235.- Daïy raèng : "Ñình, taï, hoà, ao,
"Giaëc, bình hai veû thanh-tao moät laøn".
Chôi-vôi, Nguyeät cuõng ñua ñaøn :
"Caûnh thanh ñaõ vaäy, ngöôøi caøn môùi dô !
"Laáy côø hoâm noï vaâng ra,
240.- "Vaån-vô coøn thaáy nghæ qua beân laàu.
"Löng trôøi noùi nhöõng ñaâu ñaâu,
"Nhöõng tô naøo thaém nhöõng "caàu naøo xanh.
"Nhöõng laêm chaép caùnh lieàn caønh,
"Ñaõ meàm toùc uoán, laïi quanh tô voø.
245.- "Caäy quanh maõi maõi buoàn no,
"Kheùo dô thay nhöõng chuyeän-troø khuùc noâi,
"Luoáng coøn moûi meät ñoøi thoâi,
"Kheùo ñaâu nöôùc chaûy hoa troâi höõng-hôø".
Laëng tai nhöõng tieáng ñong-ñöa,
250.- Nhuû raèng : "Ngöôøi theá saêm-söa ñaõ ñaày,
"Töï ta ñoùng nguyeät caøi maây,
""Buoàng thôm chôù loït maûy-may gioù taø.
"Buoâng reøm ngaên caùch boùng hoa,
"Töôøng ñoâng böôùm laïi ong qua maëc loøng".
255.- Maáy lôøi ñeå taïc "naêm trong,
Höông-khueâ naøo bieát vaên-phoøng khaùt khao.
Töø nghe khaùch laïi "cung sao,
"Buïi hoàng döùt neûo chieâm-bao ñi veà.
Thaån-thô maây sôùm ñeøn khuya,
260.- Traø gaây gioïng khaùt, höông "kheâ muøi saàu.
Doø-la Döông-töôùng dinh ñaâu,
Tuï-hieân phöôøng aáy cöûa haàu thaâm-nghieâm.
Laàu canh chieâng laëng, ñieâu chìm,
Tòt muø taêm caù, boùng chim maáy truøng.
265.- Lieàn töôøng boãng thaáy moät thung,
Reâu saân laám-taám, then song loûng caøi.
Sai ñoàng ñeán hoûi vöôøn ai,
Môùi hay vieãn-khaùch nhaø ngoaøi ñeå khoâng.
Nhôûn-nhô hoa nôû khoùi loàng,
270.- Non Vu ñaønh coù neûo thoâng töø raøy.
Döông-ñaøi ñaønh saün möa maây,
Maø xem chuùa Sôû vui-vaày giaác tieân.
Soá thu ngaân-laïng keå nghìn,
"Doác trang chuoác laáy danh-vieân cho gaàn.
275.- Söûa laøm moät choán phoøng vaên,
Vieän hoa baéc môû, ñình xuaân nam baøy.
Thaùi-haø laáp-laùnh ñoâng taây,
Sôùm ñình höông, toái ñình maây saün-saøng.
Haøng khuùc-haïm, daõy hoài-lan,
280.- Caøi hieân toûa laù, rôïp ñöôøng taûn caây.
Moät tay nhìn ñaët ngoaém xoay,
Nôi choàng caëp saùch, nôi baøy cuoán thô.
Nôi caàm, nôi röôïu, nôi côø,
Saün ñình taû nhôù, khuaây chôø ñuû nôi.
285.- Ñaøo meàm laàn ñoåi döông töôi,
"Cöu-hoaøn chöa veïn, oanh dôøi ñaõ sang.
Daäp-dìu môùi ruû Dieâu-lang,
Caäy beà caäu chaùu, ñònh ñöôøng thoâng laân.
Röôùc möøng töï-leã chuû-taân,
290.- Ñaàu ñuoâi sinh ñaõ vaân vaân reùn chieàng ;
"Chuùt trong buoåi môùi laùng-gieàng,
"Gaàn soi may ñöôïc nhôø rieâng "boùng thöøa"
Döông-coâng raèng : "Söï tình côø,
"Cuøng trong thanh khí, nhöõng ngôø laø ai;
295.- "Nguyeân xöa chuù vôùi "toân-ñaøi,
"moät reøm moät aùn, doài-maøi maáy thu,
"Töø khoa taân-maõo phaân-ñoà,
"Keû möøng gaëp böôùc, ngöôøi lo trôû ngheà.
