Nhaø Maïc (1527-1592)

1. Ngoaïi-giao vaø noäi-chính cuûa Maïc-Ñaêng-Dung

Maïc raày roõ maët tieám-cöôøng,
Thaêng-long truyeàn nöôùc, Nghi-döông döïng nhaø.
Doã ngöôøi laáy veû vinh-hoa,
Nhöng loøng trung-nghóa ai maø saù theo.
Caàu phong sai söù Baéc-trieàu,
Daâng vaøng, noäp ñaát nhieàu ñieàu doái Minh.
Leâ-thaàn coù keû trung-trinh,
Trònh-Ngung sang ñeán Baéc-ñình toû keâu.
Minh tham leã haäu cuûa nhieàu,
Phuï tình trung-nghóa, queân ñieàu thò-phi.
Ñaêng-Dung thoûa chöôùc gian-khi,
Tuoåi cao roài laïi truyeàn veà Ñaêng-Doanh.
Maõ giang ñaàu xöôùng nghóa-thanh,
Gaàn xa ñaâu chaúng nöùc tình caàn-vöông.
Ñöôïc thua maáy traän chieán-tröôøng.
Nghìn-thu tieát-nghóa ñaù vaøng löu-danh.

2. Nguyeãn-Kim khôûi-nghóa phuø Leâ

Caønh Leâ coù ñoä taùi-vinh,
Xui neân taù-meänh trôøi sinh thaùnh-hieàn.
Ñöùc vua Trieäu-toå ta leân,
Caát quaân phuø-nghóa giuùp neàn trung-höng,
Saàm-chaâu yû theá nguoàn röøng,
Möôøi naêm khai-thaùc maáy töøng nöôùc non,
Duø khi ñænh-toä suy moøn,
Cöông-truø chöa naùt vaãn coøn toân Leâ.
Trang-toâng löu-laïc tìm veà,
Chia binh Thuùy ñaû, môû côø Ai-lao.
Loâi-döông moät traän binh giao,
Phaù tan nghòch ñaûng tieán vaøo Ngheä-an
Coû hoa möøng röôùc xe loan,
Thoå-haøo öùng nghóa daân-gian nöùc loøng,
Taây-ñoâ queùt saïch buïi hoàng,
Daëm-traøng thaúng troû ngoïn ñoøng traøng-khu
Heïn ngaøy vaøo tôùi Ñoâng-ñoâ,
Moät hai thu-phuïc cô-ñoà thuûa xöa.
Ñoäc sao haøng-töôùng tieán döa!
Tröôùc dinh Nguõ-tröôïng boãng môø töôùng-tinh.

3. Trònh-Kieåm tieán quaân ra Baéc

Tieác thay coâng-nghieäp thuøy-thaønh,
Deå cho Trònh-Kieåm thay mình thoáng quaân
Saùu naêm vöøa hoäi hanh-truaân,
Ñænh-hoà ñaâu ñaõ ñeán tuaàn maây che.
Trung-toâng nhôø caäy dö-uy,
Maïc-thaàn maáy keû cuõng veà hieäu-trung.
Bieän-dinh quaân maïnh, töôùng huøng,
Boán phöông haøo kieät nöùc loøng y-quang.
Ñoâng-kinh troû ngoïn vieät vaøng,
Phuùc-Nguyeân Maïc-chuùa chaïy sang Kim-thaønh.
Thaàn-phuø thuyeàn-giaõ leânh-ñeânh,
Laïi coøn Kính-Ñieån ñeo tình quaáy treâu.
Quan-binh theo ngoïn thuûy-trieàu,
Duyeân-giang moät traän, nöôùc beøo chaûy tan.
Anh-toâng noái nghieäp gian-nan,
Taây-ñoâ moät giaûi giang-san coõi nhaø.
Maïc vaøo xaâm-nhieãu Thanh-hoa,
Thaùi-sö Trònh-Kieåm laïi ra tieãu-bình.

