Toâi duøng quyeån "Nhò Ñoä Mai" cuûa nhaø xuaát-baûn Taân-Vieät (saùng laäp naêm 1937), taïi 20 Nguyeãn An Ninh Sai-gon (quyeån naøy in theo giaáy pheùp soá 514/T.X.B. cuûa boä Thoâng-Tin Nam-Vieät. Coù leõ vì vaäy maø ñiaï chæ khaùc vôùi quyeån "Luïc-Vaân-Tieân", in naêm 1973)Truyeän naøy do moät taùc-giaû voâ-danh Vieät-nam döïa theo coát truyeän "Trung-hieáu tieát-nghóa Nhò Ñoä Mai", moät cuoán luaân-lyù tieåu-thuyeát cuûa ngöôøi Taàu, dieãn theo theå vaên luïc-baùt cuûa ta, cuõng laáy nhan ñeà laø "Nhò Ñoä Mai", vì trong truyeän coù ñoaïn hoa mai nôû hai laàn, ñöôïc truyeàn laøm giai thoaïi.
Truyeän goàm coù 2816 caâu - khoâng keå thô - coù theå toùm-taét chia ra laøm 7 hoài :
Ñôøi Ñöôøng Ñöùc-toâng ( 780-805 ) coù Mai Baù Cao, tri-huyeän Lòch-thaønh, voán ngöôøi thanh-lieâm trung-tröïc. Baáy giôø trong trieàu coù hai gian-thaàn laø Lö Kyû, Hoaøng Tung, oâng voán caêm-gheùt, chæ mong coù dòp seõ ra tay tröø khöû. Thì boãng coù chieáu-chæ ñöôïc thaêng chöùc Laïi-khoa caáp-söï, oâng beøn nhaát ñònh cuøng boïn Lö, Hoaøng moät coøn moät maát; cho vôï con veà queâ-quaùn, chæ ñem moät gia-ñinh laø Mai-Baïch ñi theo .Khi saép lai kinh, oâng daën doø phu-nhaân, coâng-töû, caùc nha-laïi vaø yeân-uûi daân haït Lòch-thaønh raát laø caûm-ñoäng.
Veà ñeán Kinh, sau khi beä kieán, oâng qua Töôùng-phuû ñònh vaøo chaøo, nhöng quan haàu ñoøi leã trình, oâng giaän maéng, trôû veà, khoâng vaøo nöõa. Caùch maáy böõa Lö-Kyû môû tieäc thoï saùu möôi, baát ñaéc dó oâng phaûi ñeán möøng, nhöng leã möøng chæ coù vaøi caân mieán, maáy caây saùp; luùc tieáp chuyeän, oâng coù yù chæ-trích maït saùt, Lö Kyû caêm-töùc, laäp taâm haõm haïi. Nhaân coù giaëc Thaùt phaïm coõi, Lö Kyû maät taâu vu cho Mai-coâng giao-thoâng vôùi giaëc. Vua Ñöôøng truyeàn ñem cheùm, Lö Kyû xin ñôïi cho roõ tang chöùng. Roài moät buoåi trieàu, Lö taâu xin cöû Phuøng Laïc Thieân vaø Traàn Ñoâng Sô laø hai baïn cuûa Mai Coâng ñi ñaùnh giaëc Thaùt. OÂng khaûi taâu hai vaên-thaàn khoâng quen vieäc binh, vaû giaëc Thaùt khoâng caàn phaûi ñaùnh, chæ ñem thoùc kho phaùt cho daân ñoùi vaø cheùm ñaàu hai gaõ Lö, Hoaøng, ñeå tröø keû gian thaàn laøm laàm vieäc nöôùc, khaéc laø giaëc Thaùt qui haøng. Vì ñaõ tin lôøi Lö Kyû taâu loùt tröôùc vua Ñöôøng noåi giaän, cho laø Mai-coâng vì giaëc hoaõn binh, beøn truyeàn ñem haønh hình vaø caùch chöùc hoï Traàn, hoï Phuøng; laïi ra maät leänh truy naõ caû nhaø hoï Mai, ñeàu laø do thuû-ñoaïn thaâm ñoäc cuûa Lö Kyû.
