Gaëp Baïn Cuõ

Haõy noùi ngöôøi vôï Quaän haàu bò beänh, cho tìm toâi vaøo chaån beänh, Toâi ñöôïc bieát baø mang thai con trai ñaõ ba thaùng, toâi cho uoáng vaøi ba thang thuoác, theá laø yeân. Sau naøy taát caû nhaø quan Chính Ñöôøng ñeàu ñeán caàu chöõa thuoác, trong soá naøy coù quan traán Quaûng Yeân voán cuøng toâi coù tình nghóa saâu ñaäm; baø meï vaø vaø coâ em oâng ta maø bò ñau beänh gì thì toâi heát loøng ñìeàu trò, caû nhaø ñeàu ñöôïc yeân laønh. Caû ñeán Tieàn Ninh, Haäu Duõng, Nhöông Trung cuõng qua laïi, laáy laøm hôïp yù nhau laém, ñöôïc nhö vaäy phaàn lôùn nhôø vieäc thuoác men, ñoù laø chuyeän thöôøng.

Moät ngaøy kia toâi hoûi Quaän haàu raèng :"Ngaøy naøo thì toâi ñöôïc trôø veà ?". Quaän haàu ñaùp :"Saép coù cô ñoù". Toâi laïi hoûi :"Tröôùc kia toâi ñaõ ñeä trình hai baøi thô, khoâng bieát toân yù coù thuông cho khoâng ?". Quaän haàu noùi raèng :"Cha toâi ñoïc ñi ñoïc laïi maáy laàn, khen ngôïi maõi khoâng thoâi. Cha toâi baûo raèng yù oâng moät möïc chaúng muoán loãi öôùc vôùi röøng nuùi vaäy. Caùi tình aáy chaúng neân cöôõng eùp, ñeå roài ta lieäu möu ñoà cho !". Toâi nghe lôøi noùi ñoù, chaúng khaùc chi ñöôïc cuûa baùu, loøng vui möøng xieát keå. Toâi sai pha traø cuøng Quaän haàu ñoái aåm. Boãng thaáy moät ngöôøi aùo muõ haún hoi, ñöùng ôû caïnh toâi, döông maét nhìn. Quaän haàu caû cöôøi laáy tay troû ngöôøi noï, laïi laáy tay troû toâi, roài laïi laáy tay troû leân moàm. Ngöôøi noï laáy tay troû toâi, laïi ñöa tay sôø leân traùn, roài hai tay ñaäp phaønh phaïch nhö chim bay, hai tay nhuùn nhaåy nhö ngöïa chaïy. Toâi sôï haõi maø raèng :" Sao ngöôøinaøy chaúng khaùc gì keû si keû ngoác laø côù gì vaäy ?".

Quaän haàu noùi raèng :"Haén laø ngöôøi vöøa ñieác vöøa caâm, saám vang chaúng nghe thaáy, nöûa tieáng cuõng chaúng noùi ñöôïc, laïi khoâng bieát chöõ, khoâng bieát sao haén laïi coù leänh trieäu mang ñeán ñaây". Toâi noùi :"Tay chaân haén ñeàu vuøng vaãy, laø côù gì ?". Quaän haàu ñaùp :"Haén vaïch treân traùn laø noùi nhaø vua ñoù, troû tay vaøo mieäng laø coù chæ trieäu ñoù, tay vaãy laø laïi, chaân nhaûy laø ñi ñoù". Toâi nghe vaäy thì cuõng caû cöôøi. Luùc ñoù coù vieân tri huyeän cuõ huyeän Caåm Giang cuõng ngoài ñoù. Quaän haàu baûo toâi laøm moät baøi thô, vaø baûo vieân tri huyeän cuøng vònh ñeå ghi laáy caùi söï laï luøng keå treân. Luùc ñoù loøng toâi haân hoan, khoâng nghó ngôïi tìm toøi gì. Thô raèng :

