6- Phaùp ñaùnh Haø-noäi laàn thöù hai
Loøng tham ñaëng ít muoán nhieàu,
Tôùi naêm Nhaâm-ngoï ñaùnh lieàu laøm hung.
Long-thaønh phaùo löûa ñuøng ñuøng,
Moät göôm Hoaøng Dieäu gan trung ai bì.
Nghìn thu ñeå tieáng Baéc-kyø,
Laùnh naøn troäm soáng keå chi nhöõng ngöôøi.
Cöôùp thaønh thu-thaäp tieàn taøi,
Baáy giôø Taây chaúng xem ai ra gì.
Laïi ñoøi baûo-hoä môùi kyø,
Daùm laøm uy phuùc, khinh khi quaù chöøng.
Caû trieàu voõ töôùng vaên thaàn,
Nhìn nhau laúng-laëng bieát raèng möu chi.
Phaûi lo phoøng thuû cô nghi,
Giuùp laønh coøn caäy an nguy coù trôøi.
7- Vua Döïc-toâng maát
Xoùt thay Thaùnh chuùa lo ñôøi,
OÂm loøng luoáng nhöõng vaén daøi thôû than.
Nöôùc nhaø muoân vieäc söûa-sang,
Chöùa lo neân beänh thuoác-thang khoân boài.
Hoùa-thaønh ñoäi ñöùc daàm-döôøi,
Ai laø ai chaúng laïy trôøi thöông vua.
Toâi con ñeàu daï aâu lo,
Heát loøng caàu khaán xin cho thoï tröôøng.
Trôøi kia sao nôõ chaúng thöông,
Xe roàng voäi giuïc vaân höông teách vôøi.
8- Töø-Duï Thaùi-haäu thöông con
Tình thaâm moät phuùt raõ-rôøi,
Caûm thay Thaùnh-maãu baûy möôi taùc giaø.
Than oâi nhö caét ruoät-raø,
Thaø cuøng ñeàu thaùc chaúng thaø loøng ñau.
Suït-suøi huyeát-leä thaám baøo,
Moät phen vónh bieät muoân thaâu thaûm saàu.
Vaâng lôøi di chuùc ñeå sau,
Vieäc nhaø vieäc nöôùc lo aâu daën-doø.
Nguøi troâng maây toûa Ñænh-hoà,
Chuùa toâi ñoâi ngaû baûo phoø aáy ai.
Than oâi ñaát roäng trôøi daøi,
Töø ñaây naøo bieát söï ñôøi laøm sao.
Xoùt thaàm voùc ngoïc tuoåi cao,
Nhôù chöøng, thöôøng chaúng nhaõng xao bi hoaøi.
Töôûng khi döôùi goái hoâm mai,
Raát loøng thaønh kính chaúng sai chaúng rôøi.
Vaên cung Thuaán moä veïn möôøi,
Nhöõng mong loïn ñaïo, vaâng vui ngaøy daøi.
Bôûi ñaâu vaät ñoåi sao dôøi,
Taác tình chaúng toaïi, meänh trôøi vaäy vay !
9- Ñöùc-ñoä cuûa vua Döïc-toâng
Trò vì saùu saùu naêm chaày,
Loøng nhaân tính hieáu ñuùc taøy Thuaán Nghieâu.
Tö trôøi hoïc ít hay nhieàu,
Vaïn cô dö-haï chaêm ñieàu buùt nghieân.
Muoán cho ai cuõng ñeàu neân,
Ñaët laøm saùch-vôû ñeå khuyeân daïy ngöôøi.
Chæn laø ngaâm vònh ñuû taøi,
Lôøi chaâu tieáng ngoïc trong ñôøi ngôïi khen.
Raûnh thôøi daïo baén giaûi phieàn,
E-deø treân, nhöõng sôï kieâng möôøi phaàn.
Ngaãm neân leänh chuùa hieàn quaân,
Gaëp tuaàn bó vaän, gian-truaân khoân naøi.
10- Khoâng coù con nuoâi chaùu laøm con
Thöøa hoan döôùi goái khoâng ai,
Côù sao rieâng chòu thieät-thoøi noái sau.
Nhaân Cao nghóa Toáng (?)khaùc ñaâu,
Goùt laân vaéng troå luoáng saâu öu phieàn.
Minh-linh sôùm phaûi choïn hieàn,
Hoaøng-tröø ba vò nuoâi khuyeân buø-trì.
Sinh, nuoâi naøo coù khaùc chi,
Taùc thaønh ñeàu ñoäi roäng suy ôn daøy.
Löôïng treân haù coù rieâng taây,
Chæn lo toâng-xaõ sau naøy vöõng yeân.
Vaäy beøn choïn keùn ñaáng hieàn,
Song maø thô aáu chöa neân keá trì.
Tröôûng quaân voán ñaõ coù vì,
Ñieàu öng vaäy phaûi tuyø nghi trao cuøng.
Moät thieân di-chieáu toû loøng,
Giöõ sau raên tröôùc ñuû trong maáy lôøi.
Neân, hö laø heä bôûi trôøi,
ÔÛ sao cho veïn ñaïo ngöôøi aáy vay.
Laïi vì löïa keû chaân tay,
Ñaët quan Phuï-chính ñeå nay giuùp phoø.
Moïi ñieàu tröôùc daën bieåu cho,
Di-löu chaúng soùt haõy lo vieäc ñôøi.
|
|
Long-thaønh: töùc laø Thaêng-long-thaønh hay laø thaønh Haø-noäi.
troäm soáng: laø laáy nghóa hai chöõ thaâu sinh, noùi soáng moät caùch khoâng xöùng daùng.
nhöõng ngöôøi: ñaây noùi boïn aùn-saùt Toân thaát Baù, ñeà-ñoác Leâ vaên Trinh vaø maáy laõnh-binh boû troán.
Hoùa-thaønh: laø caùi keát-quaû toát cuûa chính hoùa.
Ñænh-hoà: laø theo saùch Söû-kyù cuûa Tö-maõ Thieân, noùi raèng : vua Hoaøng-ñeá ñuùc caùi ñænh ôû nuùi Kinh-sôn, ñænh ñuùc xong, vua côõi roàng leân coõi tieân. Ngöôøi ñôøi sau goïi choã aáy laø Ñænh-hoà vaø duøng tieáng aáy maø noùi vua maát, töùc laø noùi vua côõi roàng leân tieân.
Vaên cung Thuaán moä: laø vua Vaên-vöông hieáu-kính vôùi cha meï, vua Thuaán yeâu-meán cha meï.
saùu saùu: laø ba möôi saùu. Vua Döïc-toâng laøm vua ñöôïc 36 naêm.
dö-haï: laø nhaøn-haï. Noùi vua Döïc-toâng khi raûnh vieäc nöôùc thì laøm vaên-thô vaø saùch-vôû.
E-deø treân, nhöõng sôï kieâng möôøi phaàn: Vua Döïc-toâng hay ñi baén chim, nhöng sôï meï khoâng daùm ham-meâ laém.
Minh-linh: laø moät thöù saâu, con toø voø hay baét ñem veà oå ñeå nuoâi tröùng cuûa noù. Ngöôøi ta khoâng bieát, noùi raèng toø-voø nuoâi saâu vaø goïi minh-linh laø con nuoâi.