XXVIII.- Nhaäp moân ngaâm thô raèng :
Hoa coû nguøi ngoùng gioù ñoâng,
Chuùa xuaân ñaâu hôõi, coù hay khoâng ?
Maây giaêng aûi baéc troâng tin nhaïn,
Ngaøy xeá non nam baët tieáng hoàng.
Bôø coõi xöa ñaø chia ñaát khaùc,
Naéng söông nay haù ñoäi trôøi hung,
Chöøng naøo thaùnh ñeá aân soi thaáu
Moät traän möa nhuaàn röûa nuùi soâng
1085- Nghe roài Ñaïo Daãn voäi vaøng,
Böôùc ra tröôùc cöûa röôùc chaøng Nhaäp Moân.
Ngö, Tieàu nhìn thaáy Nhaäp Moân,
Chaïnh loøng baïn cuõ, boân choân hoûi chaøo,
Mieäng cöôøi maø nöôùc maét traøo,
1090- Möøng thöông giao caùch, bieát bao nhieâu tình.
Möøng laø möøng gaëp baïn laønh,
Thöông laø thöông ñaïo ôû mình heøn laâu.
Luoáng oâm baùu toát minh chaâu,
ÔÛ nôi nöôùc toái, ai haàu bieát ai.
1095- Caùch nhau möôøi maáy naêm daøi,
Gaëp nhau moät thuôû, deã phai loøng naøy.
Vieäc nhaø aám laïnh ruûi may,
Cuøng nhau troùt ñaõ toû baøy caên duyeân.
Moân raèng: Caùm caûnh baïn hieàn,
1100- Ngöôøi soâng, keû nuùi löu lieân baáy chaày.
Töø naêm döùt "hoäi roàng maây,
Nhöõng ngôø chuùng baïn theo baày "tinh chieân .
Buoàn xem trong ñaát U Yeân,
Y quan xöa hoùa noùn chieân aùo caàu.
1105- Ngöôøi so caàm thuù khaùc nhau,
Vì noi leã nghóa, giöõ caâu cöông thöôøng.
Tuy raèng ôû cuoäc tang thöông,
Taám loøng ngay thaûo naøo thöôøng ñoåi xaây.
Hai ngöôøi taøi trí vöôït baày,
1110- Chaúng tham danh lôïi buoåi naøy khaù khen
Daãn raèng : Maáy maët nhö sen,
Ñöùng trong buøn laám, maø beøn saïch trôn.
Chöa hay trong yù cao nhôn (nhaân),
Lôøi thô ngaâm tröôùc coøn hôøn, troâng chi ?
1115- Moân raèng: Ta ñoïc saùch y,
Thaáy trong vaän khí xaây ñi nhieàu toøa,
Trôøi ñoâng maø gioù taây qua,
Hai hôi aám maùt chaúng hoøa, ñau daân.
Nhôù caâu "vaïn beänh hoài xuaân",
1120- Ñoøi ngaøy luoáng ñôïi Ñoâng quaân cöùu ñôøi.
Tieàu raèng : Naøo xieát lo ñôøi,
"Vinh, khoâ" hai chöõ, maëc trôøi chuû tröông.
Thaùnh kinh coøn chöõ "xuaân vöông",
Trong, ngoaøi, haù deã loän ñöôøng Hoa, Di.
1125- Ñaïo ñôøi coù thònh coù suy,
Heát côn beá bó, ñeán kyø thaùi hanh,
Ngö raèng : Gaëp thuôû thaùi hanh,
Boïn ta cuõng ñaëng raïng danh nöôùc nhaø,
Chæn e ñôøi xuoáng caøng xa,
1130- Taám loøng nhaân duïc ñaém sa lôû bôø.
Daãn raèng : Gaëp baïn Thi,Thö,
Luoáng baøn lyù söï, bao giôø cho xong.
Ai ai cuõng coù taám loøng,
Bieån saâu chöa haún ñuïc trong leõ naøo.
