Tuïc-ngöõ, ca dao


4- Linh tinh

Bao giôø toâi gaëp em laàn nöõa,
Ngaøy aáy thanh bình chaéc nôû hoa.
Ñaõ heát saéc muøa chinh chieán cuõ,
Coøn coù bao giôø em nhôù ta ?
1949
Quang Duõng

Ñöôøng ñi khoù, khoâng khoù vì ngaên soâng caùch nuùi, maø khoù vì loøng ngöôøi ngaïi nuùi e soâng
Nguyeãn Baù Hoïc

Thaø laøm quyû nöôùc Nam, coøn hôn laøm vua ñaát Baéc
Traàn Bình Troïng

Yeâu gioáng noøi mình laàm than maõi roài
Yeâu khieán loøng chaúng bieát sao nguoâi
Du Ca

Suùc-saéc suùc-seû

Nhaø naøo nhaø naøy, coøn ñeøn coøn löûa,
Môû cöûa cho anh em chuùng toâi vaøo.
Böôùc leân giöôøng cao, thaáy ñoâi roàng aáp;
Böôùc xuoáng giöôøng thaáp, thaáy ñoâi roàng chaàu;
Böôùc ra ñaèng sau, thaáy nhaø ngoùi lôïp.
Voi oâng coøn buoäc, ngöïa oâng coøn caàm,
OÂng soáng moät traêm, theâm naêm tuoåi leû.
Vôï oâng sinh ñeû, nhöõng con toát laønh,
Nhöõng con nhö tranh, nhöõng con nhö roái.

Thaèng Bôøm

Thaèng Bôøm coù caùi quaït mo,
Phuù-oâng xin ñoåi ba boø chín traâu.
Bôøm raèng : Bôøm chaúng laáy traâu.
Phuù-oâng xin ñoåi moät xaâu caù meø.
Bôøm raèng : Bôøm chaúng laáy meø.
Phuù oâng xin ñoåi moät beø goã lim.
Bôøm raèng : Bôøm chaúng laáy lim.
Phuù oâng xin ñoåi con chim ñoài-moài.
Bôøm raèng : Bôøm chaúng laáy moài.
Phuù-oâng xin ñoåi naém xoâi, Bôøm cöôøi.

Chaët cuûi

Tay caàm con dao
Laøm sao cho saéc,
Ñeå maø deã caét,
Ñeå maø deã chaët,
Chaët laáy cuûi caønh.
Treøo leân röøng xanh,
Chaïy quanh söôøn nuùi,
Moät mình thui-thuûi,
Chaët caây chaët cuûi,
Tìm choán maø ngoài,
Kìa moät ñaøn chim,
ÔÛ ñaâu bay ñeán.
ÔÛ ñaâu bay laïi;
Con ñang caén traùi.
Con ñang tha moài,
Qua loái noï noù aên,
Caùi con höôu kia,
Maøy ñang aên loäc,
Loäc vaû, loäc sung,
Maøy troâng thaáy tôù,
Tôù khoâng ñuoåi maøy,
Maøy qua loái noï laøm chi ?

Thoùi hay cheá-gieãu

ÔÛ sao cho vöøa loøng ngöôøi:
ÔÛ roäng ngöôøi cöôøi, ôû heïp ngöôøi cheâ ;
Cao cheâ ngoûng thaáp cheâ luøn,
Beùo cheâ beùo truïc beùo troøn,
Gaày cheâ xöông soáng xöông söôøn phôi ra.

Thoùi ham danh lôïi

Caùi voøng danh lôïi cong cong,
Keû hoøng ra khoûi, ngöôøi mong böôùc vaøo.

Söï ñôøi nghó cuõng nöïc cöôøi :
Moät con caù loäi, maáy ngöôøi buoâng caâu.

