Ñeâm thanh nguyeät gaùc reøm the,
Xa troâng boùng ñaõ ñeøn khuya caùch laàu.
Saàu vöøa ngôùt, ngôùt laïi saàu,
650.- Soâng Ngaân thöû baéc laáy caàu OÂ xem.
Sao taøn, söông dòu, tuyeát eâm,
Goùc töôøng aån boùng beân theàm laân-la.
Thöøa khi gioù quaït caùnh gaø,
Lay maønh möôïn tieáng naøng ba loït vaøo:
"Thöông vôùi nao ! neå vôùi nao !
"Laøm sao trong aáy ? laøm sao ngoaøi naøy ?
"Moät lôøi coâng ñöùc naëng thay,
"Neân baây gìôø phaûi ñeán ñaây taï loøng.
"Ñaõ raèng hæ-xaû bao-dong,
660.- "Gioù söông nôõ ñeå laïnh luøng sao an !"
Naøng ñöông kheâu ngoïn ñeøn taøn,
Veùo-von nghe tieáng ngoaøi hieân ruïng-rôøi.
Thöa raèng: "Röøng maïch vaùch tai,
"Ñeâm hoâm xin chôù laém lôøi laøm chi.
"Xöa nay ñaõ giöõ moät beà,
"Thöông thì cuõng ñoäi, traùch thì cuõng vaâng.
"Ruùt daây chaúng neä ñoäng röøng,
"Laøm chi ñeå tieáng loá-laêng theá cöôøi.
"Thoâi thoâi toâi cuõng laïy ngöôøi,
670.- "Môùi thong-thaû, haõy veà ngôi, keûo maø!"
Chaøng raèng: "Ta nhöõng giaän ta,
"Böôùc ra gaëp vía Haèng-nga beõ-baøng.
"Baáy nay vaâng pheùp Taïng-vöông,
"Daùm coøn ñeo thoùi Thoï-döông choán naøy.
"Vì ôn neân phaûi ñeán ñaây,
"Chaúng thöông ñeå tieáng nöôùc maây oan ngöôøi,
"Heïp gì moät caùnh cöûa ngoaøi,
"Chaúng cho vaøo baïch Nhö-lai moät ñieàu.
"Kieáp naøy phuï, kieáp sau yeâu,
680.- "Laïi nhö aû Bích, quyeát lieàu cho xong.
Sôûn gai, lôøi thoát laï-luøng,
Neáu thi gan vôùi anh-huøng thì thua.
Ai cöôøi, trôøi Phaät xeùt cho,
Cho vaøo maø keå duyeân-do môùi töôøng!
Cöûa maây vöøa heù then söông,
Döôùi ñeøn loùng-laùnh maët göông quaûng haøn.
Lan möøng hueä, hueä möøng lan,
Ngoïc quan khaáp-khôûi, töø-nhan ngaäp-ngöøng.
Næ-non chaøng môùi hoûi raèng :
690.- "Baáy laâu möôïn gioù Caùc-Ñaèng truyeàn hôi.
"Döông-ñaøi ñaõ troäm Chöông-ñaøi,
"Caên-nguyeân phaûi gaïn moät lôøi laøm sao.
"Teân gì, queâ, hoï, nôi nao ?
"Vì ñaâu xui khieán cho vaøo ñeán ñaây ?
"Nguoàn côn xin daïy cho hay,
"Nhaät tieàn quaùn nöôùc, laøng maây theá naøo ?"
Naøng nghe lôøi noùi beõ chieàu (?),
Giôû sao xieát noãi, noùi sao neân lôøi.
Göûi raèng: "Phaän caùnh hoa rôi,
700.- "Baây giôø coøn daùm giaáu ngöôøi sao neân !"
Naèn-nì môùi ngoû söï duyeân,
Daãu loøng vaøng ñaù, cuõng nghìn xoùt-xa :
"Ñaøm-Chaâu, queâ thieáp coøn xa,
"Hoï Traàn, teân ñaët voán laø Kieàu-Lieân.
"Baøo-thai ñaõ heïn nhaân-duyeân,
"Quaït ngaø, traâm ngoïc keát nguyeàn hoï Phan.