""Cöûa Ngoâ cung-kieám giöõ leà,
300.- "Traïng ñaàu may cuõng caém veà cöûa vieân.
""Beå quan khôi vöôït caùnh thuyeàn,
""Thoåi ñöa ra cuõng söùc treân trao duøng.
"Ñöôïc raøy coâng-töû bieát cuøng,
"Ñaõ trong "kheá-nghò laïi trong "laân-tình".
305.- Boâi baøn roän-ròp truø-dinh,
Tieäc vaày röôùc taän sau ñình Voïng ba.
Daïo theo quanh-quaát maáy toøa,
Duû doøng tô lieãu thöôùt-tha phaát ñaàu,
Ngöûng leân vaùch phaán thô ñaâu ?
310-"Keng vaøng chöõ chöõ, raéc chaâu haøng haøng,
Tieân hoa daáu thoaûng coøn nhang,
Vònh baøi trì-lieãu roõ-raèng boán caâu
Nhìn xem nhaän suoát goùt ñaàu,
OÂng vöøa lieác laïi ñeán sau ræ lôøi :
315.- "Treû nhaø voõ veõ ñeà chôi,
"Vuïng-veà chaû boõ "daäy cöôøi laøng thô.
""Giai chöông öôùc ñöôïc maûnh tôø.
"Hoa töôi theâm veû laø nhôø buùt töôi".
Doái quanh sinh haõy choïn lôøi,
320.- Thò-tyø oâng ñaõ duïc ñoøi truyeàn qua :
"Neûo quanh vieän saùch coøn xa,
"Buoàng rieâng saün giaáy laáy vaø tröông ñaây".
Treân ñình nghieân-buùt ñuû baøy,
"Haàu ñeà sinh laïi döøng tay nghó thaàm :
325.- "Noåi-neânh chuùt noãi tình thaâm,
""Laù ngoâ man-maùc "doaønh nhaâm daäp-deành.
""Baïch,Toâ saün moái duyeân laønh,
"Möôïn caâu caûnh, nguï caâu tình hoïa may".
Ngoùn dao gioù taùp möa bay,
330.- Töïa thô vònh lieãu laïi baøy moät thieân.
Ñeä trình oâng nhöõng ban khen :
"Giaù naøy laàu haïc ñình lieân cuõng nhöôøng.
""Phong tình heát taác yeâu-ñöông,
"Laïi truyeàn ñem daùn ngang töôøng moät beân".
335.- Coøn thöøa hai maûnh hoa-tieân,
Chaét-chiu Sinh ñaõ giaáu lieàn bieát ñaâu.
Haàu vui cheùn haõy keøo mau,
Taï töø thoâi môùi giaõ nhau veà nhaø.
Ñaày theàm vaèng-vaëc göông nga,
340.- Boùng caønh veõ vaùch, muøi hoa ñan reøm.
Caâu lam töø toû loái tìm,
Nhaãn nay chöøng ñaõ ñaàu theàm nöûa "söông.
Raèng : "Chöøng moät ñoaïn "soâng Töông,
"Ngöôøi xa luoáng nhöõng mô-maøng loøng xa.
345.- "Baáy laâu ñeo-ñaúng vì hoa,
"Naøo hieân laõm-thuùy aét laø ñaâu ñaây.
"Thô kia coù thaáu maø hay,
"Laïi traêng kia vôùi khaùch naøy toû nhau.
"Tieân-hueâ coøn ñoù chôù ñaâu,
350.- "Phaán bình nhöôøng thaáu, höông laàu nhöôøng bay.
"Môû phong chaúng nôõ rôøi tay,
"Ngöôøi xa gaàn chuùt baùu naøy cuõng duyeân.
"Ngöôøi tieân teân ñaõ ñaùng Tieân,
"Gaëp tieân boãng khuaát vaân-thieân maáy truøng".