Tình caûnh ngöôøi nhaø queâ

Laøng ta phong caûnh höõu tình,
Daân-cö giang khuùc nhö hình con long.
Nhôø trôøi haï keá sang ñoâng,
Laøm ngheà caøy caáy vun troàng toát töôi.
Vuï naêm cho ñeán vuï möôøi,
Trong laøng keû gaùi ngöôøi trai ñua ngheà.
Trôøi ra, gaéng ; trôøi laën , veà,
Ngaøy ngaøy, thaùng thaùng, nghieäp ngheà truaân-chieân.
Döôùi daân hoï, treân quan vieân,
Coâng-bình giöõ möïc caàm quyeàn cho thay.
Baây giôø gaëp phaûi hoäi naøy,
Khi trôøi haïn haùn, khi hay möa daàm ;
Khi trôøi gioù baõo aàm aàm,
Ñoàng ñieàn luùa thoùc möôøi phaàn ñöôïc ba.
Laáy gì ñaêng naïp nöõa maø,
Laáy gì coâng vieäc nöôùc nhaø cho ñang.
Laáy gì söu thueá pheùp thöôøng,
Laáy gì boå trôï ñong löôøng laøm aên.
Trôøi laøm khoå cöïc haïi daân,
Trôøi laøm maát-maùt coù phaàn naøo chaêng.

Vieäc laøm ruoäng

Thaùng chaïp laø thaùng gioàng khoai,
Thaùng gieâng gioàng ñaäu, thaùng hai gioàng caø.
Thaùng ba caøy vôõ ruoäng ra,
Thaùng tö laøm maï, möa sa ñaày ñoàng.
Ai ai cuøng vôï cuøng choàng,
Choàng caøy, vôï caáy trong loøng vui thay !
Thaùng naêm gaët haùi ñaõ xong,
Nhôø trôøi moät maãu naêm nong thoùc ñaày.
Naêm nong ñaày, em xay, em, giaõ.
Traáu uû phaân, caùm baõ nuoâi heo.
Sang naêm luùa toát tieàn nhieàu,
Em ñem ñoùng thueá, ñoùng söu cho choàng.
Ñoùi no coù thieáp coù chaøng,
Coøn hôn chung-ñænh giaøu sang moät mình.

Ba möôi saùu phoá ôû Haø-noäi

Ruû nhau chôi khaép Long-thaønh.
Ba möôi saùu phoá raønh raønh chaúng sai ;
Haøng Boà, haøng Baïc, haøng Gai,
Haøng Buoàm, haøng Thieác, haøng Haøi, haøng Khay.
Maõ -vó, haøng Ñieáu, haøng Giaày,
Haøng Lôø, haøng Coùt, haøng Maây, haøng Ñaøn,
Phoá Môùi, Phuùc-kieán, haøng Ngang,
Haøng Maõ, haøng Maém, haøng Than, haøng Ñoàng,
Haøng Muoái, haøng Noùn, Caàu Ñoâng,
Haøng Hoøm, haøng Ñaäu, haøng Boâng, haøng Beø,
Haøng Thuøng, haøng Baùt, haøng Tre,
Haøng Voâi, haøng Giaáy, haøng The, haøng Gaø.
Quanh ñi ñeán phoá haøng Da,
Traûi xem haøng phoá, thaät laø cuõng xinh.
Phoá hoa thöù nhaát Long-thaønh,
Phoá daêng maéc cöûi, ñaøng quanh baøn côø.
Ngöôøi veà nhôù caûnh ngaån-ngô,
Buùt hoa xin cheùp neân thô löu-truyeàn.