"Roài ra caùch trôû quan-san,
"Chaúng may boùng haïc khôi ngaøn non Hoa.
"Coâ-ñôn con treû, meï giaø,
710.- "Phaán troâi cuoán maù, söông pha baïc ñaàu.
"Cöûa nhaø binh löûa ñaâu ñaâu,
"Tuyeát söông quaûy moät gaùnh saàu ra ñi.
"Ñoaïn-tröôøng thay luùc phaân-kyø,
"Meï thì baõi baéc, con thì non taây.
"Khoùc than cuõng thaáu cao daøy,
"Xui naøng Tröông laïi giaét tay cöûa thieàn.
"Oan chi chuùt phaän thuyeàn-quyeân,
"Chöõ tình caùm caûnh, chöõ duyeân beõ-baøng.
"Röøng thieàn ôn ñaõ roäng thöông,
720.- "Khaån-caàu vaû saün ñeøn höông cöûa ngöôøi.
"Hoïa chi giun-giuûi ôn trôøi,
"Ñeàn coâng sinh naëng, giaûi lôøi nguyeàn saâu.
"Thaân naøy maø dôû-dang nhau,
"Thì xin tu laáy thaân sau ñeå daønh.
"Hoa troâi nöôùc chaûy leânh-ñeânh,
"Maët naøo coøn giôû taâm-tình cuøng ai !
"Duø chaøng eùp truùc naøi mai,
"Tìm nôi gieáng caïn thaáy ngöôøi hoàng nhan.
"Ñeå ai ngoïc naùt, hoa taøn,
730.- "Giaûi oan chaøng phaûi laäp ñaøn cho nhau !"

Sinh nghe ngaån maët giôø laâu,
Ngaãm raèng: "Con taïo cô maàu kheùo thay !
"Baáy laâu mô töôûng ñeâm ngaøy,
"Ai ngôø Phan ñoù, Traàn ñaây maø laàm.
"Tri-aâm chöa toû tri-aâm,
"Thì xin beân quaït beân traâm saùng vaøo !"
Voäi vaøng môû traùp tay trao,
Nhìn xem naøo coù chuùt naøo laø sai.
Caønh traâm thích, quaït chöõ baøi,
740.- Raønh-raønh teân hoï hai ngöôøi song-song.
Möøng nhau laàn keå söï loøng,
Gian-nan ngaøy tröôùc, laïnh luøng baáy nay.
Bieân lôøi ñoù, cheùp lôøi ñaây,
Böùt hoa daãu vaïn, tôø maây daãu nghìn.
Xe vaøng laån, aùo hoàng-xen (?),
Heát phen saàu-naõo, tôùi phen vui-möøng.
Ræ tai chaøng môùi daën raèng :
"ÔÛ ñaây nöông-naùu haõy ñöøng hôû-hang.
"Coâng-danh chôø thuôû xuaân sang,
750.- "Theá naøo roài seõ phöôïng hoaøng ruû nhau."
Daën-doø chöa döùt caïn saâu,
Treân am moät tieáng chaøy ñaâu haõi ngöôøi.
Voäi-vaøng sinh trôû goùt haøi,
Ngoaøi hieân oanh ñaõ nhoän cöôøi cuøng oanh.
Non ñoâng loø löûa heù maønh,
Tieáng caàm beân aáy, tieáng kinh beân naøy.
Söï tình moät ñoù moät ñaây,
Daãu baø nghìn maét, daãu thaày taùm tai.
Thoâng thoâng, truùc truùc, mai mai,
760.- Ngaøy, ngöôøi ñaát buït; ñeâm ngöôøi ñoäng tieân.
Ñaàu gaønh coøn ñieåm moõ quyeân,
Vo-ve ñaøn deá boãng chen gioù vaøng.
Khuùc caàm thoâng môùi daïo söông,
Chaøo oanh, sôùm ñaõ voäi-vaøng tin mai.
Laân-la thaùng buït ngaøy trôøi,
Haï qua, thu tôùi, ñoâng roài laïi xuaân.
Vuõ-moân möøng ñaõ ñeán tuaàn,
Phöôïng loan raøy gaëp phong-vaân phaûi taàm.