355.- Tröôùc hieân nöông boùng taø song,
Caûo thô bieáng giôû, tuùi ñoàng ñeå suoâng.
"Giaác hoà nöûa goái mô-maøng,
Chieàn ñaâu ñaõ loït tieáng chuoâng maùi töôøng.
Trôøi mai gôïn traéng, tuoân vaøng,
360.- Gioù ñaâu sôùm ñaõ quaán nhang tröôùc ñình.
Tieân thô treân vaùch raønh raønh,
Nhìn chôi naøng ñaõ ghi tình boán caâu.
Vaân Höông trình hoûi thô ñaâu ?
Daïy raèng : "Buoåi tröôùc con haàu noùi qua :
365.- "Khaùch ñaâu "beân giaäu chôi nhaø,
"Meänh-ñeà truyeàn laáy tieân-hoa voäi-vaøng.
"Naøy xem "doøng khoaûn ghi töôøng,
"Ngôõ laø ai, laïi laø chaøng Löông-sinh.
"Trong thô buoäc-beän lôøi tình,
370.- "Möôïn caây quyeán quaû möôïn caønh ruû hueâ.
"Töôûng ñaâu ngaøy moät ñeâ-meâ,
"Bieát bao möu-chöôùc ñi veà ñaây chi?"
Soång moàm chieàu Nguyeät môùi kyø,
Böôùc leân trình : "Ngaãm duyeân gì chaúng sai.
375.- "Song song moät vaùch ñoâi baøi,
""Giai-nhaân taøi-töû saùnh vai kheùo laø".
Quôû raèng : "Ai nhuû ngöôi maø ?
"Ñaët baøy "phong-nguyeät, deøm pha "cöông-thöôøng,
"Maây quang leo-leûo loøng göông,
380.- "Deã soi ñænh giaùp doaønh töông sau naøy.
"Ngöôøi ñaø "hoa-nguyeät chi ñaây,
"Ngaùn thay cho khaùch nhöõng say-söa tình"!
Röôùc Dieâu laïi ñeán thö-phoøng,
Leã thöôøng hoài-baùi möøng oâng sang nhaø.
385.- Khieán xui thöïc ñaõ öa laø,
Vöôøn vöøa doïn chænh, khaùch ñaø sang chôi.
Ñình Höông dìu-daët cheùn môøi,
Nhöõng say vì nghóa, nhöõng vui vì tình.
Cheà-chaø oâng môùi hoûi sinh :
390.- "Baáy laâu teân ñaõ loït "bình ñaâu chöa ?"
Döùt lôøi khuùm nuùm trình thöa :
"Nôï thöôøng chöa traû, duyeân tô coøn daønh".
Kheùo thay lôøi noùi höõu tình,
Saøng ñoâng raøy môùi laø ñaønh coù nôi.
395.- "Raèng : "Ta buoåi treû theo ñoøi,
"Meânh-moâng beå thaùnh naøo vôi phaàn naøo.
"Soâng Thuø luoáng nhöõng khaùt khao,
"Raép ñem haøn-maëc buoäc vaøo bieàn-maâu.
"May thay giaûi-caáu duyeân ñaâu !
400.- Möôïn tay vöôøn haõn môû laàu röøng nho.
"Ñi veà giaûng sôùm baøn tröa,
"Quyeån vaøng hoïa ñöôïc giaûi cho ít nhieàu".
Thöa raèng : "Chuùt phaän boït beøo,
"Haäu-sinh ñaõ daùm chôi treøo sao neân !
405.- "Gaãm mình voõ veõ buùt-nghieân,
"Bieát ñaâu kinh thaùnh truyeän hieàn laø ñaâu ?
"Vaû nôi roán beå cöûa haàu,
"Ra vaøo vì chuùt thaúm saâu ngaïi-nguøng".
Thuaän lôøi vui cheùn thung-dung,
410.- Raèng : "Trong kheá-nghò laø trong moät nhaø.
"Ñaõ gaàn chi coù ñieàu xa,
"Nhaø ta coi vaäy, loøng ta leä gì ?