Sau khi Mai-coâng ñaõ bò haønh hình, gia ñinh laø Mai Baïch troán veà baùo tin, chaúng may giöõa ñöôøng maéc beänh cheát. Nhôø coù Ñoà Thaân phi baùo, Mai phu-nhaân cuøng coâng töû troán thoaùt. Phu-nhaân coù em ruoät laøm quan ôû Sôn-ñoâng, lieàn ñeán nöông naùu. Coøn coâng-töû Mai Löông Ngoïc thì cuøng ñaày-tôù laø Vöông Hæ Ñoàng ñònh ñeán laùnh naïn ôû nhaø boá vôï chöa cöôùi laø Haàu Loan, ñöông laøm tri-huyeän Nghi-tröng. Muoán thöû buïng hoï Haàu, Hæ Ñoàng maëc giaû laøm Mai-sinh, vaøo keå tình ñaàu. Haàu Loan trôû maët sai baét, ñôïi giaûi noäp ñeå laáy coâng. Ñaõ boïc saün goùi thuoác ñoäc, Hæ Ñoàng töï töû thay Mai-sinh; chaøng leûn ñaép maû Hæ Ñoàng roài laùnh ñi, vô-vaån ñeán moät caûnh chuøa, nghó thaáy cöïc thaân, lieàn töï-aûi treân caønh caây; may coù nhaø sö cöùu soáng, nuoâi cho ôû chuøa, giuùp vieäc troàng caûnh vun hoa.
Trong khi ôû chuøa Mai-sinh nhaän teân laø Hæ Ñoàng. Moät hoâm Traàn Ñoâng Sô, chính laø em nhaø sö, sang chôi chuøa, thaáy vöôøn caûnh cuûa nhaø chuøa töôi ñeïp, beøn xin nhaø sö ñem Mai-sinh veà laøm vöôøn. Hoâm gioã ñaàu Mai-coâng, Traàn-coâng nhôù thöông baïn cuõ, söûa leã cuùng ôû ngoaøi vöôøn, khaán thaàm: neáu hoï Mai coøn coù doøng-doõi neân ngöôøi thì hoa mai nôû boäi thöôøng. Khoâng ngôø ñeâm aáy möa to gioù lôùn, hoa mai ruïng heát. Traàn-coâng chaùn-naûn cuoäc ñôøi, ñònh theo anh xuaát gia ñaàu phaät. Con gaùi laø Haïnh Nguyeân can khoâng ñöôïc, naøng xin caàu-khaán cho hoa mai nôû hai laàn. Ba hoâm sau, hoa mai laïi nôû, so vôùi laàn tröôùc coù phaàn myõ-maõn hôn. Traàn-coâng möøng, truyeàn laøm tieäc thöôûng mai vònh thô. Boãng thaáy treân vaùch hoa-ñình ñaõ coù thô ñeà, hoûi ra thì laø cuûa Hæ Ñoàng, moïi ngöôøi cöù theo ñoù hoïa vaàn; töø ñaáy Hæ Ñoàng ñöôïc bieät ñaõi. Sau vì coù söï toø moø cuûa moät ñöùa ôû gaùi, môùi roõ Hæ Ñoàng chính laø Mai coâng-töû. OÂng baø Traàn Ñoâng Sô baøn nhau gaû Haïnh Nguyeân cho Mai Löông Ngoïc, nhöng coøn giöõ kín, " baûng vaøng roõ maët, ñuoác hoa ñònh ngaøy ".
Traàn coâng tuy ñaõ bò caùch quan, Lö Kyû vaãn coøn caêm gheùt, vì laø phe trung-tröïc. Baáy giôø coù nöôùc Sa-ñaø ñoäng binh, Lö taâu baét con gaùi Traàn-coâng laø Haïnh Nguyeân ñi coáng. Ñi ñeán Laïc-nhaïn-ñaøi, Haïnh Nguyeân gieo mình töï taän, troâi giaït vaøo nhaø Chaâu Baù Phuø, ñöôïc nhaän laøm con gaùi nuoâi, cuøng ôû vôùi Chaâu tieåu-thö laøVaân Anh. Veà phaàn Traàn-coâng, sau khi Haïnh Nguyeân ñi coáng Hoà, thì oâng bò baét giam, laïi bò truy-naõ caû gia-quyeán. Mai-sinh cuøng Xuaân-sinh, con trai Traàn-coâng, ñi tieãn Haïnh Nguyeân, ñöôïc tin chaïy troán, giöõa ñöôøng gaëp cöôùp, hai ngöôøi laïc nhau.
