Saùng hoâm sau, toâi ñoäi muõ maúc aùo vaøo phuû. Quan Chính Ñöôøng thaáy toâi coù caùi quan daïng aáy thì nhö coù veû möøng, baûo toâi raèng :"Vaøo khoaøng toái ñeâm, côn noùng cuûa Thaùnh Thöôïng ñaõ heát, nöôùc giaûi ñaõ hôi trong, buïng bôùt ñaày nhieàu, tieåu tieän vaøng ñuïc taïm ngöng. Ñeâm qua ñaõ daâng ba laàn thuoác cao". Toâi nghe vaäy cuõng möøng thaàm, roài cuøng oâng vaøo chaàu xem maïch. Luùc aáy Thaùnh Thöôïng ngöï treân voõng, ngoài leân neäm gaám, cöôøi baûo quan Chính Ñöôøng vaø quan Tham Ñoàng raèng :"Hoâm nay cöû ñoäng thaáy nheï nhoõm, coù leõ nhôø söùc queá phuï môùi vaän ñoäng döôïc maïnh meõ, vaø buïng thaáy ñoùi. Neáu ñuùng theá thì töø tröôùc ñeán giôø duøng böøa baõi thuoác laïnh, chaúng hoùa ra laàm laãn sao ?". Quan Chính Ñöôøng trình raèng :"Boïn thaàn thaáy duøng queá phuï laø laáy laøm sôï haõi, coù bieát ñaâu giaû nhieät gaëp queá phuï laø heát". Thaùnh Thöôïng noùi :"Ngöôøi naøy duøng thuoác coù kinh nghieäm môùi duøng nhöõng thöù aáy". Quan Chính Ñöôøng laïi thöa raèng :"Thaàn voán coù nhieàu beänh, töï duøng thuoác cuûa nhaø, sau laïi tìm thaày khaép nôi ñeå trò beänh. Maõi ñeán khi thaàn phuïng meänh vaøo Hoan Chaâu môùi ñöôïc bieát nhau. Ngöôøi thoân daõ, noùi naêng thoâ nhöng veà y lyù thì uyeân baùc, thaày thuoác hieän nay trong thieân haï khoâng ai hôn ñöôïc". Luùc aáy toâi nghe vò quan naøy noùi vaäy thì loâng toùc döïng ngöôïc, thaàm keâu khoå raèng :"Ta quaû nhö daàu taåm boät gaïo vaäy, khoâng coù kyø haïn naøo ra khoûi nöõa". Taâu xong moïi ngöôøi ñeàu ñi ra, ñeán ñieám Thò Ky. Quan Tri Binh laø Haàu Caàu chaép hai tay noùi raèng :"Ngaøy hoâm nay loøng toâi ñöôïc thö thaùi vaäy". Quan Tri Hoä laø Haàu Dieäm traùch quan Chính Ñöôøng raèng :"Coù ngöôøi nhö theá sao nay môùi tieán cöû ?". Quan Chính Ñöôøng cöôøi maø ñaùp raèng :"Ñaõ hai thaùng nay tieán cöû vaøo haàu Theá töû, nhöng chaúng duøng maø thoâi". Noùi xong, moïi ngöôøi ñeàu vaøo ñieám Thò Ky cuøng ngoài. Luùc aáy trong phuû ai cuõng nghe danh toâi. Trong luùc ngoài luoân luoân coù ngöôøi doøm ngoù toâi. Quaù giôø ngoï thaáy quan Noäi Sai truyeàn chæ cho toâi vaøo haàu thuoác Theá töû, laïi truyeàn cho quan Chính Ñöôøng raèng :"Töø nay chæ cho laõo y haàu thuoác, khoâng ñöôïc cho ñem vaøo duøng moät haøo ly thuoác naøo khaùc !". Quan Chính Ñöôøng ñöôïc leänh, môùi ñöa toâi vaøo cung, ñeán taåm thaát cuûa Theá töû. Toâi thaáy laàu gaùc lieân lu, taåm thaát cuûa Theá töû cuøng gaàn ngöï taåm maø ôû veà phía taû. Toâi ñi theo quan Chính Ñöôøng vaøo coi maïch. Luùc ñoù toâi thaáy thaân hình Theá töû raát gaày oám, buïng lôùn da moûng, gaân xanh, roán loài hôn taác, khi