31- Toân-Thaát Thuyeát ñaùnh quaân Phaùp

Khuyeân can chuùng thaûy heát ñieàu,
Caét thaàm, Toân-Thuyeát daáy lieàu nöûa ñeâm.
Phen naøy may ruûi thöû xem,
Ñaõ ñaønh coâ chuù quyeát ñem ñaùnh vaày.
Chaúng cho ai bieát ai hay,
Cuõng chaêng taáu ñaït, moät tay thieän haønh.
Chieán coâng ñeàu Phaán-nghóa binh,
Chæn duøng nhöõng phuùc taâm mình maø thoâi.
Chaéc gì beû naïng choáng trôøi,
Hay laø laøm chöôùc thoaùt nôi cöûa thaønh.
Hay laøm baát yù thình lình,
Hoïa laø may ñaëng coâng thaønh tieân ky.
Thaát kinh ai naáy hoàn phi,
Ñeâm khuya naøo bieát söï thì laøm sao.
Quanh co hô-haûi cuøng nhau,
Leänh truyeàn thaùch cöûa hoûi mau cho töôøng.
Giôø laâu môùi thaáy göûi sang,
Raèng nguyeân ôû ñoù thò cöôøng baén leân.
Ta nay khoâng nheõ ñieàm nhieân,
Phaûi toan cöï ñòch, hö neân nhôø trôøi.
AÀm aàm tieáng suùng khaép vôøi,
Khoùi um muø ñaát, löûa ngôøi loøa maây.
Canh tö thaéng phuï chöa hay,
Canh naêm nghe baùo raát may möøng loøng.
.
Bình-ñaøi thu phuïc ñaõ xong,
Laàu Taây ñöông ñoát, löûa chong boán beà.
Phen naøy Taây aét phaûi veà,
Ngöûa nhôø trôøi ñaát phuø-trì laém thay.
Noùi cöôøi chöa kòp trôû tay,
Phuùt lieàn suùng noå ñaïn bay kinh hoàn.
Ai ngôø Taây raát quaù khoân,
Ñeå ta baén tröôùc thaûy luoàn naáp ñi.
ÔÛ ta daïi chaúng bieát ky,
Nhöõng maø heát söùc döông uy baén doàn.
Lieäu chöøng thuoác ñaïn ñaõ moøn,
Daáy leân Taây môùi thaønh moân baén vaøo.
Döôøng nhö saám seùt aàm-aøo,
Daãu laø nuùi cuõng phaûi nao huoáng thaønh.
Quaân ta khoân söùc ñua tranh,
Ñem nhau troán chaïy tan taønh beøo troâi.
Baáy giôø trôøi ñaõ saùng roài,
Vaên-Töôøng lieàn khieán göûi lôøi taâu xin.
Khieâm-cung nay phaûi ngöï leân,
Laùnh nôi phaùo ñaïn chaúng neân treã-traøng.