4. Nguyeãn-Hoaøng vaøo Hoùa-Chaâu

Hoùa-chaâu coù ñaát bieân-thaønh,
Boán beà sôn-haûi trôøi daønh kim-thang.
Trònh-coâng taâu vôùi Leâ-hoaøng,
Choïn ngöôøi ra giöõ moät phöông thaønh daøi.
Baûn trieàu Thaùi-toå huøng-taøi,
Gioùng côø ra traán coõi ngoaøi töø ñaây.
Vieät-mao khi ñaõ ñeán tay,
Hoaønh-sôn moät giaûi môùi gaây cô-ñoà.

5. Trònh Maïc phaân-tranh

Maët trong ñaønh ñaõ khoûi lo,
Trònh-coâng chuyeân yù trì-khu coõi ngoaøi.
Quaän Gia, quaän Ñònh maáy ngöôøi,
Höng, Tuyeân binh-hôïp caùc nôi theâm daày.
Maïc daàn suy yeáu töø nay,
Vaän Leâ xem ñaõ ñeán ngaøy truøng-hanh.
Ñem quaân veà giöõ Taây-kinh,
Beå Thanh laïi laëng taêm kình nhö khoâng.
Nhaân khi Maäu-Hôïp aáu-truøng,
Môû ñöôøng Phoá-caùt, qua soâng Boà-ñeà.
Maïc vaøo, quaân laïi ruùt veà,
Maïc lui, quaân laïi boán beà keùo ra.
Tuyeát-söông traêm traän xoâng-pha,
Trònh-Coâng vì nöôùc cuõng ñaø caàn-lao.

6. Trònh-Tuøng chaáp chính

Tuoåi giaø vöøa giaûi tieát-mao,
Con laø Trònh-Coái laïi vaøo ñoång-nhung.
Kieâu-hoang quen thoùi con doøng,
Binh quyeàn laïi ñeå Trònh-Tuøng thay anh,
Coái, Tuøng moät goác ñoâi caønh,
Vinh-khoâ ñaõ khaùc, aân-tình cuõng khueâ,
Anh em maâu-thuaãn hai beà,
Thöøa cô Maïc laïi keùo veà noäi-xaâm.
Maïc lui, Tuøng môùi manh-taâm,
Ngoaøi tröông thanh-theá, trong caàm quyeàn-cöông.
Laïi möu taøn-haïi trung-löông,
Vaøng ñöa ngoaøi cöûa, buùa tröông döôùi maøn.
Taï-tình phuï taám nieàm-ñan,
Ñem Leâ-Caäp-Ñeä gieát oan nôõ naøo!
Baèng khoâng noåi traän ba-ñaøo,
Ñeå cho xa-giaù chaïy vaøo Ngheä-an.
Giaù-ñieàn vöøa môùi hoài-loan,
Loâi-döông ñaõ noåi tieáng oan giöõa vôøi.
Theá-toâng con thöù noái ñôøi,
Trònh-Tuøng phuø-laäp cuøng loaøi giaû-danh.

7. Trònh-Tuøng dieät Maïc

Coõi ngoaøi giaëc Maïc tung-hoaønh,
Baéc-haø caùt-cöù maáy thaønh nhaân-daân.
Giaùng uy nhôø coù loâi-thaàn,
Nhaân khi Maäu-hôïp ñeán tuaàn thieân-tru
Maïc-thaàn maáy keû vuõ-phu,
Sao mai laùc-ñaùc, laù thu ruïng-rôøi.
Xuaát binh vöøa gaëp cô trôøi,
Ñöôøng gheành len-loûi ra ngoaøi Thieân-quan.
Traøng-khu moät loái duyeân-san,
Huyeän-chaâu gioù löôùt, Traøng-an löûa noàng.
Boû thaønh, Maïc chaïy qua soâng,
Ñuoåi sang Phöôïng-nhôõn ñöôøng cuøng môùi thoâi,
Keå töø Nguïy Maïc tieám ngoâi,
Naêm ñôøi truyeàn keá saùu möôi naêm chaày.
Traàn-ai queùt saïch töø raøy,
Veà kinh ban yeán, tieäc baày thöôûng coâng.

| |

tieám-cöôøng: cöôøng thaàn (beà toâi loäng quyeàn) cöôùp ngoâi vua