hoaù-nhi: hoùa:taïo-hoùa, trôøi. Nhi:treû con.Trôøi oaùi-oaêm nhö treû con, neân goïi laø hoùa-nhi, cuõng nhö trôøi kheùo-leùo nhö tay thôï neân goïi laø hoùa-coâng.
cô-duyeân: nhaân-duyeân kheùo khuoân-xeáp nhö coù then maùy. Coù baûn cheùp laø laàu duyeân. Vì trong baûn Noâm, chöõ cô coù theå nhaän laàm ra chöõ laâu laø laàu, nhöng laàu duyeân laø voâ nghóa; cuõng coù baûn cheùp: "Coù duyeân ngaãm laïi suy ñi."
trôøi Nam:bôûi chöõ Nam thieân, coõi Taây bôûi chöõ taây-phöông cöïc laïc theá-giôùi, yù noùi nöôùc ta vôùi coõi Phaät chaúng xa-xoâi gì.
kyø-ngoä: gaëp-gôõ laï-luøng.
Löu, Nguyeãn : Löu:Löu Thaàn; Nguyeãn:Nguyeãn Trieäu ngöôøi ñôøi Haùn beân Taøu, trong ngaøy tieát ñoan-ngoï vaøo nuùi Thieân-thai haùi thuoác, gaëp tieân-nöõ keát duyeân, nöûa naêm trôû veà, ñaõ coù chaùu ñôøi thöù baûy.
Buøi, Tröông:Buøi: Buøi Haøng ngöôøi ñôøi Ñöôøng beân Taøu, thi hoûng ñi chôi phieám, gaëp tieân-nöõ baûo laø coù duyeân vôùi Vaân Anh. Sau Buøi qua Lam-kieàu, quaû-nhieân gaëp Vaân Anh cöôùi laøm vôï, roài cuøng leân coõi tieân. Coøn Tröông chöa roõ Tröông naøo?
Ñaøi Döông: coù leõ laø Döông-ñaøi, moät quaû nuùi ôû phía nam huyeän Haùn-xuyeân, tænh Hoà-baéc beân Taøu. Vì ôû phöông nam laø hình nuùi nhö caùi ñaøi (ñeàn) neân goïi Döông-ñaøi. Sôû Töông-vöông naèm moäng gaëp ngöôøi con gaùi töï xöng laø thaàn nöõ, sôùm laøm maây chieàu laøm möa ôû Döông-ñaøi. Thô cuûa Traàn Ñoaøn coù caâu: Xöû-só baát tri vu giaùp moäng, khoâng giao thaàn nöõ haù Döông-ñaøi, töùc laø tích chuyeän naøy.
hoang-ñöôøng: vieån-voâng khoâng ñaâu.
bích caâu: (nghóa laø ngoøi bieác):teân moät phöôøng cuûa thaønh Thaêng-long, sau thuoäc laøng Yeân-traïch, huyeän Thoï-xöông tænh Haø-noäi. Khi Haø-noäi laøm thaønh-phoá thì Bích caâu ñaõ loït vaøo thaønh-phoá Caùt-linh, coù ñeàn Tuù Uyeân vaø hoà Tuù Uyeân, Sau binh löûa naêm 1946, ñeàn ñaõ bò phaù, chæ coøn trô coù böùc töôøng. Nay Haø-noäi ñaõ coù moät phoá mang teân laø phoá Bích-caâu töùc laø phoá Graffeuil tröôùc.
thu cuùc, xuaân ñaøo: hai caâu naøy taû caûnh hoa-quaû ñuû boán muøa: thu cuùc, xuaân ñaøo, haï löïu, ñoâng mai
[Back to the top]
muïc: muïc laø muïc-ñoàng:keû chaên traâu..
tieàu: tieàu laø tieàu-phu ngöôøi haùi cuûi.
quyønh, giao:hai thöù ngoïc quí, ngöôøi ta quen duøng chöõ aáy ñeå ví vôùi thöù gì quí giaù. Non nöôùc quyønh-giao cuõng nhö noùi non soâng gaám voùc.Coù baûn cheùp "non nöôùc ñìu-hiu".
