21- Phaùp saùch-nhieãu moïi ñieàu ôû Hueá

Vöøa roài vieäc lôùn leã thaønh,
Phaùp-lan laïi tôùi höùng haønh saùch yeâu.
Maáy nôi hieåm-yeáu ñaát nhieàu,
Khieán nhöôøng ñoù ôû, chaúng theo aét ngaày.
Bình-ñaøi chieám tröôùc veà tay,
Kinh-thaønh hai maët ñaát nay cuõng nhöôøng,
Möu saâu cöù hieåm töï cöôøng,
Khieán ta laâm bieán khoân ñöôøng giöõ ngaên.
Sôï oai daùm noùi phaûi chaêng,
OÂm loøng vuoát daï aên naên theâm saàu.
Laïi hieàm toøng-phuïc ngöôøi Taøu,
Vua Taøu phong aán, truyeàn mau noäp raøy.
Löûa gaàn raát khoå noãi Taây,
Nöôùc xa ñeå ñôïi Taøu hay coøn gì.
Phaûi ñem aán noï noäp ñi,
Taây lieàn tieâu-huûy chaúng vì chaúng phaân.
Quan ta ai daùm noùi raèng,
Maët nhìn mieäng cuõng ngaäp-ngöøng chaân lui.

22- Quyeàn thaàn hoaønh-haønh trong kinh

Noãi Taây laán hieáp ñaõ roài,
Noãi mình laán hieáp nghó thoâi raát kyø.
Chaúng qua gaëp buoåi suy-vi,
Hoaøng thaân quoác thích gian-nguy khoân cuøng.
ÔÛ ñôøi chaúng giöõ ñaïo trung,
Xu vieâm phuï nhieät nhöõng mong sang quyeàn
Gaëp khi ñeán luùc ngaû nghieâng,
Ngöôøi ngheøo, aét cuõng luïy lieân tôùi mình.
Laïng-coâng xaåy gaëp baát-bình,
Quoác-coâng Tuy-lyù thaát-kinh lo löôøng.
Sôï raèng baày ñaûng toäi mang,
Tôùi caàu Phaùp-quoác giaûi naøn hoïa may.
Naøo hay Taây chaúng naïp raøy,
Phaûi veà chòu pheùp thoaùt nay khoâng ñöôøng.
Moät nhaø thaûy bò giam phoøng,
OÂng Phong, oâng Haûi cuõng mang tai naøn.
Höôøng Phì, Höông Giaùp hai chaøng,
Ñeàu tra thuoác ñoäc chaúng khoan nôõ loøng.
Ngaïnh cöôøng chaúng khöùng phuïc toøng,
Kyø-anh-Coâng cuõng theo voøng cheát oan.
Thöông thay laù ngoïc caønh vaøng,
Vì sao neân noãi laïc raøng khoå thay ?
Baûo thaân phaûi coù chöôùc hay,
Thôøi chi ñeán noãi hoïa laây löûa thaønh.
Sôï lo ai naáy giöõ mình,
Ai laøm nguy khoå oan tình maëc ai.
Keâu-reâu naøo deã thaáu trôøi,
Ñaõ ñaønh chaäu uùp khoân soi choán môø.
Vua thôøi coøn haõy aáu thô,
Maëc loøng sinh saùt baét tha uy quyeàn.
Tieám duøng nghi-veä chaúng kieâng,
Lung-laêng ngaáp-ngheù yù rieâng ñaõ baøy.
Binh quyeàn trao keû chaân tay,
Moä quaân Phaán-nghóa ñeå nay hoä mình.
Höôøng Chuyeân laïi vôùi Höôøng Thaønh,
Voán cuøng möu maät nôõ ñaønh gieát oan,
Chuùt hôøn chaúng khöùng nhieâu khoan
Ñaõi ngöôøi luoáng nhöõng baïo taøn nghi sai.
Phaùp tieàn daân chaúng vaâng lôøi.
Phoá-phöôøng chôï buùa bôøi bôøi daäy la.
Uy haønh caám traáp hoûi tra,
Song daân chaúng phuïc döùc la theâm oàn.
Phaûi duøng yù chæ cam ngoân,
Khaâm tuaân phuû duï bieát toân bieát vì.
Gaãm xem vieäc nöôùc suy-vi,
Cuõng vì hoái hoùa tieàn kia thoâng ñoàng.
Laøm toâi chaúng giöõ saïch trong,
Phì gia ích kyû thöûa loøng laøm sao,
Vaû raèng nhaø nöôùc toån hao,
Chöng nay teá-töï theå naøo cuõng neân.
Thoï-xuaân-Vöông cuõng hoøa khen,
Beân baøy taân leã giaûm quyeân quaù chöøng.
Thaùnh xöa lôøi ñeå daïy raên,
Maát deâ maát leã aáy raèng sao neân.
Ñeàu laø chính leänh quai khieân,
Ñöùa ngu chòu toäi ngöôøi hieàn laùnh thaân.
Ñaønh loøng troâng ñôïi aáu quaân,
Lôùn khoân söûa trò hoïa chaêng sau naøy.