	Taïo vaät döõ nhaân phuù dó tuyeàn Nhö haø thöû boái ñaéc kyø thieân Khaû ñoàng Döï Nhuôïng trung quaân nhaät Haø dò Haøn haàu daãn thoï nieân Vaïn lyù loâi ñình taâm töï nhöôïc Baùch ban theá söï yù nhöng nhieân Thöû sinh nhaát muïc voâ dö söï Thuû chæ hi truyeàn bí chæ tuyeân
	Taïo vaät sinh ngöôøi voán veïn tuyeàn Anh naøy tính khí côù sao thieân ? Khaùc chi Döï Nhöôïng toaøn trung tieát Cuõng töïa Haøn haàu chuùc thoï nieân Vaïn daëm loâi ñình chi ñaùng keå Traêm chieàu theá söï cuõng khoâng sôøn Maét coi moïi vieäc khoâng vöông vaán Tay chæ ñaàu nghieâng moãi leänh truyeàn !

Vieân tri huyeän Caåm Giang ñoïc thô, noùi :"Taøi thô cuûa laõo sö maãn tieäp, ngöôøi ta khoâng theo kòp; toâi khoâng daùm muùa rìu ñeå mua cöôøi". Quaän haàu cuõng maëc nhieân ñoàng yù, hai ngöôøi chæ khen ngôïi maø thoâi. Laùt sau coù ñöùa tieåu ñoàng cuûa toâi tôùi noùi seõ vôùi toâi laø coù moät oâng ñeán choã toâi troï, ñaày tôù theo haàu hôn möôøi ngöôøi, oâng ta noùi laø coù quan tri phuû chôø ñôïi ñaõ laâu. Toâi xin caùo töø maø veà. Môùi gaëp töôûng laø ngöôøi laï, laâu laâu nhaän ra laø ngöôøi cuõ, keùo nhau vaøo nhaø cuøng ngoài. Chuùng toâi keå leå vôùi nhau caùi taâm tình xa caùch. Ngöôøi ñoù noùi laø ñaõ töø laâu bò beänh, muoán xin thuoác thang cöùu chöõa. Toâi hoûi töôøng taän caên beänh, höùa cho maáy teã thuoác. Toâi noùi raèng:"Beänh tình coøn raéc roái, haõy thöû duøng vaøi ba teã, sau xem sai giaøm ra sao ñaõ, roài môùi tìm phöông boài boå". Cöôøi noùi maõi tôùi luùc trôøi saép toái, oâng aáy môùi ra veà.

Nguyeân oâng aáy laø ngöôøi hoï vôï toâi, toâi goïi baèng caäu, ôû Hoaøi An, Nguyeãn xaõ, giöõ chöùc tri phuû Tieân Höng. Thöôøng nhaät chuùng toâi kính yeâu nhau laém. Hoâm sau, oâng sai ngöôøi nhaø ñeán trao cho toâi moät baøi thô ngaén vaø noùi laø thuoác teã ñaõ duøng heát; caùc chöùng beänh giaûm bôùt ñeán taùm, chín phaàn, chæ coù aên uoáng laø chöa ñöôïc, vaø coøn xin theâm thuoác duøng. Toâi cheá cho thuoác cao vaø thuoác hoaøn. Thô nhö sau :

	Tam thaäp nieân tieàn höõu coá tri AÂm dung vaïn lyù cöûu haø tö Vöông kyø kim nhaät thanh danh troïng Haïnh ñaéc löông phöông thoï laõo quy
	Ba möôi naêm gaén boù töø xöa Vaïn daëm aâm dung nhöõng töôûng mô Danh tieáng kinh kyø nay ñaõ khaép Löông phöông thoï laõo ñeå ngöôøi nhôø