"Tieän ñaây giaùp vaùch lieàn vi,
"Cöûa laàu môû kheùp daàu khi ñi veà.
415.- "Roài ra ñoâi khoùa ñoâi beà,
"Ñaønh ngaên kheùp ñoù, loï neà-naäp chi".
Voäi möøng sôï laïi sinh-nghi,
Maët nam saün thôï, töùc thì môû ngay.
Thieân-thai ñaønh toû loái naøy,
420.- Tieän ñöôøng Döông-töôùng dôû say laïi nhaø.
|
|
Chuù thích:
Giaëc, bình:hai teân vöôøn cuûa vua Haùn Vuõ-ñeá laøm taïi Coân-minh-trì laø Giaëc-ñöôøng vaø bình-tuyeàn.
tô naøo thaém:Tô thaém :chuyeän keát duyeân ñoâi löùa vôï choàng.
caàu naøo xanh:Caàu xanh: töùc laø chöõ Lam-kieàu. Ñaây duøng tích Buøi haøng ñôøi Ñöôøng gaëp tieân-nöõ Vaân anh cho nöôùc traø uoáng. Sau cöôùi naøng baèng caùi coái chaøy ngoïc. Veà sau vôï choàng ñeàu thaønh tieân.
Buoàng thôm:phoøng con-gaùi ôû thöôøng xoâng höông thôm, chöõ goïi laø höông-khueâ,
naêm trong:do chöõ nguõ trung, töùc taâm (tim) can (laø gan) tyø (laù laùch) pheá (phoåi) vaø thaän (traùi caät).
cung sao:cung ñieän cuûa caùc ngoâi sao ôû treân trôøi.Nghóa boùng laø caûnh tieân.
Buïi hoàng:do chöõ hoàng-traàn, yù noùi nôi nhaân-gian
kheâ:thieâu: bieán-ñoåi ra muøi khoù chiuï
Doác trang:Trang laø nhöõng ñoà ñem theo :vaät-duïng tieàn-taøi trong khi ñi ñöôøng.
Cöu-hoaøn:yù noùi môùi söûa nhaø vöøa xong.
boùng thöøa:bôûi chöõ ñö-quang laø boùng saùng thöøa. Ví ngöôøi treân nhö ngoïn ñeøn coù boùng saùng, nay nhôø boùng saùng thöøa aáy, töùc nhôø aân-hueä chieáu coá ñeán ngöôøi döôùi
toân-ñaøi:Toân laø cao sang,ñaøi laø caùi neàn cao.Nghóa boùng vì ngöôøi thaân.
Cöûa Ngoâ:Ngoâ Khôûi, töôùng voõ coù danh tieáng ôû nöôùc Teà.
Beå quan:bôûi chöõ hoaïn haûi.Ra laøm quan goïi laø beå hoaïn.Haûi laø beå hoaïn laø quan. Laøm quan coù nhieàu chöùc vò roäng nhö ñi göõa beå, coù nhieàu gian nan, soùng gioù.
Thoåi ñöa:bôûi chöõ xung-khö laø do ngöôøi khaùc ñöa-ñaåy maø mình neân danh-phaän
kheá-nghò:baïn ñoàng taâm doàng chí vôùi nhau,
laân-tình:tình laùng-gieàng.
Keng:ñaây duøng yù noùi baøi thô hay keâu tieáng keng.
daäy cöôøi:bôûi chöõ kieán tieáu, nghóa laø bò ngöôøi cöôøi.
Giai chöông:giai laø toát, ñeïp, hay; chöông laø baøi.Giai laø baøi hay,
Haàu ñeà:do chöõ töông, nghóa laø seõ, saép, gaàn haàu,
Laù ngoâ:laù caây ngoâ-ñoàng.
doaønh nhaâm:laø gioøng nöôùc.
Baïch,Toâ:Baïch laø Lyù Baïch, thi-nhaân ñôøi Ñöôøng, Toä laø Toâ ñoâng Pha, thi-nhaân ñôøi Ñöôøng,
Phong tình:laø söï phong-löu tình-töù cuûa caùc baäc thi-nhaân
söông:ñaây nghóa laø söông muøa thu.Moãi naêm coù moät muøa thì coù moät laàn söông. Nöûa söông :ñaây nghóa laø nöûa naêm.
soâng Töông:moät con soâng lôùn ôû Hoà-nam beân Taøu.