1135- Nay xin môû tieäc töûu haøo,
Phuù thi vaøi loái taàm phaøo nghe chôi.
Ngö, Tieàu, Moân, Daãn boán ngöôøi,
Cuøng nhau aên uoáng vui cöôøi ngoûa ngueâ.
Moân raèng: Nam, baéc, ñoâng, teâ (taây),
1140- Gaëp nay thô bieát caûnh ñeà ra chi ?
Daãn raèng : Naøo phaûi tröôøng thi,
Ra ñeà haïn vaän, moät khi buoäc raøng !
Tröôïng phu coù khí ngang taøng,
Roäng cho phoùng töù laøm baøn thi tieân.
1145- Noi theo ñaïo cuõ kim lieân,
Cuøng nhau xöôùng hoïa ñoaûn thieân noái baøi.
Maëc duø hai chöõ taû hoaøi,
Vieäc xöa ñöôïc maát bôûi ai, côù gì ?
Ngöôøi xöa sao coù thò phi ?
1150- Ñaïo ñôøi sao coù thònh suy chaúng ñoàng ?
Hoïc theo ngoøi vieát chí coâng,
Trong thô cho nguï taám loøng Xuaân Thu.
XXIX.- Nhaäp moân xöôùng raèng :
Ñôøi hoaøng roài ñeá, ñeá roài vöông,
Töø daáu vöông sau baù doïn ñöôøng.
Ai caám ñænh Chu ngöôøi Sôû hoûi,
Maùy trôøi ñaõ môû tieäm giaøy söông.
XXX.- Ñaïo Daãn hoïa raèng :
Nghìn naêm coù moät hoäi minh löông,
Vua thaùnh toâi hieàn vöõng boán phöông.
Nhôù thuôû khoùc laân treo buùt ñaïo,
Maëc tình trôøi ñaát vôùi quaân vöông.
XXXI.- Nhaäp moân xöôùng raèng :
Taø thuyeát ñua ra laáp neûo ñöôøng,
Buûa lôøi Döông, Maëc, neùt Thaân, Haøn.
Söï ñôøi boùng roái cöôøi oâng Laõo,
Nôï nöôùc khoâ laâu khoùc hoï Trang.
XXXII.- Tieàu hoïa raèng :
Nöûa nghìn chöa gaëp vaän soâng Vaøng,
Naêm nhaïc, hôi che moät chöõ quang,
Khoång thaùnh coøn mang lôøi haï quyû,
Maïnh hieàn luoáng chòu tieáng Taøng Thöông.
XXXIII.- Nhaäp Moân xöôùng raèng :
Kieám phuø Haùn toå ñaõi Haøn coâng,
Neäm goái Ñöôøng toâng saùnh vôï choàng.
Hai chöõ cöông thöôøng nhö theá aáy,
Daàu laân, ñieàm phuïng, voäi khoân troâng.
XXXIV.- Ngö hoïa raèng :
Baïo Taàn doïn choã saün cho Löu,
Trôøi khieán baày huøng daáy ñuoåi höôu.
Löûa ñoát A Phoøng ñeàn löûa saùch,
Haàm choân haøng toát traû haàm nhu (nho).
XXXV.- Ñaïo Daãn ngaâm raèng :
Thuôû naøo naêm ngöïa loäi soâng nam,
Laém baäc taøi danh maáy coù laøm
Ngöôøi Ñòch choáng cheøo theà cuõng luoáng,
Hoï Ñaøo vaän bòch söùc coøn tham.
XXXVI.- Nhaäp Moân ngaâm raèng :
Coâng danh boïn tröôùc ruûi xieâu beø,
Bieån buïi leânh ñeânh soùng gioù ñeø.
Roàng phuïng Kinh Chaâu coøn maéc nuùp,
Choù gaø Teà khaùch chôù neân khoe.
