-
Toâi duøng quyeån "Nöõ Tuù-Taøi" cuûa nhaø xuaát-baûn Taân-Vieät (saùng laäp naêm 1937), taïi 20 Amiral Courbet, Sai-goøn (quyeån naøy in khoaûng 1952).
"Nöõ tuù taøi" laø moät truyeän trong 40 tích truyeän "Kim coå kyø-quan" (truyeän laï xöa nay), moät boä tieåu-thuyeát cuûa ngöôøi Taøu. Chính nhan truyeän laø "Nuõ tuù-taøi di hoa tieáp moäc" (Tuù-taøi gaùi rôøi hoa caây noï chaáp caønh caây kia). Moät taùc-giaû voâ danh Vieät-nam dieãn ra quoác-aâm, theå vaên luïc baùt, goàm coù 914 caâu, coù theå toùm taét laøm 3 hoài:
Hoài thöù nhaát
Con-gaùi nhaø voõ theo hoïc Vaên
Phi Nga, con gaùi quan Tham-töôùng Vaên Saùc, côõi ngöïa baén cung gioûi töø thuûa nhoû, giaän vì trieàu nhaø Toáng troïng vaên khinh voõ, beøn caûi-trang theo ngheà nghieân-buùt, laáy teân hieäu laø Tuaán Khanh, baïn vôùi Ñoã Töû Trung cuøng Nguy Soaïn Chi raát thaân-maät, cuøng thi ñoã trong moät khoa thi Höông. Trong ba ngöôøi, Töû Trung vaø Tuaán Khanh baèng tuoåi nhau, Soaïn Chi thì hôn 2 tuoåi. Moät hoâm, Töû Trung noùi ñuøa vôùi Tuaán Khanh: "Chuùng ta neáu moät ngöôøi laø con gaùi thì nhaát ñònh laáy nhau !" Soaïn Chi cuõng noùi ñuøa "Neáu coù theå thì toâi cuõng baèng loøng gaû!" Keû noùi voâ tình, ngöôøi nghe höõu yù, Tuaán Khanh ñònh seõ laáy moät trong hai baïn, nhöng chöa bieát keùn ai. Moät hoâm thaáy chim seû ñaäu vöøa taàm, Tuaán Khanh laáy teân baén ñeå boùi. Naøng khaán: "Ai nhaët ñöôïc teân thì ngöôøi aáy laø reå". Chim bò truùng teân rôi xuoáng tröôøng hoïc. Töû Trung baét ñöôïc, nhöng voäi trôû veà coù vieäc, môùi ñöa teân cho Soaïn Chi. Sau khi nhaän thaáy chöõ kyù cuûa Phi Nga vaø hoûi chuyeän Tuaán Khanh, Soaïn Chi yeân chí Phi Nga laø chò Tuaán Khanh, beøn ñöa ngoïc-trang ñeå ñính hoân. Tuaán Khanh cuõng yeân chí Soaïn Chi nhaët ñöôïc teân, beøn nhaän ngoïc-trang, heïn seõ thaønh hoân sau khi thi Hoäi.
Hoài thöù nhì
Nhaø hoï Vaên ngoä bieán
Gaëp khoa thi Hoäi, Ñoã, Nguïy hai baïn ruû Tuaán Khanh cuøng ñi, nhöng Tuaán Khanh theo lôøi cha, caùo beänh-ôû nhaø, vì sôï theo ñuoåi thi cöû, coù khi bò loä chaân-töôùng. Trong khi aáy thì nhaø hoï Vaên bò keû thuø vu caùo, Vaên Tham-töôùng bò baét giam, gia-taøi bò tòch bieân, hoï haøng ñeàu bò lieân luïy. Duy coù,Tuaán Khanh laø vaên-nhaân ñöôïc mieãn. Naøng beøn vaøo nguïc thaêm cha vaø mua chuoäc loøng nguïc toát, roài leân kinh daâng sôù keâu oan; coù vôï choàng Vaên Long theo haàu.
Khi ñeán Thaønh-ñoâ vaøo quaùn troï, Caûnh tieåu thö ôû gaàn ñaáy, troâng thaáy Tuaán Khanh phong-löu nho-nhaõ thì phaûi loøng, giuïc oâng ngoaïi sang ngoû lôøi xin laáy. Tuaán Khanh töø choái khoâng ñöôïc, lieàn ñem ngoïc trang laø vaät ñính hoân cuûa Soaïn Chi göûi cho Phi Nga khi tröôùc maø trao cho Caûnh tieåu-thö ñeå ñính öôùc; heïn sau khi leân kinh xong vieäc, seõ trôû veà laøm leã ngheânh hoân.