Cuoäc gaëp gôõ cuûa Mai-Sinh, Xuaân-Sinh
Mai-sinh bò cöôùp boùc loät, ngoài ôû bôø soâng, boãng coù quan thuyeàn traåy qua bò baét xuoáng xeùt hoûi. Thì ra laø Phuïc Laïc Thieân veà Kinh phuïc chöùc. Mai-sinh khoâng daùm noùi thöïc, lieàn khai teân laø Muïc Vinh. Sau ñöôïc Phuøng-coâng ñeà cöû theo giuùp vieäc quan Tuaàn-aùn Haø-nam laø Chaâu Baù Phuø. Chaâu thaáy Muïc Vinh coù taøi vaên-chöông, môùi cho chaøng veà queâ hoïc-taäp ñeå ñi thi, vieát thö kín cho phu-nhaân, ñònh seõ gaû Vaân-Anh cho chaøng. Nhaân theá Mai-sinh ñöôïc gaëp Haïnh Nguyeân ôû nhaø hoï Chaâu, môùi xaûy ra nhöõng chuyeän maát thoa vaø oám töông-tö raéc-roái buoàn cöôøi. Coøn Xuaân-sinh, sau khi bò cöôùp, laïc baïn leû-loi, ñaõ lieàu ñaâm ñaàu xuoáng soâng töï taän. Nhôø ñöôïc Ngö-baø cöùu ñem veà nuoâi vaø höùa gaû con gaùi laø Ngoïc Thö. Sau boãng vì söï kieän-caùo, tình-côø gaëp Khaâu Ñeà-ñoác - môùi maïo teân laø Khaâu Khoâi - laïi ñính hoân vôùi Khaâu tieåu-thö Vaân Tieân.
Hai ngöôøi ñi thi, Muïc Vinh töùc Mai sinh ñoã Traïng-nguyeân, Khaâu Khoâi töùc Xuaân-sinh ñoã Baûng-nhaõn. Lö Kyû eùp gaû con gaùi cho Khaâu Khoâi, chaøng töø choái ñaõ coù vôï khoâng chòu laáy; Lö Kyû giaän baét boû nguïc, ñònh seõ vu taáu ñeå toäi. Tin aáy laøm cho caùc coáng-syõ khích-phaãn, hoïp nhau cöùu Baûng-nhaõn. Nhaân buoåi saùng sôùm, Lö Kyû, Hoaøng Tung vaøo chaàu, chuùng ñoùn ngang ñöôøng ñaùnh xeù. Khi ñöôïc trieäu vaøo ñoái chaát, boïn coáng syõ taâu roõ söï loäng quyeàn öùc-hieáp cuûa Lö, Hoaøng. Vua Ñöôøng giao toøa Tam-phaùp xeùt xöû. Keát cuoäc hai gian-thaàn bò xöû cheùm, Traàn Ñoâng Sô ñöôïc tha ra khoûi nguïc vaø ñöôïc thaêng traät. Muïc Vinh, Khaâu Khoâi ñöôïc phuïc hoï teân vaø ban chöùc.
Mai-sinh ñöôïc ñi tuaàn thuù thay vua, nhaân tieän röôùc linh-cöõu, ñoùn maãu-thaân, vieáng maû Hæ Ñoàng, caát Ñoà Thaân leân chöùc Huyeän-quan, trò toäi Haàu Loan, caùch chöùc Söû-coâng laø phe ñaûng gian-thaàn. Baùo aân baùo oaùn xong, môùi laøm leã thaønh hoân vôùi Haïnh Nguyeân vaø Vaân Anh. Xuaân-sinh cuõng laøm leã thaønh-hoân cuøng Vaân Tieân vaø Ngoïc Thö, hai nhaø sum-hoïp truùc mai, caøng saâu nghóa beå, caøng daøi tình soâng!
Trong 7 hoài treân naøy, coù theå chia laøm 64 ñoaïn:
1/- Môû ñaàu.
2/- Mai baù Cao cuøng con: Löông Ngoïc.
3/- Thaêng quan lai Kinh, Mai-coâng daën vôï con.
4/- Mai-coâng daën nha-laïi.
5/- Tình-caûnh nhaø hoï Mai tröôùc khi töông-bieät.
Thô vaên ñoaïn treân
6/- Daân Lòch-thaønh aùi-moä Mai-coâng.
7/- Keû ôû ngöôøi ñi.
8/- Phong-caûnh doïc ñöôøng, töø Lòch-thaønh ñeán Kinh-sö.
9/- Quang caûnh nôi kinh-ñoâ.
10/- Mai-coâng vaøo chaàu vaø qua töôùng-phuû.
Thô vaên ñoaïn treân
11/- Mai-coâng ñeán thaêm Phuøng Ñoâ-saùt.
12/- Mai-coâng ñeán möøng tieäc thoï Lö Kyû.
13/- Lö Kyû haõm-haïi Mai-coâng.
14/- Gia-quyeán nhaø hoï Mai laùnh naïn.
15/- Noâng-noãi Mai-sinh trong khi laùnh naïn.
Thô vaên ñoaïn treân
16/- Mai-sinh töï aûi, ñöôïc nhaø sö cöùu soáng.
17/- Cuoäc gaëp-gôõ giöõa Mai-sinh vôùi hoï Traàn.