32- Xa-giaù xuaát ngoaïi

Vua toâi hoaûng hoát voäi vaøng,
Hoã-phuø Thaùnh-giaù moät ñoaøn kíp ra.
Tôùi nôi cöûa höõu xem qua,
Hai beân leâ-thöù treû giaø quaù ñoâng.
Chen nhau dìu-daét mang boàng,
Chöïc theo Töø-giaù thoaùt voøng nguy nan.
Thaáy ngöôøi tröôùc ñoùn leân ñöôøng,
Göûi raèng coù Nguyeãn vaên Töôøng chöïc ñaây.
Phaùn raèng: "Söï ñaõ döôøng naøy,
Ngöôi tua ôû laïi ngoõ raøy xöû phaân."
Vaâng lôøi Töôøng môùi lui chaân,
Giaù ra khoûi cöûa, daàn daàn doõi theo.
Thoaùt troâng raát ñoãi nghieâng-ngheøo,
Göôm huy tröôùc maët ngöôøi xieâu beân ñöôøng.
Nhöõng mong thoaùt choán tai öông,
Laàn theo chaúng töôûng chaïy baêng ñaïp vaày.
Treû giaø la khoùc vang raây,
Xa troâng muø-mòt, khoùi bay löûa hoàng.
Chaët caàu ñoát quaùn töng-böøng,
Laø möu Toân-Thuyeát döùt chöøng truy binh.
Than thay daân söï tan taønh,
Loaïn ly môùi bieát thaûm tình noãi naây.
Kim long vöøa môùi tôùi nôi,
Roán xin döøng laïi, ñaïo nay coù loøng.
Song maø ai khöûng tin cuøng,
Chæ ñöôøng Hoà Hieån thaúng dong giuïc truyeàn.
Kíp haàu boán giaù ñi lieàn,
Ñeán nôi Thieân-moã ñoø thuyeàn vaéng tanh.
Ñaùnh thua, Toân-Thuyeát haäu haønh,
Giuïc truyeàn haàu giaù lui quanh trôû ñöôøng.
Tröôøng thi choán aáy saün saøng,
Haàu ngaøi tôùi ñoù taïm an seõ baøn.
Laø vì yù gaõ doác toan,
Haàu ra Taân-sôû lieäu phöông phuïc-thuø.
Caùc quan nhöõng keû theo phoø,
Sôï oai vaâng meänh daùm moâ caõi lôøi.
Xeá tröa ñi môùi tôùi nôi,
Toâi ñoøi chaïy doõi raõ-rôøi tay chaân,
Vaû theâm ñoùi khaùt quaù chöøng,
Lôõ-laøng haåm-huùt cuõng daâng taïm duøng.
Côm thoâ chuùt haõy ñôõ loøng,
Môùi roài laïi thaáy doøng doøng hoái ñi.
Raèng Taây ñuoåi tôùi sau kìa,
Neáu maø chaäm böôùc khoân ñi khoûi voøng.
Xaåy nghe chi xieát haõi-huøng,
Giaù sau kieäu tröôùc baêng ñoàng ruoåi mau.
Ñi tuoàng hôn moät gìôø laâu,
Tôùi nôi Vaên-xaù xin haàu vaøo ñaây.
Töø-ñöôøng Thích-lyù choán naøy,
Nghæ quaân ñôõ meät moät daây taïm ñình.
Giaùm-töø voäi-vaõ saém-sanh,
Daâng caàn chöa kòp phæ tình toâi con.
Laïi nghe xao-xaùc noùi oàn,
Tröôøng thi bò ñoát Taây doàn tôùi nôi.
Phaûi haàu ngöï giaù kíp dôøi,
Moät ñoaøn toâi chuùa teách vôøi nhaët dong.
Maáy ngöôøi yeáu ñuoái aáu xung,
Thaûy ñeàu laïc haäu khoân mong tieán tieàn.
Daét dìu ñoùi khaùt ngaû nghieâng,
Troâng theo kòp giaù truaân chieân chi naøi.
Ñeán laøng vöøa ñaõ toái trôøi,
Gioïn nhaø Baù-hoä ñeå ngaøi nghæ-ngôi.
Daân maø coù daï haún-hoi,
Gioïn baøy côm nöôùc ñaõi môøi quan quaân.
Môø môø truyeàn kíp dôøi chaân,
Ñeán nôi töï-quaùn vöøa chöøng buoåi tröa.
Nghæ chaân côm nöôùc moät giôø,
Qua nôi huyeän Haûi, huyeän-thöøa chöïc ngheânh.
Kính daâng moïi saém leã sinh,
Löïa phu caét vieäc hoä-haønh thaúng ra.
Maáy nôi laøng xoùm traûi qua,
Taám loøng caàn boäc ñeàu ra daâng thaønh.

33- Xa-giaù ñeán Quaûng-trò

Xieát bao ñöôøng saù gaäp gheành,
Ngaøy hai möôi boán Trò thaønh tôùi nôi.
Haønh cung gioïn choán nghæ ngôi,
Tænh thaàn Tröông Ñaûn truyeàn coi canh giôø.
Moâng traàn lao khoå tieäm thö,
Laàn nghe tin töùc kinh sö döôøng naøo.
Vaên-Töôøng maáy thöù sôù trao,
Thaûy ñeàu giaáu-dieám chaúng taâu söï tình.
Hoã-toøng Phan Hieåu, Ñeã, Hanh,
Laïi cuøng Nguyeãn Phoå, Löông Thaønh theo sau.
Luaän baøn luoáng nhöõng lo aâu,
Chaúng qua mình laïi hoïa nhau ngoa truyeàn.
Göûi xin Taân-sôû kíp leân,
ÔÛ ñaây theá aét chaúng neân ñaâu laø.
Traùi tai Thaùi-haäu taâu qua :
"Ñi ñaâu cho nhoïc chaúng thaø ôû ñaây.
Daàu maø Taây coù tôùi nay,
Ñaõ ñaønh soáng cheát ruûi may nhôø trôøi.
Nguoàn cao nöôùc ñoäc xa vôøi,
Nôõ ñem tuoåi taùc tôùi nôi hieåm ngheøo."
Phaùn raèng: "Ta voán ñaõ lieàu,
Huoáng ñem xaùch caû ñi theo theâm phieàn.
Haõy phoø thieáu chuùa cho yeân,
Maëc ai ôû laïi chæ truyeàn khaù vaâng."