xuyeãn muoán thoaùt, maïch chìm maø chaïy nhanh, laïi voâ thaàn. Toâi nghó mình xöa coi Theá töû coøn coù da thòt, maïch coøn hoàng huyeàn, nay ñeán nhö theá naøy thì haún khoâng coøn laøm gì ñöôïc nöõa. Ngöôøi xöa coi boán chöùng laøm khoù chöõa, chính laø ñaây vaäy. Nhöng toâi chì noùi laø beänh cam, caùi tieáng coå thì kieâng chaúng daùm noùi ñeán. Toâi xem xeùt xong, baùi taï ñi ra (leä nhaäp kieán cuõng coù baùi). Quan Chính Ñöôøng truyeàn baûo toâi ñeán Sôû Thaäp Töï, gheù vaøo tai toâi noùi nhoû raèng :"OÂng thaáy theá naøo ?". Toâi ñaùp :"Theå chaát vaø tinh thaàn suy kieät vaø meät moûi quaù roài, theá khoâng theå troåi daäy ñöôïc nöõa !". Quan Chính Ñöôøng nghe noùi theá thì buoàn hiu, thôû daøi moät tieáng, naèm vaät xuoáng giöôøng. Toâi bieát Thaùnh Thöôïng tin duøng oâng, laáy oâng laøm ngöôøi taâm phuùc, nhôø oâng laøm vaây caùnh, voán muoán thaùc coâ vaøo oâng, boãng nghe lôøi toâi noùi nhö v aäy neân môùi coù quang caûnh aáy. OÂng laïi hoûi toâi raèng :"Ñem heát caùi söùc oâng ra maø chöõa trò, lieäu coù hy voïng gì khoâng ?". Toâi thöa :"Ñaõ töø laâu duøng thuoác coâng phaït ñeå ñeán noãi tinh huyeát khoâ kieät, ñoù laø bò thuoác laøm haïi, chöù khoâng phaûi beänh khieán ñeán noãi aáy. Nay duøng thuoác boå thì khaùc naøo khoâ naéng töø laâu maø gaëp möa raøo; sau vaøi ba ngaøy, caùt hung môùi coù theå bieát ñöôïc". Quan Chính Ñöôøng noùi raèng :"Neáu vaäy neân gaáp ruùt cheá thuoác !".
Toâi ñem caùi ñôn thuoác ngaøy tröôùc ra, taêng boäi leân, theâm chuùt traàm höông :
| Baïch Truaät | 4 laïng (taåm maät sao) | |
| Thuïc ñòa | 1 laïng (nöôùng khoâ) | |
| Can höông | 6 ñoàng caân (sao ñen) | |
| Nguõ vò | 4 ñoàng caân | |
| Sinh traàm höông | 2 ñoàng caân | |
| Taát caû naáu thaønh keo, ñun to löûa, duøng Baéc saâm laøm thang. | ||
Töø ñoù, moãi laàn vaøo xem maïch ôû ngöï taåm cho Thaùnh Thöôïng, laïi ñeán xem maïch cho Theá töû. Toâi nhaän thaáy thuoác cao ñaõ naáu xong, maø sao cho thaáy duøng. Nguyeân coù ngöôøi noùi vôùi Chính cung (töùc laø baø sinh ra Theá töû) raèng :"Töø tröôùc ñeán nay thuoác cuûa Theá töû duøng, tuyeät nhieân chaúng daùm cho baïch truaät, thuïc ñòa; chaúng qua truaät laøm beá khí, thuïc laøm treä tì, nay duøng tôùi ba, boán laïng thaät laø kinh hoaøng. Neáu duøng nhö vaäy thì ñaïi tieåu tieän ñeàu bí". Chính cung môùi cho vôøi Baéc Nhaån (teân chuù Baåy) ñeán maø hoûi yù kieán. Nguyeân ngöôøi Trung Hoa laø gia nhaân cuûa Chính cung, vôï y ra vaøo nôi Chính cung maø khoâng bò ngaên caám gì, vì laø thò tyø yeâu daáu cuûa ngöôøi. Bôûi leõ ñoù maø Chính cung vôøi ngöôøi choàng laïi hoûi. Ngöôøi naøy thöa raèng :"Laâu nay duøng