Giaác hoà:Hoà-ñieäp töùc con böôùm. Ngöôìi ta thöôøng duøng chöõ ñieäp-moäng laø giaác böôùm. Bôûi tích Trang Chu naèm mô thaáy mình hoùa ra böôùm.
beân giaäu:do chöõ caùch ly laø ngöôøi ôû caùch raøo.
doøng khoaûn:do chöõ laïc khoaûn laø nôi ñeà danh-hieäu cuûa taùc-giaû moät baøi thô hay moät böùc veõ,
Giai-nhaân taøi-töû:Trai taøi gaùi saéc
phong-nguyeät:traêng gioù, nghóa boùng laø söï trai-gaùi
cöông-thöôøng:töùc tam cöông nguõ thöôøng. Tam cöông: Quaân-thaàn cöông, Phuï-töû cöông, Phu-theâ cöông.Nguõ thöôøng : nhaân, nghóa, leã, trí, tín.
hoa-nguyeät:hoa vaø traêng, nghóa boùng laø söï trai-gaùi, cuõng nhö phong nguyeät,
bình:laø caùi bình phong ñeå chaén gioù.Ñaây duøng noùi taét chöõ Töôùc-bình, laáy tích choïn reå ôû saùch Ñöôøng-thö. Cha baø Ñaäu Haäu muoán choïn reå, beøn veõ con coâng treân moät böùc bình-phong vaø höùa ai baén truùng con maét thì gaû con.Sau Ñöôøng cao-toå baén truùng ñöôïc vôï, töù laø baø Ñaäu Haäu.
Saøng ñoâng:do chöõ Ñoâng-saøng, ñieån choïn reå.Saùch Taán-thô cheùp:Quan Thaùi-uyù Khöôùc Giaùm khieán ngöôøi keùn reå taïi nhaø Vöông Ñaïo laø nôi coù laém hoïc troø gioûi.Khi trôû veà, hoûi choïn ñöôïc maáy ngöôøi. Thöa:ôû nôi chaùi höôùng ñoâng nhaø Vöông Ddaïo coù Ñoâng ngöôøi. Khi nghe tin choïn reå thì caäu naøo cuõng ra boä ganh-ñua nhau. Chæ coù moät ngöôøi döôøng nhö khoâng nghe bieát gì caû.Khöôùc Giaùm baûo ñoù laø ngöôøi ñaùng choïn .Ngöôøi aáy töùc laø Vöông hy Chi, coù taøi vieát chöõ raát ñeïp, quaùn caû thieân-haï, ñeán nay coøn truyeàn.
haøn-maëc:chæ söï hoïc-thöùc vaên-chöông. Haøn: ngoøi buùt loâng. Maëc: möïc.
bieàn-maâu:caùi giaùo, caùi göôm. thuoäc veà voõ.
Quyeån vaøng:laø quyeån saùch baèng giaáy saéc vaøng.Xöa ngöoøi ta duøng moät thöù giaáy saéc vaøng goïi laø Hoaøng-tieát ñeå laøm giaáy, neân goïi laø quyeån vaøng hoaëc hoaøng-quyeån,
cöûa haàu:Cöûa cuûa caùc baäc Vöông Haàu.Tích xxöa coù Thoâi Giao baùn moät ngöôøi haàu-thieáp vaøo nhaø moät vò Töôùc Haàu.Sau Thoâi Giao nhôù maø thaêm khoâng ñöôïc,beønlaøm baøi thô coù caâu raèng :"Haàu moân nhaát nhaäp thaâm nhö haûi, tuøng thöû Tieâu-lang thò loä nhaân"Nghóa : moät khi vaøo cöûa Haàu thì saâu nhö beå, maø töø nay chaøng ta ñaõ nhö ngöôøi qua ñöôøng roài.
Thieân-thai:Nôi non tieân.