Nhôù Nhaø

Ñeâm hoâm ñoù, toâi ngoài ngô ngaån moät mình laïi nhôù tôùi queâ xöa. Traêng trong chieáu cöûa soå, moái tình thao thöùc chaúng chôùp maét ñöôïc. Canh khuya moûi meät naèm trong cöûa soå maø nguû. Nhöng taâm hoàn saàu muoän cöù quaán quít beân goái, chôïp chôøn nghe tieáng chim vöøa bay vöøa keâu, boãng tænh giaác. Moät ñieåm saùng ñeøn taøn coøn nguyeân treân vaùch, toâi goïi tieåu ñoàng mang ñaøn laïi chuyeån ñieäu giôø laâu, laïi sai pha traø, uoáng chöøng vaøi ba cheùn traø cuõng voâ vò. Toâi ra tröôùc saân ñi taûn boä mieãn cöôõng ngaâm vaøi baøi thô nhoû ñeå töï an uûi :

Baøi thöù nhaát

	Tænh haäu vò qui khöù Giai tieàn nguyeät höïu sinh Bình hoà khôûi thu saéc Ñoäc ñieåu taùc li thanh Moãi ñaéc du sôn moäng Y nhieân taïi ñeá thaønh Nhöôïc ngu nguyeân thaû trí Haø ngaõ loäng hö danh.
	Tænh giaác queâ ñaâu taù Tröôùc theàm nguyeät loù ra Keâu ñaøn chim ñoäc noï Ngaém caûnh hoà thu xa Chôi nuùi thöôøng naèm moäng ÔÛ Kinh vaãn theá maø Daãu khoân maø hoùa daïi Danh noï cöù ham a ?

Baøi thöù hai

	Daï toïa thieân saàm tòch Vaân bieân thính nhaïn qua Hoà minh thaâm ñaéc nguyeät Thuï coå cöôõng khai hoa Traø hieát thi hoaøi thieåu Caàm dö khaùch töù ña Lieân keâ minh thaát ñoä Tinh ñaåu maõn quan haø
	Caûnh toái ngoài nôi vaéng Töøng maây laéng nhaïn bay Hoà trong traêng chieáu saùng Caây coái hoa nôû chaày Traø caïn loøng thô caïn Ñaøn ñaây noãi khaùch ñaây Thöông gaø keâu nhôùn nhaùc Tinh tuù quan haø ñaày

Moät ngaøy noï coù quaän chuùa mang thai bò baêng huyeát. Choàng baø laø phoø maõ Cung (phoø maõ laø con Quaùn Quaän coâng, cuøng ôû moät huyeän vôùi toâi) sai ngöôøi ñeán môøi toâi, coøn noùi roõ laø ñoâi beân coù tình laân lyù. Toâi tôùi chaån beänh. Phoø maõ coù yù löu toâi ôû laïi ñoù vaøi ba ngaøy, neân ñieàu ñình vôùi toâi. Toâi noùi laø quan Chính Ñöôøng daën toâi khoâng ñöôïc dôøi choã maø ñi ñaâu, ñôïi coù thaùnh chæ tuyeân trieäu. Nghe xong oâng cuõng khoâng noùi gì caû. Coù bieát ñaâu Quaän chuùa ngaàm sai thò tì vaøo phuû taâu xin ñöôïc giöõ toâi laïi ñeå chöõa chaïy. Ngaøi ngöï phaùn raèng :"Ngöôøi naøy giaø laõo beänh taät khoâng laøm ñöôïc vieäc", laïi sang rieâng thuû phieân Höõu vieän ñeán (teân laø Taân). Phoø maõ ñem söï thöïc baûo toâi. Töø luùc hieåu roõ vieäc naøy, toâi môùi bieát quan Chính Ñöôøng quaû ñaõ trình Thaùnh thöôïng caùi yù cuûa toâi. Chæ vì vò naøy nhaát sinh laém beänh neân khoâng chòu buoâng toâi ra maø duøng keá, ñoå cho laø vieäc coâng caàn ñeán toâi. Toâi ñeán ngay nhaø Quaän haàu, noùi roõ caùi yù aáy. Quaän haàu noùi raèng :"Cha toâi laáy söï thaønh thöïc maø ñaõi ngöôøi, voán khoâng coù yù gì khaùc, thaáy laõo sö thì möôøi phaàn kính yeâu, chaúng muoán xa nhau ñoù thoâi. Laõo sö ñaõ khoâng coù buïng ôû laïi laâu, coù yù naøo laïi khoâng theo yù laõo sö. Gaàn ñaây veà nhöõng baøi thô cuûa laõo sö, tuy cha toâi khoâng noùi roõ, nhöng coù yù than vaõn ngaàm. Nhö vaäy vieäc trôû veà baát nhaät seõ ñeán vaäy". Toâi möøng rôõ nghó raèng :"Coå nhaân ngaâm thô coù theå laøm kinh ñoäng caû quyû thaàn, thô cuûa toâi cuõng coù theå laøm caûm ñoäng Vöông haàu. Caùi ích lôïi cuûa thô haún laø coù, chaúng sai vaäy". Toâi ñoïc baøi thô ÔÛ nhaø troï gaëp möa caûm hoaøi. Vôùi ñeà taøi naøy ngöôøi baïn cuûa toâi laø quan Vieân Hình cuõng laøm moät baøi. Toâi cuõng ñoïc baøi Troâng traêng toû noãi loøng. Hai ngöôøi laïi ngaâm cho Quaän haàu nghe, ai naáy ñeàu noùi leân caùi chí cuûa mình. Thô coù chöùa chaát caùi ñieàu gì ôû trong, aét hieän ra ôû beân ngoaøi. Toâi nay nhö say nhö mô, quaân haàu haù laïi khoâng nghó thöông sao ?