Ngaøy kia coù hai teân lính ñeán choã toâi nguï, ñöùng ôû nhaø ngoaøi, hoûi nhöõng lính haàu cuûa toâi raèng :"Nghe noùi coù thaøy thuoác ôû Ngheä An vaâng chieáu ñeán kinh, khoâng bieát cö truù ôû ñaâu ?". Toâi nghe hoûi vaäy, goïi chuùng laïi hoûi :"Caùc ngöôi thuoäc caùnh quaân naøo ? - Hoûi thaøy thuoác coù vieäc gì ?". Chuùng ñaùp :"Chuùng toâi laø Caåm y veä quaân, vaâng leänh quan chuùng toâi ñi tìm thaøy thuoác aáy, chöa roõ veà muïc ñích gì, hoaëc xin thuoác, hoaëc muoán bieát choã truù nguï, boïn toâi quaû thaät chaúng hieåu gì hôn". Toâi cöôøi maø raèng:"Thaøy thuoác aáy laø toâi ñaây, chaúng bieát vò quan aáy cho tin ñaõ bao ngaøy roài ?". Ñaùp :"Ñaõ naêm ngaøy roài ". Toâi baûo :"Caùc oâng haõy trôû veà baùo tin laø thaøy thuoác aáy môøi quan lôùn laïi ñaây ngay". Chuùng ñöôïc tin töùc roài thì ra veà.

Nguyeân vieân quan aáy cuøng toâi luùc thieáu thôøi laø baïn taâm giao. Toâi xa caùch oâng ta ñaõ ba möôi naêm maø chöa ñöôïc gaëp laïi. Luùc toâi ñeán kinh ñaõ sai ngöôøi doø hoûi, nhöng vì oâng aáy coù coâng vuï ôû nôi khaùc, neân chöa kòp baùo cho bieát tin veà toâi. Bôûi vaäy khi oâng ta trôû veà kinh, bieát toâi cuõng ôû ñaây, môùi cho tìm hoûi toâi khaép nôi. Laïi noùi chuyeän boïn lính ñi roài, chaúng ñöôïc bao laâu quaû thaáy vieân quan aáy ñeán. Toâi ra cöûa ngheânh tieáp, cuøng caàm tay daét nhau vaøo nhaø. OÂng aáy hôn toâi moät tuoåi. Tuy ñaàu toùc ñaõ moät nöûa baïc, raêng ñaõ ruïng heát, nhöng thaàn khí coøn traùng kieän. Trong luùc ngoài vôùi nhau, chuùng toâi keå noãi haøn huyeân, luùc vui luùc buoàn, khoûi phaûi noùi. Laïi hoûi ñeán nhöõng vieäc cuõ, thì vaät ñoåi sao dôøi, möôøi phaàn ñeán taùm, chín. Ngöôøi xöa coù noùi :"Ngöôøi anh huøng trong luùc ly bieät khoâng roû leä". Coøn nhö keû khuaát ngöôøi coøn (thaân baèng) thì bieát laøm sao ñöôïc baây giôø ? - Troâng nhau caàm leä, chæ nhöõng buoàn thaûm. Toâi ñem nhöõng baøi ñeà vònh trong luùc ñi ñöôøng vaø nhöõng baøi xöôùng hoïa cuûa khaùch khöùa baïn beø ra ñeå pheâ bình cöùu xeùt, coát ñeå giaûi muoän. Ñeâm aáy, vieân quan naøy naèm nguû chung vôùi toâi. Nöûa vaùch ñeøn taøn vaø ba cheùn traø ñaëc, cuøng nhau luaän coå ñaøm kim, gaø gaùy môùi nhaém maét. Trôøi vöøa saùng, vieân quan trôû daäy vaø noùi :"Quan quaân cuûa veä toâi coù leä phaûi chöïc ôû trong trieàu", roài töø bieät ra ñi. Buoåi toái, vieân quan aáy cho ñem nhöõng thöïc phaåm ngon ñeán bieáu keøm theo moät laù thö. Toâi môû ra coi thì thaáy baøi thô hoïa nguyeân vaän baøi thô toâi soaïn luùc veà kinh :