23- Vua Kieán-phuùc maát

Naøo ngôø nhieàu noãi chaúng may,
Trò vì saùu thaùng beänh raøy laïi mang.
Heát loøng khaán vaùi thuoác thang,
Gaãm aâu soá meänh ñaønh khoân caûi trôøi.
Nöông maây phuùt sôùm teách vôøi,
Naêm thaân thaùng saùu ruïng rôøi caønh xuaân.
Töôûng aân quyeán coá truaân truaân,
Möôøi phaân baùo boå chuùt phaân chöa ñeàn.
Luoáng laøm tieän vieäc chaúng kieâng,
Boài laêng nay cuõng phuïc beân caám thaønh.

24- Töôøng vaø Thuyeát noùi coù di-chieáu laäp oâng Öng Lòch

Nghó ñôøi nhieàu chuyeän traù-treânh,
Boãng ñaâu laïi coù söï sinh döôøng naøy.
Di ngoân cuõng coù lôøi nay,
Cuõng laø nieân thieáu em raøy daùm trao.
Thaät chaêng döôøng deã bieát bao,
Nghe raèng di chuùc truyeàn giao phuï-thaàn.
Kyø-anh laïi vôùi Gia-höng,
Ñem lôøi phaûi chaúng phaân traàn taâu qua.
Phaùn raèng: "Vieäc coù quan gia,
Ñeå xem trieàu-só noùi ra theá naøo."
Pheân daøy ñaõ deã meøo quaøo ñaëng vay.
Tieân möu voán ñaõ ñònh raøy,
Luoáng laø traùc hoïa chaúng hay giöõ mình.
Löôïng treân haù chaúng thaáu tình,
Chæn lo roái loïan trieàu-ñình khoân an.
Duï truyeàn: "Di-chuùc coù ban,
Baûo phoø phoù maëc caùc quan lo löôøng."
Möøng ñaø quoác bính quyeàn ñöông,
Laêm phoø thieáu chuùa chi maøng tröôûng quaân.
AÅn-vi vieäc aáy khoân phaân,
Cô-quan quæ-quyeät ai chaêng laéc ñaàu.
Chaúng lo nghò-luaän veà sau,
Caønh kia coãi noï chaép nhau laø döôøng.
Ñeå loøng ai daùm noùi baøn,
Vieäc Ñình-Phuøng ñoù ngay can ích gì.
Cuøng nhau vaâng thuaän moät beà,
Haõy xem vieäc nöôùc yeân nguy sau naøy.

25- Vua Haøm-Nghi leân ngoâi

Toân vöông beøn môùi choïn ngaøy,
Haøm-nghi nieân-hieäu ban ngay trong ngoaøi.
Laäp trieàu baùi haï ñuû ngöôøi,
Kyø-anh thieáu maët khen taøi caû gan.
Vaäy neân ñeán noãi cheát oan,
Raâu huøm vuoát ngöôïc phoøng toan khoûi vaøo.
Laøm cho thieân haï troâng vaøo.
Hoaøng thaân coøn vaäy, huoáng bao nhöõng ngöôøi.
Kinh taâm ai chaúng neùp oai,
Ngöôøi Taây thaáy traùi thöû chôi buoâng lôøi:
"Laøm vua haù chaúng coù ngöôøi,
Maø ñem con treû thay ngoâi caàm quyeàn.
Gia-höng taùc lôùn ñöùc hieàn,
Chöng nay söûa trò lyù neân uûng phoø."
Yeám tình lôøi thöû hoïa cho,
Neân hö haù ñoù, aâu lo vieäc mình.
Nghe raèng san saùt haõi kinh,
Kheùo lôøi ngon ngoït, khoe ñaønh daï thöa.
EÂm tai Taây môùi laáp ngô,
UÛng phuø trieàu yeát nhö xöa voã veà.

| |