thuoác tieâu lôïi maø beänh tröôùng taêng, buïng ñaõ tröôùng thaáy roõ roài, nay duøng thuoác boài boå chính laø phöông phaùp laøm cho heát beänh tröôùng. YÙ thaàn cuõng gioáng theá, xin ñem thuoác tieán ngöï, khoâng caàn phaûi nghi ngôø; neáu vaïn nhaát coù laøm sao, thaàn xin ñem toaø n gia chòu toäi". Chính cung nghe vaäy môùi daùm cho duøng thuoác. Ngöôøi Trung Hoa ñeán ñieám Thò Döôïc, keå laïi ñaàu ñuoâi caâu chuyeän cho toâi nghe. Toâi laáy laøm baát bình, môùi caát to tieáng maø noùi vôùi caùc thaøy thuoác trong Vieän raèng :"Theá töû thaät laø ng öôøi nhaø Trôøi vaäy, ruoät gan baèng saét ñaù; töôûng moät naêm nay, caùc thöù thuoác duøng nhieàu bieát laø bao, maø thaàn saéc coøn giöõ ñöôïc, neáu laø con nhaø taàm thöôøng thì sau moät ngaøy aét laø chaúng löu laïi ñöôïc. Ñieàu coát yeáu laø beänh coù chöùng thöïc neáu khoâng thì laø chöùng hö, pheùp chöõa beänh khoâng coâng thì boå. Khaéc phaït ñaõ khoâng thaønh coâng maø boài boå cuõng chaúng muoán. Vaäy duøng phöông phaùp gì ñaây ? Vaû laïi töø moät naêm nay, ñaõ gaéng söùc ñeán cuøng maø cuõng khoâng laøm gì ñöôïc ñeå cöùu chöõa, sao laïi coù theå ghen taøi ganh coâng, laïi coøn phæ baùng nöõa ? Ngöôøi laøm thuoác laáy vieäc cöùu ngöôøi laøm ñieàu taâm nieäm, trong caùi nhaân thuaät cuõng voán saün coù caùi taàm loøng trung cuûa boïn thaàn töû, taám loøng ñoù ôû ñaâu ?" - Caùc y só nghe noùi ñeàu cöôøi nhaït. Nguyeân keû xaøm baùng toâi, caäy mình ñaéc suûng, khinh mieät lôøi toâi noùi, ñeàu bò moïi ngöôøi oaùn giaän. Laïi ngaøy thöôøng keû aáy coi thieân haï laø khoâng ai baèng mình, ñeán khi thaáy toâi coù chuùt coâng lao, cho neân khoâng traùnh ñöôïc ñieàu ghen tò. Ngöôøi Trung Hoa noùi raèng :"Toâi ñöôïc nghe Thaùnh Thöôïng laáy laøm hoái tieác ñaõ duøng thuoác laïnh maùt, neáu thuoác cuûa laõo sö thaønh coâng thì keû duøng thuoác khaéc phaït, toäi ñaùng phaûi cheát". Toâi cuøng y ñeàu noùi :"YÙ chöøng cuõng ñeán theá". Y coøn noùi trong vaøi ba ngaøy gaàn ñaây, Theá töû duøng cao döôïc, tieåu vaø ñaïi tieän ñöôïc thoâng laïi, buïng meàm, bieát ñoùi, cho neân nhöõng lôøi noùi vui möøng truyeàn ra taän beân ngoaøi. Luùc aáy ngöôøi Baéc quoác döông döông ñaéc yù, ngoân ngöõ raët moät muøi chaâm chích. Keû kia saéc maët beõ baøng, caùo beänh, khoâng ñeán nöõa. Ngöôøi Baéc quoác noùi kín vôùi toâi raèng :"Chính cung raát vui möøng, yù muoán ban troïng thöôûng". Toâi sôï beänh chöõa chöa ñöôïc giaûm nhieàu, chöa haún ñaõ thaønh coâng, môùi khaån khoaûn noùi vôùi Baéc nhaân raèng :"Mong anh heát loøng baåm xin, ñôïi luùc ñaõ laäp coâng veïn toaøn, môùi daùm nhaän troïng thöôûng". Vieäc naøy khoûi phaûi noùi.