Thaùi-hoøa: thònh-vöôïng,yeân-laønh,luùc thònh-trò.
coâng-töû: con nhaø quan, Tuù Uyeân laø con quan hoï Traàn.
xuaân huyeân:(cuõng ñoïc laø thung):moät loaøi caây, quen duøng ví vôùi cha; huyeân moät loaøi coû quen duøng ví vôùi meï
ñoàng-aáu:luùc treû nhoû
cöûa Trình:bôûi chöõ Trình-moân cöûa hoï Trình. Trình Gi hieäu laø Y-xuyeân, moät baäc danh nho ñôøi Toáng beân Taøu, hoïc troø laø Giu Thuø vaø Döông Thi môùi ñeán hoïc, thaáy Trình lim dim maét ngoài im, hai ngöôøi cöù ñöùng chôø khoâng daùm ñoäng. Khi Trình bieát ñeán, thì ngoaøi cöûa tuyeát daøy ñeán 3 thöôùc. Nhaân tích aáy ngöôøi ta duøng chöõ Trình-moân laäp tuyeát ñeå ví ngöôøi hoïc-troø theo thaày chaêm hoïc. Ta coù caâu "cöûa Khoång saân Trình" cuõng do tích naøy.
laâm-toaøn: (hay tuyeàn):röøng, suoái, noùi veà caûnh ñöôøng röøng.
laàu thô:bôûi chöõ thö laâu, nhaø ñoïc saùch. [Back to the top]
thöøa hö:nhaân luùc roãi; ñaøn suoái: tieáng suoái nghe nhö tieáng ñaøn, Ca chim: tieáng chim hoùt nhö ñieäu ca. Coù baûn cheùp :Phaùch suoái ca chim.
huy-hoaéc: phung-phí.Coù baûn cheùp:löu-loaùt.
hoa cuùc: coù haøng kho nhö kho vaøng, hoa sen coù töøng ñoáng nhö ñoáng tieàn, yù noùi coù nhieàu hoa ñeïp.
trong coõi ba nghìn: bôûi chöõ tam thieân theá giôùi, tieáng nhaø Phaät.
Yeân-haø:khoùi vaø raùng, treân taàng khoâng.
boán baïn theâm vui:caâu naøy coù baûn cheùp:"...buoân-baùn theâm vui" coù baûn cheùp:"...beø-baïn theâm vui", coù baûn cheùp:"...boán baïn theâm vui ", coù leõ caâu thöù ba ñuùng hôn : boán baïn bôûi chöõ vaên-phoøng töù höõu chaêng ? Xin kính chaát cuøng thöùc-giaû.
beå thaùnh: cuõng nhö beå hoïc, nôi chöùa ñöïng lyù-thuyeát cuûa thaùnh hieàn; röøng tao : choã tuï-taäp caùc tao-nhaân maëc khaùch (laøng vaên).
söông sao:YÙ noùi naêm thaùng thay-ñoåi.
boùng daâu:bôûi chöõ tang du moä caûnh.
huyeân giaø ngaïi söông:cha meï maát,
tang-thöông:tang ñieàn (ruoäng daâu), thöông :thöông haûi (beå caû) do chöõ thöông haûi bieán tang ñieàn (beå caû hoùa ruoäng daâu) yù noùi cuoäc ñôøi thay ñoåi.
maây traéng:bôûi chöõ baïch vaân do tích Ñòch Nhaân Kieät ñôøi nhaø Ñöôøng beân Taøu, ñi laøm quan xa queâ nhaø, troâng thaáy ñaùm maây traéng treân nuùi Thaùi-haøng, than raèng "nhaø boá meï ta ôû nôi ñoù ". Caâu naøy noùi töôûng-nhôù cha meï.
thaâm tình:bôûi caâu phuï töû tình thaâm, tình cha con saâu-xa thaám-thía.
baàu Nhan:oâng Nhan Uyeân (hoïc-troø gioûi cuûa ñöùc Khoång-töû) nhaø ngheøo, nhöng vaãn vui vôùi gioû côm baàu nöôùc. Chöõ "baàu Nhan" ñaây laø noùi caûnh ngheøo.
thaûo ñöôøng:nhaø tranh.
ao tuø:ao nöôùc tuø haõm. Coù baûn cheùp "ao nhaøn" thì voâ nghóa. Phaûi baûn goãc chöõ tuø troâng gioáng chöõ nhaøn, ngöôøi ta dòch aâm sai.