư đi nói Nguyệt-Nga cho con không được, nên oán mà xin vua đòi đi cống Hồ bên nước Ô-Qua (câu 1361 - câu 1486)

1361.- Có người sang cả ngôi cao,
Thái-sư chức trọng trong trào sắc phong.
Nghe đồn con gái Kiều-công,
Nay mười sáu tuổi tơ hồng chưa vương,
Thái-sư dùng lễ-vật sang,
Mượn người mai-chước kết đàng sui-gia.
Kiều-công khôn ép Nguyệt-Nga,
Lễ-nghi đưa lại về nhà Thái-sư.
Thái-sư chẳng biết rộng suy,
Đem lòng oán-hận sớm ghi vào lòng.
1371.- Phút đâu giặc mọi làm hung,
Lung-lăng nết dữ binh-nhung dấy loàn.
Đánh vào tới ải Đồng-quan,
Sở-vương phán hỏi lưỡng ban quần-thần.
Sao cho vững nước an dân,
Các quan ai biết mưu thần bày ra.
Thái-sư nhớ việc cừu nhà,
Vội-vàng quì xuống tâu qua ngai vàng:
"Thủa xưa giặc mọi dấy loàn,
"Vì ham sắc tốt phá tàn Trung-hoa.
1381.- "Muốn cho khỏi giặc Ô-qua,
"Đưa con gái tốt giao-hòa thời xong.
Nguyệt-Nga là gái Kiều-công,
"Tuổi vừa hai tám má hồng đương xinh.
"Nàng đà có sắc khuynh thành,
"Lại thêm rất bậc tài-tình hào-hoa.
"Đưa nàng về nước Ô-qua,
"Phiên-vương ưng dạ ắt là bãi binh,
Sở-vương nghe tấu thuận tình,
Châu phê dạy sứ ra dinh Đông-thành.
1391.- Sắc phong Kiều-lão Thái-khanh:
"Việc trong nhà nước đã đành cậy ngươi.
"Nguyệt-Nga nàng ấy nên người,
"Lựa ngày tháng chín, hai-mươi cống Hồ."
Kiều-công vâng lệnh nhà vua,
Lẽ nào mà dám nói phô điều nào.
Nguyệt-Nga trong dạ như bào,
Canh chầy chẳng ngủ những thao-thức hoài.
Thất tình trâm nọ biếng cài,
Dựa mành bỏ xả tóc dài ngồi lo:
1401.- "Chiêu Quân xưa cũng cống Hồ,
"Bởi ngươi Diên Thọ họa đồ gây nên.
"Hạnh Ngươn sau cũng khỏi miền,
"Bởi chưng Lư-Kỷ cựu hiềm còn ghi.
"Hai nàng chẳng-đã phải đi,
"Một là ngay chúa, một vì thảo cha.
"Chiêu-Quân nhảy xuống giang-hà,
"Thương vua nhà Hớn, vốn đà quyên-sinh.
"Hạnh Ngươn nhảy xuống Trì-Linh,
"Thương người Lương Ngọc duyên lành phôi-pha.
1411.- Tới nay phận bạc là ta,
"Nguyện cùng bức tượng trót đà chung thân.
"Tìnhphu-phụ, nghĩa quân-thần,
Nghĩa xa cũng trọn, ơn gần cũng nên.
Nghĩa tình nặng cả hai bên,
"Nếu ngay cùng chúa lại quên ơn chồng.
"Sao sao một thác thời xong,
"Lấy mình báo chúa, lấy lòng sự phu."
Kiều-công nương gối đang lo,
Nghe con than-thở mấy câu thêm phiền.
1421.- Kêu vào ngồi dựa trường tiền,
Lấy lời dạy-dỗ cho tuyền thân-danh.
"Chẳng hay là việc triều-đình,
"Nào cha có muốn ép tình chi con ?"
Nàng rằng: " Còn kể chi con,
"Bơ vơ chút phận mất còn quản bao.
"Thương cha tuổi tác đã cao,
"E khi ấm-lạnh buổi nào biết đâu.
"Tuổi già bóng xế nhành dâu,
"Sớm xem tối xét ai hầu cho cha ?"
1431.- Công rằng chẳng xá việc nhà,
"Hãy an dạ trẻ mà qua nước người.
"Hôm nay đã tới mồng mười,
"Khá toan sắm-sửa hai mươi tống hành."
Nàng rằng: " Việc ấy đã đành.
"Còn lo hai chữ ân tình cho xong.
"Con xin sang lạy Lục-ông,
"Làm chay bảy bữa trọn cùng Vân-Tiên.
"Ngỏ cho nhân nghĩa vẹn tuyền
"Phòng sau xuống chốn huỳnh-tuyền gặp nhau.
1441.- Kiều-công biết nghĩ trước sau,
Dạy đem tiền bạc cấp hầu đưa đi.
Lục-ông ra trước một khi,
Nguyệt-Nga vào đặt lễ-nghi sẵn-sàng.
Ngày lành giờ ngọ đăng đàn,
Ăn chay nằm đất cho chàng Vân-Tiên.
Mở ra bức tượng treo lên,
Trong nhà cho tới láng giềng đều thương.
Nguyệt-Nga cất tiếng khóc than:
"Vân-Tiên anh hỡi suối vàng có hay ?"
1451.- Bảy ngày rồi việc làm chay,
Lại đem tiền-bạc tạ rày Lục-ông:
"Trông chồng mà chẳng thấy chồng,
"Đã đành một chữ má hồng vô duyên.
"Rày vua gả thiếp về Phiên,
"Quyết lòng xuống chốn cửu-tuyền thấy nhau.
"Chẳng chi cũng gọi là dâu,
"Muốn lo việc nước, phải âu việc nhà.
"Một ngày một bước một xa,
"Của nầy để lại cho cha dưỡng già."
1461.- Lạy rồi nước mắt nhỏ sa,
Ngùi ngùi lạy tạ bước ra trở về.
Các quan xe-giá bộn bề,
Năm mươi thể nữ hầu kề chân tay.
Hai mươi nay đã đến ngày,
Các quan bảo hộ đưa ngay xuống thuyền.
Nguyệt-Nga vội khiến Kim-Liên,
Lên mời thân phụ xuống thuyền xem qua.
1471.- Nàng rằng: "Non nước cao sâu,
"Từ đây cách khỏi, khôn hầu thấy cha.
"Thân con về nước Ô-qua,
"Đã đã đành một nỗi làm ma đất người.
"Hai phương nam bắc cách vời,
"Chút xin gởi lại một lời làm khuây.
"Hiu hiu gió thổi ngọn cây,
"ấy là hồn trẻ về rày thăm cha."
Kiều công hạt lụy nhỏ sa,
Các quan ai thấy cũng là tình thương.
1481.- Chẳng qua việc ở quân vương,
Cho nên phụ tử hai đường xa-xuôi.
Buồm trương, thuyền vội tách vời,
Các quan đưa đón, người người đứng trông.
Mười ngày đã tới ải Đồng,
Mênh mông biển rộng, đùng đùng sóng xao.

| |

Chú thích: