Chaån Beänh Theá Töû

Toâi coøn chöa hieåu ra sao thì vieân quan naøy ñeán môøi toâi veà tö thaát. Baáy giôø toâi môùi bieát thanh nieân aáy laø tröôûng töû cuûa thöôïng quan, tuoåi öôùc treân döôùi hai möôi, töôùng maïo ñeïp nhö ngoïc. Vò naøy môøi toâi ngoài cuøng chieáu, toâi coá töø hai ba laàn, vaãn cöù khoâng nghe, moät möïc khieâm toán, keá ñoù chia ngoâi chuû khaùch maø ngoài. Quaän haàu môû ñaàu raèng :"Nghe laõo sö baõo hoïc hoaøi taøi, nhôûn nhô nôi nuùi hang, caây ñaøn cheùn röôïu laøm vui, laïi coù loøng cöùu giuùp ngöôøi, töøng thaáy cha toâi nhieàu laàn khen raèng hieän nay veà ngheà thuoác khoâng ai ôû treân laõo sö. Toâi moät loøng ngöôõng moä ñaõ laâu, may thay moät sôùm ñöôïc thöøa nhan, thaät laø tam sinh höõu haïnh". Toâi caûm ôn, noùi raèng :"Toâi laø keû sô cuoàng choán sôn laâm, daùm ñaâu saùnh vôùi ñôøi. Quaän haàu ban cho tieáng khen aáy laøm toâi sôï haõi voâ cuøng". Quaä n haàu sai ngöôøi ñeán dinh quan Trung Kieân truyeàn lính gaùc nhaø queùt saïch saân vaø nhaø, keâ giöôøng traûi chieáu, heïn giaây laùt hoài baùo. Ngöôøi naøy ñi chaúng bao laâu trôû laïi thöa raèng caùc vieäc ñaõ xong xuoâi caû. Quaän haàu noùi raèng :"Dinh naøy huyeân naùo khoâng tieän, nhaø chuù toâi coù moät nôi tuy chaúng roäng raõi nhöng maùt meû ñaùng yeâu. Hieän nay chuù toâi coù coâng vuï phaûi qua traán Sôn Taây cho neân môùi ñeå khoâng caùi dinh aáy, môøi laõo sö ñeán ñoù nghæ ngôi". Noùi ñoaïn, ñöùng daäy daét toâi ñi qua noäi saûnh öôùc ñoä vaøi möôi böôùc, theo cöûa nhoû maø vaøo, thì thaáy ngoaïi saûnh, trung ñöôøng, phoøng nguû, nhaø beáp ñeàu coù ngaên naép. Quaän haàu vaøo trung ñöôøng cuøng toâi ngoài noùi chuyeän. Luùc ñaàu toâi töôûng ñaây cuõng laø coâng töû vöông toân sinh tröôûng nôi phuù quyù, quen taäp nhieãm thoùi phoàn hoa; sau môùi bieát oâng laø ngöôøi hoïc vaán uyeân baùc, hieåu roõ nhöõng ñieàu phaûi traùi xöa vaø nay, phaøm nhaân tình theá vò ñeàu ñaõ neám ñuû, hôn nöõa coù tính khieâm toán, tuyeät nhieân dung maïo khoâng chuùt chi kieâu haõnh. Toâi thaáy vaäy laïi caøng kính phuïc. Trôøi gaàn toái oâng môùi cuøng toâi caùo bieät. Toâi sai boïn theo haàu thu doïn haønh trang ñeå ñi yeân nghæ. Coøn boïn traán binh ñi hoä toáng thì cho trôû laïi traán cuõ, khoûi noùi ñeán nöõa.

Thaùng hai ngaøy moàng moät, toâi nghe tieáng goõ cöûa raát gaáp. Toâi sai ngöôøi môøi khaùch vaøo thì thaáy moät teân lính haàu thôû hoån heån böôùc tôùi. Ñoù laø keû dòch muïc cuûa quan Chính Ñöôøng. Y thöa vôùi toâi raèng :"Coù thaùnh chæ tuyeân trieäu laõo sö, quan truyeàn meänh coøn ñôïi ôû truï sôû cuûa quan lôùn toâi. Toâi vaâng meänh chaïy ñeán baùo laõo sö bieát vaø ñaõ laáy lính baûn dinh ñem caùng ñeán ñoùn ngoaøi cöûa roài, môøi laõo sö vaøo chaàu trong phuû ngay". AÙo muõ chænh teà, toâi böôùc leân caùng ñeán cöûa phuû. Luùc aáy dòch muïc ñi tröôùc heùt ñöôøng, coøn caùng thì ñi vuøn vuït nhö theå ngöïa chaïy. Toâi bò moät phen ñöa ñaåy, soác saùc laáy laøm meät nhoïc. Khi ñeán cöûa phuû thì ñöôïc ngöôøi daãn ñi qua hai laàn cöûa nöõa roài reõ theo ñöôøng beân traùi maø tieán böôùc. Toâi ngaång ñaàu leân coi thì boán phöông taùm maët, nôi naøo cuõng caây coái um tuøm, chim keâu hoa nôû, gioù thoaûng höông ñöa. Nhöõng haønh lang, nhöõng bao lôn böôùc böôùc ñeàu lieân lu, nôi nôi ñeàu caân ñoái. Keû gaùc cöûa coù vieäc gì thì truyeàn baùo, keû coâng dòch qua laïi nhö maéc cöûi. Toâi thaàm nghó :"Mình voán laø coâng gia töû ñeä, sinh tröôûng ôû kinh ñoâ, moïi choán trong Caám thaønh ñeàu thoâng thuoäc; duy söï theå trong phuû chæ ñöôïc nghe noùi thoâi, môùi hay caùi giaøu sang cuûa nhaø vua chaúng phaûi taàm thöôøng vaäy". Toâi ngaâm maáy caâu ñeå ghi nhôù :

	Kim qua veä só uûng thieân moân Chính thò Nam thieân ñeä nhaát toân Hoïa caùc truøng laâu laêng bích Haùn Chaâu lieâm ngoïc haïm chieáu trieâu ñoân Cung hoa moãi toáng thanh höông traän Ngöï uyeån thôøi vaên anh vuõ ngoân Sôn daõ vò tri ca quaûn ñòa Hoaûng nhö ngö phuû nhaäp ñaøo nguyeân
	Qua vaøng ngaøn cöûa lính canh ñeàn Ñaây chính trôøi Nam choán chí toân Nguy ngaät laâu ñaøi soâng Haùn khuaát Lung linh lieâm maïc aùnh vaøng xuaân Cung hoa khoâng döùt muøi höông thoaûng Ngöï uyeån ñöa keâu tieáng veït doàn Queâ keäch chöa töôøng nôi vuõ nhaïc Töôûng mình ñaâu laïc tôùi ñaøo nguyeân.

Nguyeân Thaùnh Thöôïng ngöï treân long kyû ñaõ taïm lui vaøo trong tröôùng ñeå cho toâi xem maïch cho ñöôïc tinh töôøng. Luùc aáy toâi nín thôû, ñöùng ôû moät beân xa xa ñeå ñôïi leänh. Quan Chính Ñöôøng truyeàn cho toâi ra phía tröôùc cuùc cung laïy boán laïy. Theá töû cöôøi raèng: "Ngöôøi naøy laïy kheùo". Quan Chính Ñöôøng laïi truyeàn raèng: "Giaø yeáu, cho ngoài maø coi maïch!". Toâi lieàn cuùi ngöôøi xuoáng ñeán tröôùc saäp ngöï, ngoài maø chaån beänh. Chaån xong, nghe trong tröôùng coù lôøi noùi se seõ: "Cho xem caû hình traïng nöõa". Moät vieân noäi thaàn ñöùng ñoù ñi tôùi beân saäp ngöï baåm xin theá töû ñöùng daäy côûi aùo ñöùng caïnh saäp ñeå cho xem. Toâi coi kyõ moât löôït löng, buïng, chaân tay, thaân theå. Quan Chính Ñöôøng laïi truyeàn baùi taï maø cho lui; toâi lieàn ñöùng daäy, laïy boán laïy. Coù leänh sai moät tieåu hoaøng moân daãn toâi ra phoøng traø maø ngoài. Moät laùt sau quan Chính Ñöôøng môùi böôùc ra, baûo toâi raèng: "Laõo y xeùt maïch tình ra sao, öùng duïng phöông thuoác gì, nhaát nhaát ñeàu keâ ra ñeå tieán naïp." OÂng coøn baûo toâi raèng: "Mang beänh ñaõ nöûa naêm roài, tröôùc kia gaày laém, baây giôø môùi theâm da thòt, coi ñoù thì bieát sôû baåm khoâng ñaày ñuû, laïi beänh ñaõ laâu khoâng boài boå gì ñöôïc, neáu duøng döông döôïc buïng noùng khoâng chòu noåi, maø duøng aâm döôïc thì treä maø theâm böïc doïc. Nay phaûi duøng nhöõng vò phaùt taùn môùi oån ñaùng". Roài oâng sai Vieän Taû quan ñem nhöõng ñôn thuoác ñöông ñöôïc duøng ñeå toâi xem xeùt. Nguyeân oâng ñaõ tieán cöû toâi, neân môùi coù nhöõng nghò luaän aáy maø oâng cho laø hôïp yù nhau. Vaû laïi oâng voán am töôøng y hoïc, tuy vaäy caùi hieåu bieát cuûa oâng coøn chöa ñöôïc thuaàn hoøa, moãi luùc ñaøm luaän oâng ñeàu coù yù coâng phaït. OÂng thöôøng noùi raèng: "Coù beänh thì phaûi chöõa beänh, roài uoáng thuoác boài boå laø chí phaùp". Nhöng theo toâi choã toâi thaáy thì vì ôû choã maøn tröôùng vaây boïc, aên no maëc aám, phuû taïng meàm yeáu, laïi theâm mang beänh ñaõ laâu thì tinh huyeát hao kieät, khoâ khan, maët khoâng nhuaän saéc, buïng lôùn gaân xanh, chaân tay khaúng khiu, chaúng qua caùi goác ñaõ bò toån thöông nhieàu, laïi coøn laïm duïng ñöôøng loái coâng phaït saéc beùn, khoâng bieát raèng caùi hao kieät ngaám ngaàm laøm cho caùi hö caø ng theâm hö vaäy. Caùi keá saùch ngaøy nay khoâng boå coøn ñôïi gì. Chæ sôï duøng noù chaúng ñöôïc laâu, thaûng hoaëc thaønh coâng mau leï, taát nhieân seõ rôi vaøo voøng cöông toûa, khoâng coù ngaøy trôû veà nuùi; baát nhöôïc duøng phöông phaùp hoøa hoaõn, chaúng truùng thì khoâng quaù sai leäch. Toâi laïi nghó raèng: "Toå phuï nhaø mình ñôøi ñôøi chòu ôn nöôùc, mình neân taän tình noái caùi chí giöõ ñieàu trung cuûa toå phuï".

Toâi suy nghó kyõ caøng roài thöa raèng: "Vaâng coi thaùnh theå thaáy gaày goø maø meät nhoïc laém, maïch chaïy mau, aâm döông suùt keùm caàn phaûi boài boå hai thöù tyø, thaän ñeå cuûng coá caùi caên baûn cuûa tieân thieân, boài boå caùi hoùa nguyeân cuûa haäu thieân, khieán caùi chính khí ñöôïc ñaày ñuû ôû trong, beänh töï tieâu ngaàm ôû ngoaøi, chaúng trò beänh maø beänh khaéc heát vaäy". Luùc aáy oâng cöù quay ñi trôû laïi baøy toû yù kieán oâng ñeå chæ daãn cho toâi, toâi cuõng bieát theá. OÂng noùi raèng: "OÂng ñaõ laäp kieán maø chaúng ñoåi thì keâ lôøi luaän beä nh vaø ñôn thuoác ñeå tieán naïp". Toâi theo lôøi laøm tôø khaûi raèng :

Nay vaâng xem xeùt thaáy saùu ñöôøng maïch ñeàu chaïy mau maø khoâng coøn söùc, maïch beân höõu thì maïnh meõ, maïch beân taû yeáu ôùt. Ñoù laø tyø aâm hö, vò hoûa quaù nhieàu, khoâng taøng giöõ ñöôïc döông, aâm hoûa voõng haønh, cho neân beân ngoaøi thaáy buïng phình leân, theá laø caùi töôïng trong thì khoâng, ngoaøi thì phuø. Phaûi boå tyø thoå, laøm cho ñaày ñuû caùi löïc cuûa khoân nhu thì caùc trôû ngaïi töï nhieân ñöôïc san baèng vaäy.

Toâi vieát xong, ñeä naïp quan Chính Ñöôøng. OÂng xem giôø laâu, döôøng nhö coù veû ngaàn ngaïi. Luùc aáy, caùc y só ngoài ñoù ñöùng daäy ñeå coi ñôn thuoác; oâng khoâng cho coi, thu tôø khaûi vaøo trong tay aùo, cöôøi maø raèng: "OÂng naøy veà phöông phaùp vaø bieän luaän so vôùi boïn ta ñeàu khaùc bieät raát nhieàu". OÂng sai moät noäi thaàn ñem tôø khaûi daâng naïp. Moät laùt sau oâng ñöùng daäy baûo toâi ñi theo veà truù sôû Haäu Maõ. Uoáng traø xong, nghæ ngôi ñoâi chuùt, oâng laïi baûo toâi raèng: "Ñöôøng daøi khoù nhoïc, taïm veà nhaø troï nghæ ngôi, neáu coù thaân baèng ñeán môøi moïc cuõng khoâng ñöôïc rôøi choã nguï, vì coøn phaûi ñôïi thaùnh chæ". Toâi buôùc ra, leân caùng trôû veà dinh quan Trung Kieân. Moät tuaàn qua ñi, caùc thaân baèng trong kinh thaønh ñeán hoûi thaêm toâi, xa caùch nhôù nhung cuõng laø thöôøng tình.

Haõy noùi quan Chính Ñöôøng töø ít ngaøy nay ôû trong phuû chaàu chöïc, khoâng giôø khaéc naøo trôû veà nhaø. Toâi cuõng chaúng bieát baøi thuoác maø toâi tieán daâng ra sao nöõa. Quaän haàu thöôøng ñeán choã toâi nguï maáy ngaøy lieàn, chuyeän troø cöôøi noùi coù khi canh khuya môùi veà, tình nghóa thaät ñaäm ñaø. Moät ngaøy kia, dòch muïc cuûa quan Chính Ñöôøng ñeán choã nguï truyeàn leänh raèng coù thaùnh chæ tuyeân trieäu, toâi phaûi laäp töùc vaøo chaàu. Toâi ñeán ngay dinh Quaän haàu laáy boán teân lính ñi theo, leân caùng vaøo chaàu, ñeán truù sôû Haäu Maõ ñôïi leänh. Moät giôø troâi qua maø chaúng thaáy coù truyeàn baùo gì. Maõi sau moät tieåu hoaøng moân laø gia nhaân cuûa quan Chính Ñöôøng caàm neán töø cung caám ra ñi, vaøo beáp doïn böõa côm toái, cuøng toâi ngoài aên. Y baûo toâi raèng: "Quan lôùn toâi noùi raèng : Laõo sö haõy veà choã troï, saùng mai trôû laïi ñaây". Y gheù beân tai toâi noùi kính möøng nhoû: "Cung hæ, cung hæ. Thaùnh thöôïng ñaõ chuaån ban löông boång baèng suaát hai möôi lính tuøy haønh, phaùn cho quan Caâu keø hoä phieân chieáu leä thi haønh. Ngaøy mai seõ nghe leänh." Toâi nghe noùi vaäy thì than thaàm: "Laáy caùi ñoù maø nhaäp vaøo vieäc ñeà cöû thì coù nghóa lyù gì !". AÊn xong, teân tieåu hoaøng moân laây caùi quaân phuø ñi deâm trong cung Caám (daøi hôn naêm thuôùc, hai ñaàu giaùt baïc, coù khaéc töï danh Noäi Sai) daét toâi ra khoûi cöûa phuû. Suoát moät ñeâm suy nghó, toâi chaúng chôïp maét, nghó thaàm :"Coù vieäc ñeà cöû aét chaúng buoâng tha, neáu mình thuï meänh, roát cuoäc khoâng töø choái ñöôïc, chi baèng thaùc beänh khoâng vaøo". Ngaøy hoâm sau, toâi sai gia ñoàng ñem thuû thö ñeán Quaän haàu xin sai nhaân vaøo baåm vôùi quan Chính Ñöôøng raèng: "Ñeâm toâi bò caûm haøn, ñaàu nhöùc, mình noùng, ñöùng ngoài laåy baåy khoâng vaøo haàu ñöôïc". Laùt sau Quaän haàu ñeán vaán an, baûo toâi raèng :"Vieäc aáy toâi ñaõ vaøo trong phuû baåm vôùi cha toâi roài, laõo sö baát taát ñeå trong buïng, mong sôùm ñöôïc khoeû maïnh ñeå vaøo chaàu, chaéc seõ coù thaêng thöôûng". Toâi hoûi: "Sao Quaän haàu bieát ñieàu aáy ?". OÂng noùi: "Tröôùc ñaây vì coù vieäc coâng toâi vaøo trong phuû, cha toâi noùi raèng laõo sö keâ ñôn thuoác trong tôø khaûi, thì vieän y phaân vaân thöông nghò, chöa daùm tieán ngöï. Duy Thaùnh thöôïng ngöï laõm, khen laø raát thoâng y lyù, ñaõ chuaån ñònh ban thöôûng". Toâi nghe vaäy thì lo aâu hieän ra saéc maët. Quaän haàu voán bieát toâi coù yù muoán ñöôïc ra veà, cöôøi maø raèng: "Laõo sö taøi lôùn, chaúng chòu noåi vieäc ngöïa kyø, ngöïa kyù naëng nhoïc keùo caùi xe muoái, maø chaúng vui chaêng ?". Toâi ñöùng daäy, höôùng veà phía tröôùc vôùi daùng veû saép cuùi xuoáng laïy. Quaän Haàu hoaûng hoát ñöùng leân noùi raèng :"Töø khi laõo sö veà kinh ñeán nay, sôùm hoâm toâi ñöôïc thöøa tieáp, coù nhieàu tieán ích cho toâi. Coù vieäc gì cöù xin noùi thöïc, toâi nguyeän heát loøng giuùp ñôõ". Toâi noùi raèng :"Toâi töø thuôû nhoû coù chí bay nhaûy, vì soá meänh vaø thôøi cô ngang traùi môùi aån tích nôi sôn cuøng ñeå lo nhaøn döôõng. Naêm nay ñaõ luïc tuaàn, tai ñieác maét chaäm, haù coù caàu tieán; laïi vì laém beänh maø hoïc ngheà thuoác. Chaúng ngôø moät sôùm ñaïi nhaân ñeà baït ñeán ñaây, thaûng hoaëc Quaän haàu coù thöông, xin giuùp toâi moät phen; neáu chöa ñöôïc quay veà nuùi thì cuõng coù theå thoaùt khoûi caùi daøm danh, thaät laø may laém". Quaän haàu cöôøi maø raèng :"Beänh nhieät cuûa laõo sö thöïc khoâng coù thuoác gì chöõa ñöoïc. Neân laáy ôû Höông Sôn moät cheùn nöôùc ñeå trò beân trong, moät maûnh maây ñeå ñoà beân ngoaøi, töï nhieân khoûi beänh ngay". Toâi cöôøi raèng :"Quaän haàu ñaõ uoáng nöôùc thöôïng trì cho neân troâng ñöôïc pheá phuû nhö theá chaêng ?". Noùi xong hai ngöôøi cuøng cöôøi maø cuøng nhau töø bieät. Saùng hoâm sau, Quaän haàu sai ngöôøi mang ñeán moät böùc thö nhoû noùi raèng ñaõ thöa vôùi ñaïi nhaân, nhöng chæ cöôøi maø chaúng ñaùp, laïi daën rieâng toâi neân naèm giöôøng beänh, ñöøng lieân laïc thö töø vôùi taân khaùch. Toâi ñaùp :"Xin vaâng lôøi daïy". Maáy ngaøy sau, toâi thaáy Quaän haàu ñeán maët maøy hôùn hôû. Toâi ngaàm hieåu vieäc toâi ñaõ xong roài. OÂng noùi :"Ñaõ maáy laàn toâi caát lôøi noùi, cha toâi nhö coù yù ngaàn ngaïi, toâi phaûi thaät tình coá xin thì cha toâi baûo : Luùc tröôùc chaúng töôûng oâng aáy thôø ô vôùi coâng danh, tröôùc maët nhaø chuùa ta ñaõ noùi nhieàu veà hoïc thuaät cuûa oâng aáy, nay ñoåi gioïng löôõi thì thaät laø khoù. Chæ coù theå caùo laø giaø yeáu maø töø choái. Ta vaøo chaàu roài thì baùo cho oâng aáy ngaøy mai ñeán Phuû ñôïi meänh". Toâi nghe noùi möøng rôõ khoân xieát, cöôøi maø noùi vôùi Quaän haàu raèng :"Luùc naøy quan Chính Ñöôøng yù haún cuõng hieåu cho toâi roài". Quaän haàu laïi noùi raèng :"Cöù nhö ngoân ngöõ cuûa cha toâi, toâi nghó laõo sö seõ noái laïi lôøi öôùc xöa vôùi vöôïn haïc nuùi cuõ maø chaúng phuï baïc". Toâi ñaùp raèng :"Nhôø coù Quaän haàu cöùu giuùp, chaéc cuõng khoâng coù gì khoù". Ñaøm thoaïi nöûa giôø roài cuøng töø bieät. Saùng hoâm sau toâi ñeán phuû ñôïi meänh, khoâng thaáy quan Chính Ñö ôøng ñaâu caû, toâi hoûi boïn lính gaùc thì hoï ñeàu noùi :"Thaùnh thöôïng nguï taïi Ñoâng Cung, quan Chính Ñöôøng chaàu chöïc taïi ñoù".

Moät ngöôøi lính thuoäc quyeàn toâi sai khieán daãn loä, chuùng toâi theo cöûa höõu phuû ñöôøng maø ñi, quanh co öôùc hôn moät daëm thì thaáy laâu ñaøi ñình caùc, reøm chaâu cöûa ngoïc, aùnh nöôùc long lanh thaáu töøng maây. Quanh loái ñi naøo kyø hoa, dò thaûo, gioù thoaûng höông bay, chim xinh, con hoùt con nhaûy. Choán bình ñòa noåi ngoïn nuùi cao, nôi boùng raâm toûa luøm coå thuï. Caàu sôn veõ baéc qua gioøng nöôùc, ñaù saëc sôõ taïo thaønh lan can. Toâi vöøa ñi vöøa ngaém, thöïc chaúng khaùc caûnh tieân vaäy. Sau ñeán cöûa Ñoâng cung, gaëp quan Chaùnh Ñöôøng ôû trieàu veà, baûo toâi ñeán truù sôû. Uoáng traø xong, oâng cöôøi maø baûo toâi raèng :"OÂng ôû choã laâm tuyeàn phoùng daät ñaõ quen, töø luùc vaøo kinh, ngaøy ñeâm chaïy qua chaïy laïi môùi bieát noãi lao khoå". Toâi ñöùng daäy taï raèng :"Toâi voán ngöôøi nhieàu beänh, theâm tuoåi giaø yeáu ñuoái, mong ñaïi nhaân thöông tình cöùu giaûi cho". OÂng noùi :"Ngaøy noï toâi ñaõ ñaïo ñaït yù cuûa oâng, muoán taïm ôû xöù ngoaøi maø ñôïi leänh, ñaõ ñöôïc chuaån y roài, oâng neân ôû choã troï ñôïi leänh, chaúng neân ñi chôi xa, neáu ñi ñaâu cuõng phaûi coù choã ôû nhaát ñònh, sôï raèng baát thaàn coù tuyeân trieäu ñoù". Noùi chöa döùt lôøi ñaõ thaáy vieân noäi thaàn ñeán trieäu quan Chính Ñöôøng. Toâi taï töø veà choã troï. Quaän haàu ñeán hoûi thaêm toâi. Toâi ñem ñaàu ñuoâi caâu chuyeän keå roõ moät löôït. Quaän haàu möøng rôõ noùi raèng :"Lôøi ngaïn noùi vaøo cöûa haàu saâu töïa bieån, huoáng hoà oâng ñi hay ôû chaúng do cha toâi töï do ñònh ñoaït, bieát laøm sao baây giôø ?". Toâi thöa :"Quaän haàu laø nuùi Thaùi sôn cuûa toâi, bieát toâi laø Quaän haàu, cöùu toâi cuõng laø Quaän haàu vaäy. Söùc ngöôøi coù theå thaéng trôøi. Caùi tieàn trình cuûa toâi chöa theå nom thaáy tröôùc ñöôïc". Chuyeän troø nöûa giôø laâu môùi töø bieät nhau.

Maáy ngaøy sau, quan Chính Ñöôøng ôû trieàu veà, toâi vaøo baùi taï. Luùc aáy moät soá quan lieâu ngoài giöõa nhaø, cuõng coù ngöôøi bieát cöûa nhaø, tính danh toâi. Quan Chính Ñöôøng ñem vieäc toâi keå cho hoï nghe. Moät vieân quan cöôøi noùi raèng :"Ngö ôøi ta laáy ñieàu ñöôïc laøm quan laø möøng, oâng ñaây laáy ñieàu maát quan laø may, sao rieâng khaùc ngöôøi ta vaäy. Ngöôøi xöa coù caâu raèng : Coâng haàu ñaâu coù taïi nham huyeät, theá maø caùi phong löu nôi nham huyeät chaúng suùt keùm caùi phuù quyù cuûa coâng haàu". Toâi nghe noùi, nghieâm maët maø raèng :"Keû só ôû nôi hoang vu ñöôïc ñaïi nhaân tieán cöû, moät sôùm Cöûu truøng bieát ñeán, thöïc laø thieân taûi kyø phuøng, tam sinh höõu haïnh. Chaúng qua vì giaø yeáu, ñi ñöùng ñau ñôùn, neân chaúng daùm tham loäc trôøi, töï cam phuùc moûng, hoái tieác bieát bao !". Moät vieân quan khaùc noùi :"Thaáy oâng neùt maët ñoàng nhan, nghieãm nhieân nhö tuøng baùch daïn söông, trong pheùp tu döôõng aét coù ñieàu sôû ñaéc". Laïi moät vieân quan nöõa noùi :"Neáu ai ai cuõng laø Y-Chu thì ai laø Saøo-Do ?". Quan Chính Ñöôøng cöôøi maø noùi raèng :"Keû só ai coù chí cuûa ngöôøi aáy". Laùt sau moïi ngöôøi ñeàu ñi ra.

1. Tuùc tröïc : chaàu chöïc ban ñeâm.

2. Sô cuoàng : khoâng caån thaän vaø roà daïi.

3. Quaän haàu : tieáng toân xöng ngöôøi coù quan töôùc.

4. Qua vaøng : dòch chöõ kim qua; qua laø caùi giaùo, töùc laø thöù khí giôùi caùn daøi, muõi saét nhoïn, duøng ñeå ñaâm.

5. Soâng Haùn : töùc laø soâng Ngaân Haùn, teân goïi ñöôøng traéng ôû treân trôøi do aùnh saùng caùc tinh tuù taïo thaønh, troâng hình nhö con soâng baèng baïc.

6. Lieâm maïc : caùi reøm vaø caùi maøn.

7. Khueâ moân : caùi cöûa nhoû trong thaønh.

8. Nghi tröôïng : ñoà traàn thieát trang nghieâm nôi vua ngoài hay luùc ñi ñöôøng.

9. Boàng : thöù coû cöù ñeán muøa thu thì khoâ heùo, gaëp gioù thì bay tung.

10. Töû Caùc : gaùc tía.

11. Thò caän : troâng coi gaàn, ñaây noùi caùc quan haàu caä n.

12. Long kyû : gheá ngoài cuûa baäc vua chuùa.

13. Thaùnh Thöôïng : chæ chuùa Trònh Saâm.

14. Sôû baåm : cuõng nhö noùi baåm thuï, töùc laø hình haøi vaø tính chaát trôøi cho mình.

15. Phaùt taùn : laøm cho caùi khí ñoäc nhieãm trong ngöôøi tan giaûi ra ngoaøi.

16. Coâng phaït : ñaùnh phaù, yù noùi duøng nhöõng vò thuoác coù naêng hieäu maïnh meõ vaø nguy hieåm.

17. Phuû taïng : caùc boä phaän trong buïng, trong ngöïc ngö ôøi ta. Vò, ñaûm, tam tieâu, baøng quang, ñaïi tieåu traøng laø luïc phuû; taâm, can, tì, pheá, thaän laø nguõ taïng.

18. Tieân thieân : nhöõng caùi baåm thuï ñöôïc tröôùc khi sinh ra. Haäu thieân : ñoái vôùi tieân thieân.

19. Laäp kieán : ñònh roõ, neâu roõ caùi quan ñieåm cuûa mình; aán ñònh ñieàu gì theo kieán thöùc cuûa mình.

20. Voõng haønh : ñi ñoâng khoâng traät töï.

21. Caâu keø : chöùc quan ñôøi xöa coi vieäc tra xeùt soå boä .

22. Quaân phuø : phuø hieäu trong quaân laøm tin cho caùc meä nh leänh, cuõng goïi binh phuø.

23. Thuï meänh : nghe theo lôøi truyeàn baûo.

24. Thöôïng trì : ao nöôùc ôû nôi cao tuyeát, yù noùi pheùp tieân.

25. Pheá phuû : phoåi vaø caùc boä phaän trong buïng ngöôøi, caùc boä phaän naøy goïi laø luïc phuû.

26. Nham huyeät : nuùi vaø hang, yù noùi choã ôû aån.

27. Ñoàng nhan : maët treû con, yù noùi nom maët thì nhö ng öôøi coøn treû trung.

28. Tuøng baùch : hai loaïi caây thoâng, muøa ñoâng thaùng giaù cuõng khoâng vaøng laù ruïng caønh. Hai chöõ tuøng baùch duøng ñeå ví vôùi nhöõng ng öôøi coù khí tieát vöõng vaøng.

29. Y-Chu: Y Doaõn ñôøi nhaø Thöông vaø Chu Coâng ñôøi nhaø Chu, hai ngöôøi ñeàu laø baày toâi gioûi.

30. Saøo-Do : cuõng thöôøng noùi Saøo-Höùa. Töùc laø Saøo Phuû vaø Höùa Do, laø hai ngöôøi cao só ñôøi Ñöôøng Nghieâu. Vua Nghieâu muoán nhöôøng ngoâi cho Höùa Do. Do nghe chuyeän aáy, ra bôø soâng Dónh Thuûy röûa tai, gaëp khi S aøo Phuû daét traâu ñeán ñaáy cho uoáng nöôùc. Saøo Phuû sôï nöôùc baån mieäng traâu, beøn daét traâu leân quaõng soâng doøng treân cho uoáng.