	Kyø khaùch xaù ngoä vuõ caûm hoaøi thi vaên Cuoàng phong saäu vuõ hoát nhieân sinh Khaùch xaù tieâu tieâu vaïn luõ tình Vieãn thuï haøm yeân vaân ngoaïi aùm Bình hoà suy laõng thuûy trung minh Qui saøo moä ñieåu phaân quaàn khöù Haø xöù sô chung baùo hieåu minh Baát vò khoå traø naêng khöôùc thuïy Öng tri thöû daï moäng nan thaønh.
	ÔÛ Nhaø troï gaëp möa caûm hoaøi Boãng ñaâu gioù taùp laïi möa sa Traêm moái u tình keû troï xa Maây caùch haøng caây laøn khoùi aùm Nöôùc rung ñôït soùng maët hoà ñöa Chim chieàu tìm toå chia baày teõ Chuoâng sôùm ngôø nôi baùo saùng maø Traø ñaéng ai raèng khoâng chôïp maét ? Ñeâm nay moäng mò dôû dang a !

	Kyø ñoái nguyeät thö hoaøi thi vaên Nhaän ñaéc Höông sôn nhaát phieán nguyeät Nhö haø daï daï chieáu thaàn kinh YÛ laâu ca quaûn thieân hoài tuùy Caän thuûy ñình ñaøi vaïn saéc sinh Ñaõn giaùc thanh thieâm dieân thöôïng khuùc Öng tri ñaïm böùc löõ trung tình Di chaân ñöôøng thöôïng kim tieâu hoäi Maïc coå dao caàm taùc oaùn thanh.
	Troâng traêng taû noãi loøng Höông sôn vaãn moät maûnh traêng thanh Toái toái thöôøng soi khaép ñeá kinh Cai quaûn töïa laàu say tuùy luùy Ñình ñaøi gaàn nöôùc aùnh long lanh Thanh cao khuùc nhaïc ngöôøi trong tieäc Laïnh nhaït tình ai buoåi löõ haønh Nhaø maùt Di chaân ñeâm taïi ñoù Ñaøn kia ai oaùn gaåy sao ñaønh

Quaän haàu hoûi :"Di chaân ñöôøng ôû ñaâu vaäy ?". Toâi ñaùp :"Ñoù laø caùi nhaø giöõa cuûa toâi ôû queâ, caây coái um tuøm, thaät laø maùt meû vaø yeân laëng. Moãi khi coù traêng trong thì hoïp con chaùu laïi, uoáng röôïu mua vui". Quaän haàu cöôøi maø raèng :"Ngöôøi xöa nhôù ñeán rau ruùt caù meø, boû quan maø veà; laõo sö thanh daät laïc thuù hôn caû caâu chuyeän rau ruùt caù meø nöõa; sao maø chaúng khaån khoaûn ñoøi veà laøng". Laïi noùi tieáp :"Laõo sö neân vieát roõ hai baøi thô kia, roài cho ngöôøi nhaø mang ñeán cho toâi, ñôïi dòp ñeä trình". Toâi caùo bieät trôû veà nhaø troï, voäi mang buùt giaáy cheùp, xong cho ngöôøi nhaø ñem nhöõng baøi thô ñoù ñeán nhaø Quaän haàu.

Phaàn Tröôùc

Phaàn Sau

1. Huaán ñaïo : moät chöùc quan coi vieäc hoïc trong moät huyeän hay moät phuû.

2. Haø Hoa : teân moät phuû. Ñôøi vua Leâ Thaùnh Toâng, phuû Haø Hoa thuoäc tænh Ngheä An. Ñôøi vua Minh Maïng, hai phuû Haø Hoa vaø Ñöùc Thoï ñöôïc ñaët laøm tænh Haø Tónh, cho leä thuoäc vaøo tænh Ngheä An, ñaët chöùc An Tónh Toång ñoác cuømg moät Boá chaùnh, moät AÙn saùt ñeå cai trò.

3. Huùy gia tieân : gioã toå tieân trong nhaø.

4. Quaän chuùa : tieáng goïi con gaùi caùc vò coù töôùc vöông, thuoäc doøng toân thaát.

5. Rau ruùt caù meø : chöõ Haùn laø thuaàn lö. Tröông Haøn ñôøi Taán, ñeán muøa thu, nhôù canh rau ruùt vaø goûi caù meø ôû queâ mình, lieàn töø quan maø veà.