Giuïc ñoàng quaûy traùp, oâm caàm,
770.- Leân chuøa baïch ñaõ, xuoáng theàm baûo qua.
Naøng raèng: "Chaøng hoïc quyeát khoa,
"Boõ ngaøy aùo gaám xem hoaseõ veà.
"ÔÛ ñaây nöông-naùu boà-ñeà,
"Chaêm-chaêm moät taám loøng quì höôùng döông.
"Nguøi nguøi daäm lieãu, ngaøn söông,
"Tieãn ñöa hai chöõ bình-khöông vôùi loøng."
Thoaét thoâi ngang doïc taây ñoâng,
Ngöïa theo ñöôøng cuõ ruoåi-dong teách chöøng.
Thoâng reo, vöôïn hoùt, chim möøng,
780.- Höông chuøa ñöa gioù, hueâ röøng phun söông.
Tuaàn dö vöøa tôùi cöûa tröôøng,
Danh taøi maây hôïp, hieàn löông sao baøy
Cuøng vaøo vaâng meänh naêm maây,
Coân baèng phæ söùc, roàng maây phaûi thì.
Thaùm-hoa vaøo laïy ñan-trì,
Caåm-baøo phoâ caät, hoa chi giaét ñaàu.
Tieáng thôm löøng-laãy ñaâu ñaâu,
Keû sieâng ong böôùm, ngöôøi mau caù nhaøn.
Ngaùn thay hôõi baïn hoàng-nhan,
790.- Laøm chi raùc loã tai quan kheùo laø !
Moät thö nhaén göûi veà nhaø,
Moät thö ñöa ñeán cöûa giaø baùo tin.
Töø ngaøy chaøng ruoåi daëm nghìn,
Taám loøng döïa caùnh cöûa chieàn ñaêm ñaêm.
Beân tai thoaït maûng haûo aâm,
Hoa môi (?) ñieåm tuyeát, traêng raèm veùn maây.
Coâ nghe tin chaùu möøng thay,
Ñaønh thay toâng-toå ñöùc daøy nhi toân.
Thaùm-hoa ngaøy ôû töø moân,
800.- Trai thaønh neân ñöùc Theá-toân ñoä ngöôøi.
Môùi hay bó cöïc thaùi lai,
Coøn trong traàn-luïy bieát ai vöông-haàu.
Chaúng yeâu nhau, chôù deå nhau,
Nhöõng loaøi yeán-töôùc bieát ñaâu chí hoàng.
Ñöông möøng naùo-nöùc tömg böøng,
Ñình phoâ (?) nghe ñaõ ruoåi-dong gaàn mieàn.
Xe xe, ngöïa ngöïa laàn chen,
Hoa quen möøng röôùc, chim quen ñoùn chaøo.
Cheânh-veânh ngoaøi choán non cao,
810.- AÙo hoàng, ñai baïc, böôùc vaøo cöûa khoâng.
Chuoâng keâu laãn tieáng thieàu rung,
Côø xen baûo-caùi, taùn loàng traøng-phan.
Höông ñeøn taï phaät vöøa an,
Môùi ñem traâm, quaït ñeán baøn cuøng sö.
Sö raèng phaän ñeïp duyeân öa,
"Möøng cho ñoâi löùa ñaõ vöøa ñoàng caân.
"Song ñaây laø caûnh chaân-chaân,
"Taêng giaø chòu vieäc hoân-nhaân trôû lôøi.
"Gaàn ñaây ñaõ coù moät ngöôøi,
820.- "Ñöa nöôøng ñeán choán phaät-ñaøi ngaøy xöa.
"Caäy ngöôøi bieän leã oâng Tô,
"Xin haàu sang ñoù maø ñöa naøng veà.

Möøng haàu phæ chí nam nhi,
Vinh-qui cuøng vôùi vu-qui moät ngaøy.
Beùn roàng, oâm phöôïng ra tay,
Maëc coâ kinh-keä ôû ñaây khaán-caàu.
Taï töø cuøng böôùc xuoáng laàu,
Thaùm-hoa thì tröôùc, maø sau Dieäu-Thöôøng.