Luùc naøy Thaùnh Thöôïng duøng thuoác cao ñaõ ñöôïc saùu, baûy ngaøy, caùc beänh döôøng nhö ñaõ heát, chæ coù ñieàu khoâng aên uoáng gì, töù chi moûi meät, ít muoán noùi naêng. Quan Chính Ñöôøng hoûi kín toâi raèng :"Beänh ñaõ lui maø tinh thaàn laïi moûi meät hôn, theá laø duyeân côù gì ?". Toâi uù ôù chaúng daùm noùi thaät. OÂng hoûi laïi toâi hai ba löôït, toâi thöa :"Heát baûy ngaøy thì nguõ taïng chuyeån bieán, moät khi gaëp nhöõng thuaän lôïi thì phaûi khaù leân daàn daàn. Nay thaáy beänh suy, coù leõ thuoác duøng coâng phaït quaù nhieàu, nguyeân khí ñaõ baïi roài. Lôøi saùch noùi raèng : Caùi khí ôû daï daày ñaõ baïi roài thì traêm thöù thuoác cuõng khoù ñem duøng". OÂng nghe noùi vaäy thì sôï haõi ruïng rôøi chaân tay, baûo toâi raèng :"Laøm sao ñöôïc baây giôø ?". Toâi ñaùp :"Caùi vieäc ngaøy nay laø taïm hoaõn thuoác cao maø cöùu gaáp caùi vò khí". OÂng baûo toâi bieân ñôn thuoác, toâi keâ ra nhö sau :
| Baéc saâm | 2 laïng | |
| Baïch truaät | 1 laïng 5 ñoàng caân | |
| Ñaïi phuï | 8 ñoàng caân | |
| Ñun löûa to thænh thoaûng cho uoáng | ||
Toâi cöù nhö tröôùc, ngaøy ngaøy ñeán Ñoâng cung troâng nom thuoác thang. Ngaøy hoâm sau, Theá Töû keá vò, ra ngöï taïi phuû ñöôøng ñeå cho caùc quan lieâu chaøo möøng. Luùc aáy cuõng cho toâi ñi theo haàu giöõ vieäc ñieàu trò. Trong luùc coøn mang beänh, Theá Töû phaûi kieâng gioù, naéng; nhaát thôøi ra ngoaøi, bò caûm phong haøn, khi veà cung thì hôi phaùt reùt, vôøi toâi vaøo coi maïch. Toâi duøng baùt vò, boû maãu ñôn, giaûm traïch taû, cho theâm maïch moân, nguõ vò, ngöu taát maø tieán ngöï. Caùc chöùng ñeàu giaûm bôùt, maø hôi thôû gaáp töïa maéc xuyeãn, coøn taêng hôn khi beänh ñaõ luøi tröôùc kia. Caùc chöùng laïi noåi leân. Toâi thaáy theá nguy chaúng laøm gì hôn ñöôïc, môùi keâu coù beänh chaúng vaøo haàu. Ba ngaøy sau laïi sai ngöôøi hoûi ñôn thuoác. Luùc aáy may coù thaày thuoác ngöôøi Sôn Taây môùi ñöôïc tieán cöû, vaøo haàu. Toâi muoán döôïc chuùt nhaøn haï, töï nghó raèng neân thöøa dòp maø ra ñi. Toâi ñeán gaëp quan Chính