34- Toân-Thaát-Thuyeát ñeå caùc baø ôû laïi vaø ñem vua Haøm-Nghi ñi

Sôï e nín chaúng daùm raèng,
Vaøi ngaøy laïi thaáy baêng-xaêng choán nhaøn.
Raèng: "Taøu taây tôùi bieân giang,
Xin haàu chuùa thöôïng kíp toan tieán haønh."
Nghe lôøi cuõng daï haõi kinh,
Ngaäp-ngöøng thieáu chuùa baùi trình xin ñi.
Khoân caàm nöôùcmaét bieät ly,
AÂn-caàn huaán duï khaù ghi trongloøng.
Daën-doø lôøi noï chöa cuøng,
Göûi doàn xin chôù thong-dong treã-traøng.
Taï töø leân voõng voäi-vaøng,
Quan quaân uûng-veä troâng ñöôøng ruoåi mau.
Khoûi cung ñaëng moät giôø laâu,
Trôû veà caùc giaùm cuøng nhau taâu quì.
Raèng: "Toân-Thuyeát chaúng cho ñi,
Khieán ñeàu ôû laïi hoä tuyø ba cung.

35- Ñöôïc tin Nguyeãn vaên Töôøng

Haõy ñöông tin töùc troâng mong,
Boãng ñaø coù thaáy sôù phong daâng vaøo.
Ngaøy hai-möôi-ba môùi trao,
Vaên-Töôøng nhaén göûi: "Xin mau phaûn hoài.
Chieâu an caùc vieäc xong roài,
Phaùp quan khieán khaù haàu ngaøi hoài loan.
Thaønh trì ñeàu thaûy giao hoaøn,
Xin laøm Baûo-hoä ngoû toan giuùp phoø."
Phaùn raèng: "Lyù aáy coù moâ,
Hoïa laø trôøi xuoáng phuùc cho coù laø.
Vaû nay chuùa thöôïng dôøi xa,
Phaûi ñoøi trôû laïi cuøng ta ñoàng ñoaøn."
Beøn sai thò-veä baêng ngaøn,
Tin cho ñaëng bieát phaûi toan gaáp hoài.
Tieáp lieàn Toân-Thuyeát tö-lai,
Traùch raèng: "Caùc gaõ laàm lôøi Nguyeãn-Vaên.
Ñaõ khoâng bieát lyù phaûi chaêng,
Moät loøng cuøng giaëc gian thaàn maø nghe.
Neáu maø nghe thöûa lôøi kia,
Naøy göôm ba thöôùc quyeát lìa chaúng dung."
Caùc quan san-saùt haõi huøng,
Tôùi lui hai ngaû ñeàu cuøng phaûi e.
Keû theo Toân-Thuyeát moät phe,
Baøn raèng vieäc aáy phaûi deø chöa tin.
Ngaøy ba möôi laïi tieáp lieàn,
Vaên-Töôøng sôù giuïc kíp xin phaûn hoaøn.
Thaùnh Taâm quyeát ñònh môùi troaøn :
"Chuùng ngöôi tua khaù lieäu toan röôùc veà.
Noùi chi thôøi cuõng chôù nghe,
Vaâng ta yù chæ sôï gì ñoù vay.
Caùc quan vaâng meänh lo thay,
Moät ngöôi Tröông Ñeã göûi raøy xin ñi.
Ba ngaøy troâng chaúng thaáy chi,
Haún laø coù yù dieân-trì maïn-khinh.
Vì ngöôøi möu söï chaúng thaønh,
Laïi toan kieám chöôùc giöõ mình laùnh xa.
Neáu maø chôø ñôïi daàn-daø,
Thaát cô e noãi vieäc ra khoù loøng.
Beøn truyeàn chuùng thaûy hoäi ñoàng,
Phaûi lo hoä giaù löôõng cung tieân hoài.
Nay ta veà tröôùc thöû coi,
Döôøng naøo roài seõ lieäu baøi röôùc vua.
Caùc quan nghe leänh sôï lo,
Xin vaâng thaùnh chæ daùm moâ treã traøng.
Nguyeãn Hanh yù haõy noùi baøn :
Nay veà tua phaûi leân ñöôøng nöûa ñeâm.
Môùi laø thaän maät khoûi hieàm.
Thoaûng qua ñaõ bieát loøng tieàm dò möu.
Quôû raèng: "Taêm toái ñi ñaâu ?
Hay laø ngöôi tính khaùc nhau lyù naøo.
Khoâng nghe xem thöû laøm sao,
Laäp möu yeân kieát haù naøo laï chi,"
Thaáy lôøi Thaùi-haäu sinh nghi,
Cuùi ñaàu chòu quôû laùnh ñi moät beà.

| |