AÙo hoàng ñaõ ruoåi xe vaøng,
830.- Treân laàu coøn thoaùng muøi höông laï ñôøi.
Chaøng lieàn thay chuoãi haït trai,
Ñaõ phoâ thöùc phaán, laïi gaøi then maây.
Leân chuøa laïy buït, laïy thaày,
Giaõ Höông-Coâng, ñoäi ôn thaày chaúng queâ.
Giaõ non, giaõ nöôùc, giaõ chieàn,
Giaõ mai, giaõ truùc, giaõ mieàn coû hoa !
Caûnh naøy trong choán ñöôøng hoa
Vaøo chôi theát-ñaõi, böôùc ra phuïng-chieàu.
Thoaét thoâi xe ngöïa daäp-dìu,
840.- Sang Kim-laêng, cöù nhö ñieàu nhaø sö.
Tieäc thôøi möôøi laïng vaøng ñöa,
Nöôùc non keå maáy toùc tô theïn-thuøng !
Theá naøy cuûa chöûa xöùng coâng,
Naëng ôn Phieáu-maãu, nheï loøng Vöông-Toân.
Raïng ngaøy laïi ruoåi nöôùc non,
Giaûi rong côø böôùm, daäm doàn voù caâu.

Vui loøng nheï böôùc neân mau,
Ba traêng ñaõ ñeán Hoøa-chaâu caûnh nhaø.
Thung-huyeân ñoâi khoùm giaø giaø,
850.- Treân ñaàu veû baïc, ngoaøi da thöùc moài.
Rôõ phoâ tieäc nhoän ñaày vôi,
Döôùi hieân laàn chuoác thoï boâi ñoâi tuaàn
Moân-ñình xuaân laïi theâm xuaân,
Thi thö raïng nöôùc, ñai caân noái nhaø.
Thaùm-hoa quì laïy theàm hoa,
Nieàm xöa, noãi tröôùc laân-la baøy töôøng:
"Con töø du-hoïc boán phöông,
"Thaàn-hoân ñaønh loãi ñaïo-thöôøng laøm con.
"Phuùc thöøa muoân ñoäi tuøng moân,
860.- "Baûng vaøng may troäm chöõ son teân ñeà.
"Nhaân-duyeân vaâng lónh quaït theà,
"Nhôø tay nguyeät-laõo kheùo xe laï-luøng.
"Ngöûa troâng trôøi beå bao-dung,
"Thöù cho döôùi goái taám loøng tieåu-nhi."
Raèng: "Töø con caùch ñình vi,
"Ngaùn loøng nöông cöûa moïi beà nhôù troâng.
"Nhôø hoàng-phuùc, ñoäi aâm-coâng,
"Gaëp khi kim-baûng, ñoäng-phoøng caû hai.
"Roài ñem nhau ñeán thoï-ñaøi,
870.- Laïy baø Traàn-thò keûo ngöôøi nhôù mong.
"Ngöôøi töø lôõ böôùc long-ñong,
"Trôøi xui nghìn daëm ñeå loøng tôùi ñaây.
"Naëng beân tình nghóa xöa nay,
"Röôùc veà phuïng-döôõng ñeâm ngaøy thay con.
"Chöõ duyeân raøy ñaõ vuoâng troøn,
"Ñem tin möøng laïi keûo buoàn baáy laâu."
Taï aân naøng laïi khaáu ñaàu,
Cuøng chaøng vaâng meänh sang haàu töø-thaân.
Böôùc vaøo vöøa ñeán giöõa saân,
880.- Song-song cuøng ñaët böùc khaên laïy chaøo.
Suït-suøi keå-leå thaáp cao,
Noãi con, noãi meï, tieâu-hao toû töôøng :
"Möøng con vaø ñoäi ôn chaøng,
"Thaân giaø ñöôïc thaáy giaøu-sang ai ngôø ?"
Laïy thoâi, naøng giôû sau xöa:
"May nhôø moät sôùm moùc möa töôùi nhuaàn.
"Xieát bao giôû noãi gian-truaân,
"Moät nhaø sum-hoïp Taán, Taàn töø ñaây.