	Baûn lai sô laõn baûo thieân chaân Kyø taäp Hieân Kyø nhieäm phuù baàn La beä ích kieân Saøo Phuû chí Chieáu thö saï khuaát Töû Laêng thaân Laâm tuyeàn khaúng phuï loäc mi höõu Thaønh thò haø kham danh lôïi nhaân Thaàn haï thoán ñan voâ khaû naïi Haønh taøng phaän noäi ngöôõng minh quaân
	Buoâng tuoàng töø tröôùc giöõ thieân chaân Chæ taäp Hieân Kyø maëc phuù baàn Hoa coû theâm beàn Saøo Phuû chí Chieáu thö boãng eùp Töû Laêng thaân Höôu nai röøng nuùi vui giai höùng D Danh lôïi phoàn hoa ngaùn theá nhaân Toâi moïn taác son khoân daõi toû Haønh taøng giöõ phaän caäy minh quaân

Töø ñoù hoaëc vieân quan aáy ñeán choã toâi nguï, hoaëc toâi ñeán dinh oâng aáy, theâm vieäc ngöôøi nhaø ñöa bieáu thöïc phaåm, ngaøy ngaøy qua laïi, khoûi phaûi noùi.

Moät ngaøy kia, vaøo saùng sôùm, quaân lính huyeän Caåm Giang mang nhieàu nguôøi ñi theo ñeán choã toâi nguï thöa raèng : Coù quan Hieán söù Kinh baéc (ngöôøi Hoan Chaâu laø oâng Huy Khieâm) nhaân dòp trôû laïi kinh thaønh, nghe danh quyù sö muoán ñeán yeát kieán, sôï raèng quaáy nhieãu nôi nhaø troï, tröôùc heát giao cho keû haàu cuøng toøng nhaân ñeán ñoùn chôø, coù soaïn moät baøi coå thi. Baøi aáy do vieân quan gôûi ñeä trình nhö sau :

	Löông y ñoái löông töôùng Dong dò khôûi tu lai Di chuùc coá cöïu thænh Thöû yù khôûi töông sai Giang san höõu Chuyeát oâng Saøi phi baát hö khai Haûi thöôïng höõu Laõn oâng Haïc giaù döõ loan haøi Laõn lai dieäc Chuyeát thænh AÅm traùc ñoâ an baøi
	Löông y vôùi löông töôùng Chöa deã ñeán cuøng nhau Ñaõ nhaéc tình coá cöïu Ai ngôø yù aáy ñaâu Non soâng coù oâng Vuïng Cöûa ñoùng ñaõ töø laâu Haûi thöôïng oâng Löôøi ñoù Giaøy loan xe haïc chôø Löôøi qua do Vuïng thænh AÅm traùc cuõng nhieäm maàu