Hoài thöù ba
. Keáu-quaû cuûa cuoäc rôøi hoa chaép caønh
Baáy giôø thi Hoäi vöøa xong, Ñoã Töû Trung ñoã Traïng nguyeân, Nguïy Soaïn Chi ñoã Thaùm-hoa nhöng ñaõ trôû veà tröôùc. Tuaán Khanh tìm ñeán choã troï cuûa Töû Trung ñeå nhôø daâng sôù taâu.Trong khi ñi thaêm phoá, bò Töû Trung toø moø baét ñöôïc vaên-sôù, bieát ñích Tuaán Khanh laø gaùi Phi Nga maø laâu nay vaãn giaû trai,beøn nhaát ñònh laøm cho phaûi loä chaân-töôùng. Tuaán Khanh bieát khoâng coøn theå giaáu-dieám, phaûi thuù thöïo, nhöng noùi ñaõ troùt ñính hoân vôùi Soaïn Chi. Töû Trung phaân-traàn chính mình baét ñöôïc teân maø ñöa cho Soaïn Chi; ñeâm aáy eùp phaûi cuøng chung chaên goái.
Sau khi hai ngöôøi ñaõ thaønh vôï choàng ñem nhau veà queâ, thì Vaên Tham-töôùng ñaõ ñöôïc phuïc chöùc, Soaïn Chi ñaõ ñeán chöïc laøm leã thaân ngheânh Phi Nga. Nhöng khi ngaõ nguõ laø Phi Nga chính Tuaán Khanh vaø ñaõ bò Töû Trung phoãng tay treân, Soaïn Chi caêm giaän voâ cuøng.
Tuaán Khanh cuøng Töû Trung ñeán Thaønh ñoâ noùi thöïc tình vôùi Caûnh tieåu-thö laøm moái cho Nguïy Soaïn Chi. Roài caû boán hoï vu qui cuøng vôùi vinh qui moät ñoaøn. Khi Soaïn Chi ñaõ nhaän thaáy cuûa tin "Ngoïc trang" thì cuõng traû laïi cuûa tin cho Töû Trung "Teân baén seû."
Doõi truyeàn Ñoã, Nguïy, Caûnh, Vaên boán nhaø.
-
- -
Ba hoài treân naøy coù theå chia laøm 32 ñoaïn:
1.- Maáy lôøi giôùi-thieäu Nöõ Tuù-taøi.
2.- Phi Nga caûi-trang theo hoïc vaên.
3.- Sau khi ñoã Tuù-taøi.
4.- Keû noùi voâ tình, ngöôøi nghe höõu yù.
5.- Tuaán Khanh ñònh laáy moät trong 2 baïn.
6.- Tuaán Khanh boùi teân, töû Trung baét ñöôïc.
7.- Nguïy Soaïn Chi ñính-hoân vôùi Phi Nga.
8.- Tuaán Khanh yeân chí Soaïn Chi baét ñöôïc teân.
9.- Soaïn Chi kyù-chuù vieäc ñính hoân.
10.-Ñoã, Nguïy cuøng ñoã kyø thi Hoäi.
11.- Vaên Tham-töôùng bò vu caùo.
12.- Tuaán Khanh vaøo nguïc thaêm cha.
13.- Tuaán Khanh leân kinh, vôï choàng Vaên Long theo haàu.
14.- Tuaán Khanh qua Thaønt-ñoâ.
15.- Thaáy TuaánKhanh, Caûnh tieåu-thö phaûi loøng
15.- Caûnh tieåu-thö taëng traø,
17.- Caûnh tieåu-thö xin laáy Tuaán Khanh.
18.- Tuaán Khanh töø hoân.
19.- Tuaán Khanh ñính hoân.
20.- Tuaán Khanh ñeán kinh gaëp Töû Trung.
21.- Tuaán Khanh bò loä chaân-töôùng.
22.-Tuaán Khanh cuøng Töû Trung thaønh thaân.
24.- Vaên Tham-töôùng ñöôïc phuïc chöùc.
25.- Soaïn Chi thaát voïng khi ñeán nhaø hoï Vaên.
26.- Tuaán Khanh thuù thöïc tình vôùi Tham-töôùng
27.- Soaïn Chi phaøn-naøn vôùi Töû Trung.
28.- Töû Trung noùi thöïc vôùi Soaïn Chi.
29.- Soaïn Chi döï leã ngheânh-hoân Tuaán Khanh.
30.- Nöõ Tuù-taøi ñem hoa caây noï chaép caønh caây kia.
31.- Ñoâi beân traû laïi cuûa tin ngaøy tröôùc.
32.- Toång-keát.
