Phaät-giaùo: Söï khoân ngoan veà Töø-bi vaø Giaùc-ngoä

Chöông moät
 Daãn nhaäp
Caàn phaûi coù söï hieåu bieát chính xaùc tröôùc khi tu haønh veà ñaïo Phaät; neáu khoâng taát caû thôøi gian seõ bò uoång phí, vì ña soá nhöõng keát quaû thaâm saâu seõ khoâng ñaït tôùi ñöôïc. Vì theá, toâi muoán noùi moät caùch sô-löôïc veà yù nghóa ñích thöïc cuûa Phaät-giaùo.
Lòch-söû cuûa Trung-Hoa cho chuùng ta bieát raèng loái ba nghìn naêm tröôùc, ñöùc Phaät Coà Ñaøm, ngöôøi saùng laäp ra Phaät-giaùo sinh ra taïi mieàn baéc AÁn-ñoä. Ngaøi soáng baûy möôi chín naêm, vaø duøng boán möôi chín naêm cho vieäc giaûng daïy. Vaøo naêm 67, moät nghìn naêm sau khi ngaøi nhaäp Nieát-baøn, nhöõng giaùo-lyù cuûa ngaøi ñöôïc truyeàn baù tôùi Trung-hoa.
Tröôùc heát, ta caàn hieåu roõ nhöõng danh-töø Phaät, Phaùp, Phaät phaùp vaø nhöõng söï chæ daïy cuûa Phaät-giaùo vì chuùng raát laø quan-troïng cho söï hoïc taäp cuûa chuùng ta. Phaät laø tieáng Phaïn, coù nghóa laø "khoân-ngoan vaø hieåu bieát cuøng toät". Vaäy taïi sao noù khoâng ñöôïc dòch ra laø "khoân-ngoan vaø hieåu bieát cuøng toät" maø vaãn duøng chöõ Phaät? Nghóa cuûa danh töø "Phaät" thì saâu xa vaø thaâm thuùy maø caùc chöõ 'khoân-ngoan vaø hieåu bieát cuøng toät' khoâng theå dieãn taû heát ñöôïc yù-nghóa nguyeân-thuûy. Vì leõ aáy, nhieàu chöõ khaùc cuõng ñöôïc duøng trong saùch naøy.
Veà baûn-theå chöõ Phaät laø söï Khoân-ngoan. Trong khi öùng duïng hay chöùc naêng thì coù nghóa laø minh baïch cuøng toät. Coù ba möùc ñoä khaùc nhau cuûa söï Khoân ngoan:
Coâng duïng cuûa söï khoân ngoan laø minh baïch cuøng toät. Cuõng coù ba möùc ñoä cuûa minh baïch cuøng toät:
Ñöùc Phaät noùi raèng söï khoân ngoan toaøn haûo vaø ñöùc tính thanh tònh naøy thì coù saün nôi moãi ngöôøi. Nhöõng kinh saùch ghi laïi caùc lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät ñeàu noùi "moïi chuùng sinh höõu tình ñeàu coù khaû naêng thaønh phaät." vaø "moïi ngöôøi ñeàu coù caùc söï khoân ngoan vaø thanh tònh cuûa ñöùc Phaät." Noùi caùch khaùc veà baûn theå chuùng ta vaø Phaät gioáng nhau. Nhöng vì caùc yù-nghó cuûa chuùng ta cöù chaïy nhaûy lung tung vaø vöôùng maéc cuûa chuùng ta laø nhöõng nguyeân-nhaân khoå ñau vaø thaûm hoïa cuûa chuùng ta, chuùng ta taïm thôøi maát baûn theå Phaät cuûa chuùng ta. Haäu quaû laø chuùng ta cöù sinh sinh töû töû trong voøng luaân-hoài.
Neáu chuùng ta caøng loaïi boû ñöôïc nhöõng yù-nghó chaïy nhaûy khoâng ngöøng, vaø nhöõng vöôùng maéc thì chuùng ta caøng coù nhieàu kinh-nghieäm veà söï töï-do khoûi khoå ñau, vaø caøng ñaït theâm ñöôïc caùc söï khoân-ngoan cuõng nhö tìm theâm ñöôïc söï minh baïch. Khi chuùng ta hoaøn toaøn khoâng coøn caùc yù-nghó hoãn loaïn vaø caùc söï vöôùng maéc, khoâng coøn dính vôùi nhöõng yù töôûng hay söï vaät thì chuùng ta tìm laïi ñöôïc vò phaät ñaõ maát cuûa mình, traïng thaùi toaøn haûo nguyeân-thuûy cuûa chuùng ta, vò phaät cuûa chính chuùng ta.