OÂng Caåm Giang laïi noùi :"Vò quan aáy coù lôøi thænh caàu, quyù sö nghó tình ñoàng quaän, ñöøng heïp hoøi gì vaø ñeán vôùi oâng ta". Toâi ñaùp :"Ñaïi quan voán ñoàng quaän, choã ôû cuõng chaúng xa; tröôùc kia toâi vaãn mong ñöôïc yeát kieán,chæ hieàm khoâng duyeân côù. Nay ñaõ ñöôïc haï coá, sao daùm chaúng vaâng meänh !". Toâi môùi cuøng oâng Caåm Giang leân ñöôøng. Khi ñeán coång ngoaøi thaáy vò quan aáy chaép ñöùng ôû tröôùc saân ngheânh tieáp. Toâi thaáy vaäy hoaûng hoát xuoáng caùng, ñeán gaàn cuùi mình chaøo roài vaøo nhaø. Vò quan ngoài gheá chuû, toâi cuøng oâng Caåm Giang ngoài phía taû vaø phía höõu. Vò quan noùi :"Toâi coù coá taät, chöõa thuoác khaép nôi maø khoâng khoûi beänh. Tuy cuøng laõo sö ñoàng quaän, nghe danh lôùn ñaõ laâu, nhöng khoâng duyeân gaëp gôõ. Ngôø ñaâu nay trôøi cho ñöôïc deã daøng gaëp nhau. Haù chaúng phaûi vieäc aåm traùc ñeàu coù tieàn ñònh sao ?". - Toâi thöa :"Keû oám yeáu ngu daïi nôi queâ muøa, bieát sô saøi caùi thuaät nhoû moïn, sao ñöông noåi lôøi quaù khen aáy". Trong choác laùt, ngöôøi nhaø beáp daâng côm, treû nhoû böng nöôùc, thaät laø xa hoa trang troïng. Uoáng traø xong, vò quan xin ñöôïc coi beänh. Toâi thaáy saùu ñöôøng maïch nhö tô, hai ñöôøng maïch ôû hai tay töïa nhö khoâng coù, toâi giaät mình thoát leân :"Tieác thay ! Ngaøi khoù maø höôûng ñöôïc tuoåi thoï". Toâi chæ baèng maïch maø goïi beänh, cuõng may ñöôïc phuø hôïp. Vò quan aáy than raèng :"Quaû nhieân danh ñoàn khoâng sai ! Giaän raèng gaëp nhau thì ñaõ muoän". Roài oâng xin ñôn thuoác. Toâi noùi raèng :"Cho ñôn thuoác phaûi suy nghó caën keõ môùi ñöôïc oån ñaùng. Nay ngoài ñaây voäi vaõ sao neân, xin ñeán saùng mai seõ ñeä trình". OÂng Caåm Giang noùi raèng :"Vì theá khi toâi ñeán xin ñôn thuoác, laõo sö chaån beänh, xem ñi xeùt laïi ñoâi ba laàn môùi cho thuoác; caån thaän nhö theá sao maø chaúng linh nghieäm". Sau ñoù moät laùt quan Cai ñaïo Nam sôn laø Ñoã hoaøng giaùp ñi ñeán. Moïi ngöôøi ñöùng daäy chaøo, môøi ngoài cuøng chieáu. OÂng hoaøng giaùp hoï Ñoã hoûi quan Hieán söù raèng :"Ñaây laø oâng naøo ?" - Quan Hieán söù noùi ñuøa raèng :"Ngöôøi ôû aån ôû Höông sôn laø oâng naøy ñoù" - OÂnghoï Ñoã cöôøi raèng :"Coù phaûi Haûi Thöôïng Laõn OÂng chaêng ?" - Quan Hieán söù ñaùp:"Chính phaûi ñoù". Ñoã hoaøng giaùp noùi raèng :"Toâi nghe ñaïi danh ñaõ laâu maø chöa töøng gaëp maët, nay nhaø toâi boãng maéc beänh hieåm ngheøo, muoán sai ngöôøi laïi ñoùn, chæn e laõo sö chaúng chieáu coá. Trong luùc phaân vaân may maén ñöôïc gaëp gôõ, nay xin cho moät baùt thuoác ñeå ñieàu boå". Toâi ñaùp :"Keû laøm thuoác phaûi lo tính meänh ngöôøi, boån phaän laø phaûi chòu khoù nhoïc, khoâng töø nan ñieàu gì, daùm bieáng nhaùc buoâng tuoàng ñöôïc sao !". Ñoã hoaøng giaùp môùi keåbeänh töø ñaàu ñeán cuoái. Toâi cho hai teã thuoác thang vaø thuoác hoaøn. Caåm Giang coâng noùi :"Cha toâi cuõng khoù ôû ñaõ laâu, voán chaúng daùm phieàn nhieãu nhau, nay nhaân choã ôû cuûa toâi ôû beân taû (taû bieân), môøi laõo sö ñeán nhaø, ñöôïc nhö vaäy, haân haïnh cho toâi chaúng ít".Theá roài moïi ngöôøi töø bieät nhau, toâi ñi ñeán nhaø oâng Caåm Giang. Thaân sinh oâng naøy laø quan Taû Binh Só Ñoan, luùc naøy ñaõ veà trí só, maø coøn löu laïi kinh thaønh. Khi ñaõ chaån maïch, cho ñôn roài, thì caùc coâng töû môøi toâi ñeán nhaø thuûy taï beân hoà, pha traø uoáng, cuøngnhau noùi chuyeän. Ñaây laø moät caùi hoà baèng phaúng, roäng öôùc chöøng nghìn maãu. Qua laïi thuûy ñieåu giôõn laøn soùng nheï; nhaûy nhoùt du ngö tranh chieác laùrôi. Giöõa hoà soùng coû tröôùc gioù daâng leân; beân hoà hoa sen thaâu ñeâm vaãn nôû.Tröôùc hoà coù ñaép moät con ñeâ nhoû hình baùn nguyeät. Phía trong ñeâ ñeàu troàng sen traéng, caïnh ñeâ nhöõng coå thuï ruû boùng maét, nhöõng hoa quyù phoâ saéc xinh. Tröôùc saân vaøi goác mai giaø nghieâng mình treân gheá ñaù; ngoaøi song maáy khoùm truùc xanh toûa boùng beân aùn thö. Haïc noäi ñöùng co ro moät mình, yù chöøng sôï khí trôøi laïnh leõo; traêm hoa nhö ñoái thoaïi, maét coi thaáy saùng töôi. Noùi chaúng heát ñöôïc caùi phong vò u nhaøn. Luùc ñoù moïi ngöôøi ñoøi laøm thô. Toâi noùi :"Caùc oâng xöôùng tröôùc, toâi xin hoïa sau". Nhöng chaúng ai chòu môû ñaàu caû. Toâi môùi caàm buùt ñeà moät tieåu luaät nhö sau :