18/- Caûm töôûng cuûa Mai-sinh trong khi ôû Traàn-phuû.
19/- Moái tình cuûa Mai-sinh khi troâng thaáy Haïnh-nguyeân.
20/- Thaêm vöôøn mai, Traàn-coâng nhôù baïn.
Thô vaên ñoaïn treân
21/- Mai hai ñoä nôû.
22/- Bò loä chaân-töôùng, Mai-sinh thuù thöïc.
23/- Traàn-coâng baøn gaû Haïnh Nguyeân cho Mai-sinh.
24/- Tröôùc khi ñi coáng Hoà, Haïnh Nguyeân töø-giaõ gia-quyeán.
25/- Mai-sinh vaø Xuaân-sinh ñi tieãn Haïnh Nguyeân.
Thô vaên ñoaïn treân
26/- Haïnh Nguyeân cuøng Mai-sinh töï tình treân truøng ñaøi.
27/- Haïnh Nguyeân caûi trang.
28/- Luùc chia reõ moãi ngöôøi moãi ngaû.
29/- Haïnh Nguyeân yeát ñeàn Toâ Vuõ.
30/- Haïnh Nguyeân yeát mieáu Chieâu Quaân.
Thô vaên ñoaïn treân
31/- Ñeán Laïc-nhaïn-ñaøi, Haïnh Nguyeân gieo mình.
32/- Haïnh Nguyeân ñöôïc ñöa veà nhaø Chaâu Baù Phuø.
33/- Haïnh Nguyeân traàn tình vôùi Chaâu phu-nhaân.
34/- Cuøng ñi laùnh naïn, Mai-sinh vaø Xuaân-sinh laïc nhau.
35/- Mai-sinh gaëp Phuøng-Laïc-Thieân.
Thô vaên ñoaïn treân
36/- Mang teân Muïc-Vinh, Mai-sinh veà giuùp Chaâu Baù Phuø.
37/- Tình caûnh Xuaân-sinh sau khi laïc baïn.
38/- Xuaân-sinh ñöôïc ngö-baø cöùu soáng.
39/- Ngö-baø höùa gaû con gaùi nuoâi cho Xuaân-sinh.
40/- Cöôùp gaùi ñeïp, Giang-Khoâi bò phaït.
Thô vaên ñoaïn treân
41/- Xuaân-sinh gaëp-gôõ Khaâu Ñeà-ñoác,
42/- Tình caûnh Muïc-Vinh khi veà ôû Chaâu-phuû.
43/- Mai-sinh töôûng nhôù Haïnh-Nguyeân.
44/- Haïnh-Nguyeân töôûng nhôù Mai-sinh.
45/- Trong khi oám naëng, hai ngöôøi cuøng daën Chaâu phu-nhaân.
Thô vaên ñoaïn treân
46/- Sau khi roõ tình, hai ngöôøi cuøng khoûi beänh.
47/- Mai-sinh vaø Haïnh-Nguyeân nhaän nhau ôû Chaâu-phuû.
48/- Chaâu-coâng veà thaêm nhaø, baøn gaû Vaân-Anh cho Mai-sinh.
49/- Mai-sinh ñi thi ñoäi teân Muïc-Vinh.
50/- Xuaân-sinh ñi thi ñoäi teân Khaâu-Khoâi.
Thô vaên ñoaïn treân
51/- Muïc-Vinh ñoõ Traïng-nguyeân, Khaâu-Khoâi ñoã Baûng-nhaõn.
52/- Baûng-nhaõn Khaâu-Khoâi bò Lö Kyû eùp gaû con gaùi.
53/- Khaâu-Khoâi töø hoân bò baét giam.
54/-Caùc coáng-syõ möu cöùu Khaâu-Khoâi.
55/- Lö Kyû, Hoaøng Tung bò ñoùn ñaùnh.
Thô vaên ñoaïn treân
56/- Lö, Hoaøng bò giao Tam-phaùp xeùt.
57/- Lö, Hoaøng bò chính-phaùp beâu ñaàu.
58/- Traàn Ñoâng Sô ñöôïc tha ra khoûi Thieân-lao.
59/- Mai Traïng-nguyeân ñöôïc aân ban.
60/- Mai Traïng-nguyeân baùo aân baùo oaùn.
Thô vaên ñoaïn treân
61/- Sau khi ñi tuaàn thuù, Traïng-nguyeân trôû veà Kinh.
62/- Hai ñaùm cöôùi long-troïng.
63/- Haïnh-phuùc gia-ñình cuûa hoï Mai, hoï Traàn.
64/- Toång-keát.
Thô vaên ñoaïn treân