Khi coù söï khoân-ngoan vaø minh baïch, chuùng ta thaät söï bieát roõ ñöôïc veà taát caû nhöõng gì hieän-höõu vaø nhöõng gì voâ-taän. Söï hieåu bieát naøy bao goàm caû nhöõng vaät theå nhoû beù nhö moät haït buïi hay moät sôïi loâng tô treân ngöôøi cho chí nhöõng vaät lôùn lao voä taän nhö vuõ-truï. Taát caû moïi thöù naøy ñeàu ôû trong taàm caûm nhaän cuûa söï khoân ngoan minh dieäu cuûa chuùng ta.
Ñöùc Phaät duøng danh töø Phaùp ñeå töôïng-tröng cho voâ soá hieän-töôïng naøy. Phaät phaùp laø söï khoân-ngoan voâ taän minh dieäu veà söï caûm nhaän moïi söï vieäc vaø moïi luaät leä veà caùc ñôøi soáng trong vuõ-truï. Ngöôøi Trung-hoa thöôøng noùi Phaät phaùp thì voâ taän nhö soá caùc söï vieäc caûm nhaän ñöôïc vaø söï khoân ngoan coù theå caûm nhaän ñöôïc cuõng voâ-taän. Söï khoân ngoan naøy thì coù saün nôi moãi chuùng ta.
Ñöùc Phaät noùi: "Söï caûm nhaän baåm sinh nôi moãi chuùng ta vaø nhöõng söï vaät ôû trong vuõ-truï laø Moät, khoâng phaûi Hai." Khi chuùng ta lyù-luaän veà vaán-ñeà aáy, neáu lôøi cuûa ñöùc Phaät laø ñaày ñuû vaø hoaøn toaøn, thì ta coù theå tin raèng söï khoân ngoan minh dieäu aáy laø cuøng cöïc vaø hoaøn-toaøn. Tuy-nhieân, neáu vaät bò caûm nhaän vaø chuû theå cuûa söï caûm nhaän laø hai thì söï khoân ngoan khoâng theå hoaøn-toaøn vaø ñaày ñuû, maø laø giôùi haïn.
Ñöùc Phaät daïy chuùng ta raèng vaät bò bieát vaø ngöôøi bieát, vaät bò caûm nhaän vaø ngöôøi caûm nhaän laø Moät khoâng phaûi Hai. Ñieàu naøy ñöôïc goïi laø Phaùp Nhaát Thöøa, phaùp cao caû nhaát, vi dieäu nhaát ñöôïc caét nghóa cho chuùng ta trong kinh Phaùp Hoa. Taây phöông cöïc laïc cuûa ngöôøi tu Vaõng sinh tònh ñoä cuõng thuoäc vaø khoâng ngoaøi Phaùp nhaát thöøa. Taây phöông cöïc laïc ñöôïc phaät A-Di-Ñaø taïo ra laø nôi lyù-töôûng ñeå tu hoïc vì nhöõng ngöôøi sinh ra ôû ñoù khoâng coøn bò luaân hoài trong luïc ñaïo nöõa.
Naêm 1923, moät hoïc-giaû veà ñaïo Phaät coù tieáng laø Jing-Wu Ou-Yang ñaõ thuyeát trình taïi tröôøng sö-phaïm cao ñaúng Nam-Kinh vôùi ñeà taøi "Phaät-giaùo thì khoâng phaûi laø moät Toân-giaùo maø cuõng khoâng phaûi laø moät neàn Trieát-hoïc, nhöng laø ñieàu toái Quan-troïng cho Xaõ-hoäi Taân-tieán cuûa chuùng ta." Buoåi noùi chuyeän coù nhieàu tieáng vang. Nhöõng daãn chöùng roõ raøng cuûa oâng ta ñöa tôùi ñònh-nghóa vaø quan-nieäm ñuùng hôn veà Phaät-giaùo

| |