	Laõo töôùng suøng löông caûnh Ñình ñaøi höôùng thuûy bieân Song minh ña ñaéc nguyeät Thu laõo thöôïng khai lieân Dieäp laïc du ngö döôïc Hoa tuøng daõ haïc mieân Danh traø yeâu khaùc aåm Ñaøm tieáu xuaát höông yeân
	Laõo töôùng öa u nhaõ Ñình ñaøi höôùng nöôùc maây Song thöa traêng chieáu saùng Laù ruïng caù vuøng nhaåy Hoa daøy haïc nguû say Cöûa ñoùng ñaõ töø laâu Traø ngon môøi khaùch caïn Cöôøi noùi ngaùt höông bay

Toâi ñeà xong, quan trí só sai ngöôøi mang thö ñeán cho oâng xem xeùt. OÂng noùi raèng :"Thaät thanh taân ñaùng yeâu", roài oâng baûo ñem daùn leân vaùch. OÂng Caåm Giang cuõng coù lôøi thô hoïa, coù lôøi keâ raèng :"Tieân sinh tuoåi troïng ñöùc cao, coù thuû ñoaïn Hieân Kyø, coù thi taøi Lyù Ñoã, vôùi thaùi ñoä nhaõ ñaïm, tình töù cao daät, laâng laâng thaønh cao só. Vaên nhaân taøi töû ñeàu mong ñöôïc cuøng ngöôøi giao du. Taêng toâi laøm quan moät aáp xa, ñöôïc gaëp tieân sinh sau heát, may ñöôïc ngöôøi ruû tình cho linh ñan, coøn taëng giai cuù. Moái tình thaân thieát cao daøy, aân ñöùc aáy khoâng queân. Kính caån thuaät lôøi taïp nhaïp ñeå noái thô".

	Chieâu yeâu vaân haïc löõ Nhaøn thích thuûy vaân bieân Haûo khaùch thuøy thanh nhaõn Tröøng ba thöôûng baïch lieân Kyø phöông ñieàu tích daïng Haûo cuù khôûi cao mieân Nhaõ aáp xuaân phong toïa Lung sinh nguõ saéc yeân
	Môøi moïc baïn vaân haïc Nhôûn nhô thuù nöôùc maây Maét xanh tình khaùch thoûa Sen traéng nöôùc trong ñaây Thuoác laï tröø taät deã Caâu thaàn nguû giaác say Gioù xuaân ngoài cuøng höôûng Naêm saéc khoùi tuoân bay

Chieàu ñeán toâi töø bieät trôû veà nhaø troï. Caùc coâng töû tieãn ñöa ra khoûi coång, treøo keùo ñuøa giôõn, yù chöa muoán chia tay.