"Duyeân höông-löûa, hoäi roàng-maây,
890.- Boõ coâng ly-bieät, boõ ngaøy taân-toan"
Thoaét thoâi töø taï döôùi maøn,
Veà laàu môû tieäc ñoaøn-vieân chuùc möøng.
Chôi-vôi hoa-chuùc töng-böøng,
Veùo-von ñaøn haùt, vang löøng phaùch seânh.
Cung nam, cung baéc, cung huyønh,
Ñoï nhö tieáng keä, tieáng kinh chaúng nhöôøng.
Coù khi côït phaán, dieãu höông,
Sau döôøng Boà-taùt, tröôùc döôøng tieân-nga.
Coù khi öôùm nguyeät, chaøo hoa,
900.- Laàu son phaûng-phaát cöûa giaø gioù traêng.
Hueä lan ñöông roän tieäc möøng,
Tin hay ñaõ thaáy töng-böøng söù hoa.
Vieäc quan haún khaùc vieäc nhaø,
Laïy nghieâm-töø daõ, laïy baø töø-thaân.
Cuøng naøng xe ngöïa dôøi chaân,
Nöôùc-non laën-loäi ba tuaàn tôùi nôi.
Beä roàng gang taác maët trôøi,
Taâu lôøi trung-nghóa, daâng baøi tu-nhöông.
Phaûi duyeân ngö-thuûy nhaát ñöôøng,
910.- AÁn son keùn maët, göôm vaøng trao tay.
Meänh trôøi vaâng chieáu naêm maây,
Ra taøi Khaáu, Ñaëng, thöû tay Tieâu, Taøo.
Ñoâng-nam chæ ngoïn côø mao,
Non xanh saám daäy, soùng ñaøo gioù rôi.
Caùo, kình im-laëng taêm-hôi,
Doaønh ngaâm röûa maùc, non ñoaøi treo cung.
Khaûi-ca löøng-laãy phu coâng,
Ñaõ ngoaøi nanh vuoát, laïi trong coät-röôøng.
Giô hoát ngoïc, giaét aán vaøng,
920.- Coõi bôø môû roäng, moái gieàng xaây neân.
Ñoàng-höu rôø-rôõ theû khuyeân,
Coâng ghi gaùc phöôïng, danh truyeàn ñaøi laân.
Nhaø chung-ñænh, cöûa ñai-caân,
Vinh-phong saéc Quaän phu-nhaân cho naøng.
Moùc möa nhuaàn goäi aân sang,
Neàn nhaân, caây ñöùc raïng haøng queá-lan.
Traêm naêm duyeân saùnh phöôïng loan,
Tao-khang hai chöõ, Traàn, Phan doõi truyeàn,
Toát töôi hai khoùm thung-huyeân,
930.- Theâm möøng nöôùc trò nhaø yeân ñôøi ñôøi.

ÑOAN KET

Laï thay cuøng ñaït cô trôøi,
Chôù khoe quyeàn theá, chôù cöôøi haøn-vi.
May ra ai cuõng moät thì,
Hôn nhau hai chöõ nhaân-nghì laø hôn.
Ngöôøi quaân-töû, khaùch hoàng-nhan,
Kieàn-khoân coøn roäng taïo-ñoan coøn daøi.
Noâm-na cheùp truyeän maø chôi,
Xeùt côn bó, thaùi, daùm lôøi khen cheâ.
Thöïc-thaø daùm saùnh taân kyø,
940.- Goïi laø laûm-nhaûm ñeå ghi sau naøy.

Soâng Ngaân thöû baéc laáy caàu OÂ: Soâng Ngaân bôûi chöõ Ngaân-haø. Caàu oâ, bôûi chöõ oâ-kieàu hay thöôùc-kieàu. Tuïc truyeàn toái muøng 7 thaùng 7, chim quaï ñi ñoäi caàu qua soâng Ngaân-haø laøm ñöôøng cho Ngöu-lang vaø Chöùc-nöõ hoäi kieán vôùi nhau; vì phaûi ñoäi caàu, neân con quaï naøo cuõng truïi caû loâng ngoâi. (Phong-tuïc kyù)