Ñöôøng, noùi doái laø trong nhaø coù beänh kòch, nhieàu laàn ñöôïc thö nhaø thoâi thuùc, nhöng chöa daùm heù raêng, nay söï theá ñaõ quaù gaáp, mong ñaïi nhaân thöông tình. Quan Chính Ñöôøng coù yù ngaàn ngaïi. Toâi laïi noùi raèng :"Xin taïm cho veà thaêm, coi vieäc hay dôû ra sao, roài seõ trôû laïi". Quan Chính Ñöôøng noùi raèng :"Ngaøy nay söï theá ñaõ khaùc, oâng neân vaøo phuû thænh caàu caùc quan thuï meänh, roài vaøo baùi taï môùi coù theå ra ñi". Toâi y lôøi laøm. Caùc quan thuï meänh, ngöôøi thì thuaän, ngöôøi thì chaúng thuaän. Toâi nghó raèng :"Soá ngöôøi öng thuaän ñaõ quaù baùn, vaäy toâi cöù boû ñi". Toâi ñeán cung Caám baùi taï thì gaëp ngöôøi Baéc quoác. Y caàm tay toâi maø noùi raèng :"Laõo sö ñi xa ñeå cho toâi ngaøy ñeâm loøng buoàn baõ". Y laïi noùi :"Boïn thaøy thuoác doát naùt coù cöùu giuùp ai ñöôïc, boïn chuùng ta neân töï mình xuaát löïc, ngoõ haàu vaõn hoài". Toâi noùi :"Toâi ra ñi baát nhaät seõ quay laïi". Baéc khaùch cöôøi ñaùp :"Ñaõ ñi roài thì leõ naøo coøn trôû laïi". Toâi cöôøi noùi raèng :"Sao anh laïi noùi mô hoà vaäy ?". Roài cuøng daét tay nhau ñi vaøo. Khi aáy, quan Phoù A Baûo aüm tieåu chuùa trong loøng. Toâi laïy boán laïy. Tieåu vöông noùi raèng :"Traø cuûa laõo sö thaät ngoït deã uoáng, ta thích uoáng laém !". Toâi nghe noùi thì than thaàm :"Ñaõ bò thuoác laïnh laøm haïi nhieàu roài !". Ñoaïn toâi ñi ra, ñeán baùi bieät quan Chính Ñöôøng. OÂng ñöa cho naêm möôi quan tieàn laøm haønh lyù. Toâi töø choái, chæ lónh möôøi quan. Toâi ñeán töø giaõ Quaän haàu. Hai ngöôøi ñeàu toû ra buoàn baõ. Quaän haàu ñem thuoác, tieàn cuøng nhöõng phaåm vaät trong muøa ra taëng. Cuøng nhau noùi chuyeän moät laùt, uoáng traø xong, toâi ñöùng daäy taï bieät. Quaän haàu ñi boä, böôùc trong nöôùc buøn maø tieãn chaân toâi ra khoûi cöûa dinh. Quaän haàu bieát laø toâi ra ñi seõ khoâng trôû laïi nöõa, môùi caàm tay toâi maø noùi raèng :"Toâi cuøng laõo sö bieát ñeán bao giôø môùi gaëp laïi nhau !". Hai ngöôøi nhìn nhau, ñeàu muoán öùa nöôùc maét.
Muïc Luïc
Phaàn Tröôùc
Phaàn
Sau