Baøi haùt ñoá

- ÔÛ ñaâu naêm cöûa, naøng ôi !
Soâng naøo saùu khuùc nöôùc chaûy xuoâi moät doøng ?
Soâng naøo beân ñuïc beân trong ?
Nuùi naøo thaét coå boàng maø coù thaùnh sinh ?
Ñeàn naøo thieâng nhaát tænh Thanh ?
ÔÛ ñaâu laïi coù caùi thaønh tieân xaây ?
ÔÛ ñaâu laø chín töøng maây ?
ÔÛ ñaâu laém nöôùc, ôû ñaâu nhieàu vaøng ?
Chuøa naøo maø laïi coù hang ?
ÔÛ ñaâu laém goã thôøi naøng bieát khoâng ?
Ai maø xin laáy tuùi ñoàng ?
ÔÛ ñaâu laïi coù con soâng Ngaân-Haø ?
Nöôùc naøo deät gaám theâu hoa ?
Ai maø sinh ra cöûa, ra nhaø, naøng ôi ?
Kìa ai ñoäi ñaù vaù trôøi ?
Kìa ai trò thuyû cho ñôøi ñöôïc yeân ?
Anh hoûi em trong baáy nhieâu lôøi,
Xin em giaûng roõ töøng nôi töøng ngöôøi.

- Thaønh Haø-noäi naêm cöûa, chaøng ôi !
Soâng Luïc-ñaàu saùu khuùc nöôùc chaûy xuoâi moät doøng.
Nöôùc soâng Thöông beân ñuïc beân trong,
Nuùi ñöùc thaùnh Taûn thaét coå boàng maø laïi coù thaùnh sinh.
Ñeàn Soøng thieâng nhaát tænh Thanh,
ÔÛ treân tænh Laïng, coù thaønh tieân xaây.
Treân trôøi coù chín töøng maây,
Döôùi soâng laém nöôùc, nuùi nay laém vaøng.
Chuøa Höông-tích maø laïi ôû hang ;
Treân röøng laém goã thôøi chaøng bieát khoâng ?
OÂng Nguyeãn Minh-Khoâng xin ñöôïc tuùi ñoàng,
Treân trôøi laïi coù con soâng Ngaân-haø.
Nöôùc Taøu deät gaám theâu hoa;
OÂng Höõu-Saøo sinh ra cöûa, ra nhaø, chaøng ôi !
Baø Nöõ-Oa ñoäi ñaù vaù trôøi ;
Vua Ñaïi-Vuõ trò thuûy cho ñôøi yeân vui.
Anh hoûi em trong baáy nhieâu lôøi,
Em xin giaûng roõ töøng nôi töøng ngöôøi.

Tuïc-ngöõ, ca-dao goác chöõ Haùn

Nhaát töï vi sö, baùn töï vi sö.
(Duø daïy moät chöõ, hay nöûa chöõ; cuõng phaûi coi laø thaày.)

Tieân hoïc leã, haäu hoïc vaên.
(Tröôùc hoïc leã, nghóa; sau môùi hoïc vaên-chöông).

Huynh ñeä nhö thuû tuùc.
(Anh em nhö chaân tay)

Ñaïi phuù do Thieân, tieåu phuù do caàn.
(Giaàu to do Trôøi, giaàu nhoû do caàn-kieäm).

Möu söï taïi nhaân, thaønh söï taïi Thieân.
(Con ngöôøi möu toan, Trôøi ñònh söï thaønh, baïi).

Nam thöïc nhö hoå, nöõ thöïc nhö mieâu.
(Con trai aên nhö hoå, con gaùi aên nhö meøo.

Tieåu baát nhaãn taát loaïn ñaïi möu
(Khoâng nhòn vieäc nhoû thì loaïn möu to).

Thöôïng baát chính, haï taéc loaïn.
(Treân khoâng ngay thaúng, döôùi seõ laøm baäy.)

Thieân baát dung gian.
(Trôøi khoâng tha keû laøm baäy.)

Phöôùc baát truøng lai, hoïa voâ ñôn chí.
(Vieäc laønh khoâng ñeán hai laàn, vieäc döõ khoâng ñeán moät mình.)

Tri tuùc ñaõi tuùc, haø thôøi tuùc,
Tri nhaøn ñaõi nhaøn, haø thôøi nhaøn.
(Bieát theá naøo laø ñuû, thì seõ thaáy ñuû,
Bieát theá naøo laø nhaøn, thì seõ thaáy nhaøn.)

Hoå phuï sinh hoå töû.
(Cha laø coïp, sinh con laø coïp.)

| |