Phaät-giaùo: Söï khoân ngoan veà Töø-bi vaø Giaùc-ngoä
Chöông hai
Phaät giaùo laø gì?
Caâu hoûi naøy ñöôïc neâu ra vôùi taát caû ai muoán bieát roõ raøng hôn. Phaät giaùo laø söï giaùo duïc ñaày ñuû vaø ñöùc haïnh nhaát ñöôïc daïy doã ñaàu tieân bôûi ñöùc Phaät cho taát caû caùc chuùng sinh höõu tình trong khaép vuõ-truï. Söï giaùo-duïc naøy bao chuøm voâ giôùi haïn moät daõy nhöõng hieän-töôïng vaø nhöõng nguyeân-taéc roäng lôùn hôn nhöõng gì ñöôïc daïy ôû caùc ñaïi-hoïc taân-tieán baây giôø. Ñoái vôùi thôøi-gian, noù bao goàm quaù-khöù, hieän-taïi, vò lai. Ñoái vôùi khoâng-gian, noù bao chuøm taát caùc caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa chuùng ta cho tôùi vuõ-truï voâ bieân. Phaät-giaùo laø söï hoïc hoûi veà söï khoân-ngoan vaø hieåu bieát veà ñôøi soáng vaø vuõ-truï. Noù khoâng phaûi laø moät toân-giaùo. Söï daïy doã cuûa Khoång-töû bao goàm moät ñôøi ngöôøi. Söï daïy doã cuûa ñöùc Phaät bao goàm voâ soá löôïng ñôøi ngöôøi.
Taïi sao ta coù theå noùi Phaät-giaùo laø moät söï hoïc-taäp? Ngaøy nay hai danh töø thaày giaùo vaø hoïc troø chæ ñöôïc duøng ôû tröôøng-hoïc. Tuy nhieân chuùng ta goïi ñöùc Phaät Thích ca laø vò Thaày Nguyeân-thuûy cuûa chuùng ta. Chuùng ta töï xöng laø hoïc troø, nhö caùc vò tieàn boái ñaõ laøm ôû Trung-hoa ngaøy tröôùc. Ñaây khoâng phaûi laø toân-giaùo maø vò giaùo chuû coù töông quan vôùi caùc tín-ñoà theo nghóa thaày troø, maø laø theo quan heä cha meï vôùi con caùi. Trong Phaät giaùo, coù noùi roõ raøng raèng ñöùc Phaät laø thaày giaùo vaø chuùng ta laø hoïc troø. Caùc Boà-taùt vaø chuùng ta laø baïn ñoàng hoïc, hoï laø hoïc troø lôùp tröôùc cuûa ñöùc Phaät, chuùng ta laø hoïc troø lôùp sau, hay baây giôø.
Hôn nöõa, moät vò taêng hay ni ñöôïc goïi laø Sö tröôûng (He-shang), ñoù laø chöõ dòch töø tieáng Phaïn coù nghóa laø ngöôøi chæ daïy vaø ñoùng vai ngöôøi höôùng daãn cho chuùng ta. Chuùng ta coù moái töông quan chaët cheõ vôùi ngöôøi naøy. Moãi chuøa hay ñaïo traøng chæ coù moät Sö-tröôûng. Caùc thaày giaùo daïy doã caùc taêng ni theo söï chæ baûo cuûa Sö-tröôûng laø Giaùo thoï sö (Asheli). Caùc lôøi noùi vaø haønh ñoäng cuûa hoï coù theå laø khuoân maãu cho ta noi theo. Nhöõng ngöôøi khaùc khoâng tröïc-tieáp daïy doã ta thì goïi laø Phaùp sö (Fashi). Hoï gioáng nhö caùc thaày giaùo daïy caùc moân maø ta khoâng döï hay khoâng tröïc-tieáp daïy chuùng ta. Taát caû nhöõng danh töø naøy laø ñaëc tính cuûa moät hoïc vieän maø khoâng coù ôû trong moät toân-giaùo.
Ñeå theâm thí-duï raèng Phaät giaùo khoâng phaûi laø moät toân-giaùo, chuùng ta coù theå xem xeùt caùc nôi maø moïi hoaït ñoäng saûy ra taïi Trung-hoa. Ñoù laø moät hoïc vieän bao goàm vieäc daïy doã Phaät giaùo vaø ngheä-thuaät, töông töï nhö moät toång hôïp cuûa moät hoïc-vieän ngheä-thuaät vaø moät vieän baûo taøng. Ngaøy nay, moïi ngöôøi theo hoïc ngheä-thuaät veà moïi thöù. Tuy nhieân, Phaät -giaùo ñaõ daïy doã ngheä-thuaät töø ba ngaøn naêm tröôùc.
Vieäc saép xeáp nhaân söï taïi moät ñaïo-traøng laïi caøng minh chöùng söï töông ñoàng vôùi moät tröôøng hoïc hieän-ñaïi. Sö-tröôûng cuõng gioáng nhö Hieäu-tröôûng ôû moät tröôøng hoïc, quyeát ñònh ñöôøng höôùng, laäp hoïc trình cuûa caùc moân hoïc vaø duøng caùc thaày giaùo ñeå daïy. Baùo caùo cho Sö-tröôûng laø ba ngöôøi phuï taù hay ñaëc-traùch, hoï troâng nom moïi vieäc lieân quan ñeán söï daïy doã, coá vaán vaø kyû-luaät, vaø caùc dòch vuï cuûa ñaïo-traøng. Taïi Trung-hoa, moät chuøa hay ñaïo-traøng ñöôïc coi nhö moät vieän Ñaïi-hoïc Phaät-giaùo. Theo nhö söï toå chöùc nhaân söï, chuùng ta thaáy raèng Phaät-giaùo chính laø moät söï hoïc taäp
|
|