Muïc Luïc

Phaàn Tröôùc

Phaàn Sau

Thieân : thieân leäch, khoâng ñoàng ñeàu vôùi keû khaùc.
Döï Nhöôïng : ngöôøi nöôùc Taán ñôøi Chieán Quoác. Laøm toâi Trí Baù. Sau Trí Baù bò Trieäu Töông Töû dieät. Nhöôïng boâi ñen mình, laïi nuoát than ñeå thay ñoåi hình traïng, muoán gieát Töông Töû, baùo thuø cho Trí Baù. Bò Töông Töû bieát ñöôïc, Döï Nhöôïng keâu raèng :"Toäi toâi ñaùng cheát, chæ xin ngaøi caùi aùo ñeå cho toâi ñaâm, daãu cheát cuõng khoâng haän gì". Töông Töû baèng loøng, ñöa aùo cho Nhöôïng. Nhöôïng baït kieám, nhaûy ba laàn maø ñaâm vaøo aùo, roài töï ñaâm mình maø cheát.
Haøn haàu : khoâng roõ nghóa. Ñôøi Haùn Cao Toå, coù Haøn Tín ñöôïc phong Hoaøi aâm haàu. Ñôøi Xuaân Thu, vua nöôùc Haøn cuõng goïi laø Haøn haàu.
Caåm Giang : teân moät huyeän thuoäc tænh Haûi Döông.
Tieân Höng : teân moät phuû thuoäc tænh Höng Yeân, nay thuoäc tænh Thaùi Bình.
Löông phöông : baøi thuoác hay.
Haøn huyeân : Laïnh aám. Noùi hai ngöôøi xa caùch nhau, trong khi ñöôïc gaëp laïi, troø chuyeän vôùi nhau.
Töû Laêng : chæ Nghieâm Quang ôû Ñoâng Haùn, maëc aùo tôi ñi caøy ôû nuùi Phuù Xuaân, cuõng laø moät cao só.
Töùc Phaïm Nguyeãn Du, töï Hieáu Ñöùc, hieäu Döôõng Hieân, tröôùc teân laø Phaïm Huy Khieâm, ngöôøi laøng Ñaêng Ñieàn, huyeän Chaâu Thuùc, Ngheä An. OÂng noåi tieáng vaên taøi luùc thieáu thôøi, ñöôïc tieán daãn vaøo trieàu tröôùc khi ñi thi. OÂng ñoã tieán só khoa Kyû Hôïi (1779), naêm Caûnh Höng thöù 40, khi oâhg 40 tuoåi. Laøm quan Hoïc só ôû vieän Haøn Laâm vaø cheùp quoác söû. Luùc Taây Sôn traøn tôùi Ngheä An, oâng ñang giöõ chöùc Ñoác ñoàng tænh aáy. Theo saùch Ngheä An Kyù, oâng laùnh sang huyeän Thanh Chöông, chieâu moä höông binh ñeå choáng laïi Taây Sôn; söùc khoâng ñòch noåi, phaãn uaát maø cheát. OÂng coù vieát saùch Luaän Ngöõ Ngu AÙn, phuù nhö Thaïch Ñoäng Thi Vaên Sao.
Cai ñaïo : quan ñöùng ñaàu moät traán.
Ñoã hoaøng giaùp : chöa roõ oâng ngheø hoï Ñoã naøo (hoaøng góaùp laø tieán só ñeä nhò giaùp, cuõng goïi tieán só xuaát thaân).
Soùng coû : Soùng mang theo coû.
U nhaøn : U nhaõ vaø an nhaøn.
Tieåu luaät : moät baøi thô nhoû, soaïn theo Ñöôøng luaät. Ñaây laø moät baøi nguõ ngoân luaät thi.
Vaân haïc löõ : baïn vôùi maây haïc, do caâu Coâ vaân daõ haïc, coù nghóa maây ñôn haïc noäi, chæ ngöôøi laùnh ñôøi ôû aån.
Thanh nhaõn : maét xanh. Ñôøi Taán, Nguyeãn Tòch tieáp khaùch, gaëp ai vöøa loøng mình thì maét xanh, khoâng vöøa loøng mình thì maét traéng.