Thöôïng Kinh Kyù Söï Haûi Thöôïng Laõn OÂng

Haûi Thöôïng Laõn OÂng laø teân hieäu cuûa Leâ Höõu Traùc, moät nho gia vaø danh y Vieät Nam vaøo cuoái ñôøi Haäu Leâ. OÂng sinh naêm 1721, ngöôøi xaõ Lieâu xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, traán Haûi Döông (nay thuoäc phuû Yeân Myõ, tænh Höng Yeân). OÂng thuoäc doøng doõi moät gia ñình coù nhieàu ñôøi ñaïi ñaêng khoa. Cha vaø chuù ñeàu ñoã tieán só vaø laøm quan ñeán ñaïi thaàn. Luùc coøn treû, oâng ñaõ noåi tieáng hay chöõ. Ñeán naêm 20 tuoåi, gaëp buoåi nhieãu nhöông, chuùa Trònh Giang ñoäc ñoaùn, giaëc giaõ noåi leân khaép nôi, oâng quyeát ñònh xeáp buùt nghieân theo vieäc ñao cung. Ñang ôû trong quaân nguõ, oâng phaûi veà queâ ngoaïi laø huyeän Höông Sôn (thuoäc tænh Haø Tónh baây giôø) ñeå thay ngöôøi anh thöù naêm phuïng döôõng meï giaø. Taïi Höông Sôn, oâng maéc phaûi moät chöùng beänh dai daúng, may nhôø moät y só hoï Traàn cöùu chöõa. Töø ñoù, oâng quyeát ñònh rôøi boû quan loä, doác loøng nghieân cöùu y hoïc, trôû thaønh moät y só coù tieáng. OÂng môû tröôøng daïy y hoïc vaø ra coâng tröôùc taùc moät boä saùch y khoa ñoà soä :
Haûi Thöôïng Y Toâng Taâm Lónh. Naêm 1782, oâng ñöôïc quan Chính Ñöôøng (Huy Quaän Coâng Hoaøng Ñình Baûo) tieán cöû leân kinh ñoâ chöõa beänh cho Theá Töû Trònh Caùn (con chuùa Trònh Saâm vaø Tuyeân Phi Ñaëng Thò Hueä). Tuy vieäc chöõa beänh khoâng thaønh, oâng ñaõ phaûi ôû kinh ñoâ trong khoaûng moät naêm. Cuõng may laø oâng veà nhaø kòp tröôùc khi xaûy ra loaïn Kieâu Binh, môû ñaàu moät thôøi kyø ñaïi loaïn trong lòch söû Vieät Nam, keùo daøi ñeán naêm 1802 môùi chaám döùt. Sau khi veà, oâng ghi laïi nhöõng ñieàu maét thaáy tai nghe taïi kinh ñoâ trong cuoán tuøy buùt "Thöôïng Kinh Kyù Söï". Saùch naøy thöôøng ñöôïc in trong phaàn phuï luïc cuûa Y Toâng Taâm Lónh. OÂng maát naêm 1791.

Trong vaên hoïc lòch trieàu, ñaây laø moät thieân tuøy buùt hieám coù. Caùc nhaø nho xöa ít khi noùi veà mình. Nhöng trong cuoán naøy, taùc giaû ñaõ khoâng ngaïi ñeå caùi "Toâi" ñoùng moät vai troø quan troïng. Ngoaøi ra, oâng coøn ghi laïi nhöõng baøi ngaâm vònh cuøng nhieàu danh só taïi kinh ñoâ. Vaøo naêm 1924, baûn dòch cuûa Nguyeãn Troïng Thuaät ñaõ ñöôïc ñaêng trong Nam Phong Taïp Chí. Chuùng toâi xin trích nhieàu ñoaïn trong baûn dòch cuûa ÖÙng Nhaïc Vuõ Vaên Ñình (Nhaø Xuaát Baûn Vaên Hoïc, Haø Noäi, 1993). Cuoán saùch ñöôïc vieát theo theå nhaät kyù, khoâng chia chöông muïc. Chuùng toâi xin löôïc boû nhieàu baøi ngaâm vònh vaø chia cuoán Thöôïng Kinh Kyù Söï thaønh nhöõng chöông sau ñaây :

Leân Ñöôøng	Ñeán Kinh Thaønh	Chaån Beänh Theá Töû
Doïn Nhaø	Hoïa Thô	Nhôù Nhaø
Gaëp Baïn Cuõ	Tieãn Baïn	Chöõa Beänh taïi Kinh Thaønh
Vieáng Chuøa Traán Quoác	Taùi Ngoä Coá Nhaân	Thaêm Laøng Cuõ
Thaêm Beänh Chuùa Trònh Saâm	Chöõa Beänh Khoâng Thaønh	Veà Nhaø

	VHNT : Dieãn Ñaøn Vaên Hoïc Ngheä Thuaät		Tuû Saùch Ñieän Töû
	Moät trang Vaên Hoïc töø mieàn ñaát laïnh Wisconsin.		Moät trang Vaên Hoïc taïi Vietmedia.
	Truyeän Kieàu qua hình aûnh. Töø trang WWW cuûa nhoùm Au Cô.		Moät trang WWW veà ÑoângY

YÙ Kieán Baïn Ñoïc Veà Nhaø

You are visitor since 1/1/1997.