XXXVII.- Tieàu ngaâm raèng :
"Muoâng thoû, cung chim" tieáng tröôùc de,
Toâi ngöôøi hoï Luïc chôû ñaày xe,
Keùn tô keùo heát ra thaân nhoäng,
Hôi tieáng keâu coøn nhoïc söùc ve,
XXXVIII.- Ngö ngaâm raèng :
Taøu ngöïa caàm traâu, tröôùc loãi nghì.
Naêm Hoà roi daáu laáp ñöôøng ñi.
Vieäc ñôøi hoûi tôùi ngöôøi moø raän,
Naïn nöôùc troâng veà keû baùn ky.
XXXIX.- Nhaäp Moân ngaâm raèng :
Cuoäc côø thuùc quyù ngöïa xe ñua,
Nay chuùa, mai toâi, loän aán buøa.
Moät nuùi oâng Ñoaøn rieâng troán khaùch,
Naêm trieàu ngöôi Ñaïo nhoïc thôø vua.
1155- Boán ngöôøi hoïa xöôùng thô roài,
Thöù naøy Ñaïo Daãn phaûn hoài Ñoâng Thanh,
Daãn raèng : Beân quaùn Ñoâng Thanh,
Ngaøy mai ñaõ ñeán giôø laønh luyeän ñan.
Ta xin veà choán luyeän ñan,
1160- Ngö, Tieàu ngöôi phaûi theo Ñöôøng Nhaäp Moân.
Hai ngöôi nay gaäp Nhaäp Moân,
Theo nhau cho troïn moät phoàn nho y,
Phaàn ta theo vieäc tieân y,
Ngaøy sau cuõng tôùi Ñan Kyø hôïp nhau,
1165- Ngö, Tieàu nghe noùi daøu daøu,
Muoán theo Ñaïo Daãn tröôùc sau vuoâng troøn.
Rieâng hieàm moät noãi vôï con,
Traàn duyeân chöa maõn, khoù loøn ñoäng tieân,
Troùt ñaø chòu pheùp chaân truyeàn,
1170- ÔÛ am Baûo Döôõng hoûi bieân naêm ngaøy.
Tuy chöa ñuû thaáy ngheà hay,
Song nhôø daïy veõ, coâng daøy, ôn saâu.
Nöûa ñöôøng ñaây laïi chia nhau,
Khieán loøng bòn ròn, maët saàu chaúng vui.
1175- Roùt ba cheùn röôïu phuïng boài,
Leã ñöa Ñaïo Daãn, moät hoài taïm ly.
Tieàu raèng: Chöa ñeán Ñan Kyø,
Möôøi phaàn ñöôøng thuoác, môùi ñi naêm phaàn.
Maáy ngaøy nghe ñaïo truaân truaân,
1180- Nhö mình ngoài giöõa gioù xuaân hôi hoøa.
Xöa raèng : "Ích höõu coù ba",
Giuùp ta laønh aáy cuõng laø ngoâ sö.
Moân raèng : Ñaïo Daãn ñaõ ñi,
Böõa nay cuõng vaéng Ñan Kyø thaày ta.
1185- Nhaân khi gaëp tieát thöôûng hoa,
Baïn hieàn môøi nhoùm chôi toaø Thieân Thai.
Moãi phen chôi caûnh Thieân thai,
Caàm, kyø, thi , töûu, tieäc dai queân veà,
Thaày ñi chöa heïn ngaøy veà,
1190- Xin hai ngöôøi haõy ñeà hueà theo ta.
Theo ta tôùi choã rieâng nhaø,
ÔÛ chôø vaøi böõa roài qua Ñan Kyø.
Ngö,Tieàu theo Nhaäp Moân ñi,
Taùch am Baûo Döôõng ñeán Y quaùn roài.
1195- Töø nay Y quaùn laàn hoài,
Ñeán nhaø thong thaû tieäc boài vui say.
Hoï Baøo, hoï Moäng loái naøy,
ÔÛ nôi ñöôøng thò laâu ngaøy hoïc rieâng.
Saün saøng ngheà nghieäp thaày truyeàn,
1200- Vaày nhau baøn luaän, hoûi bieân pheùp maàu,
Laïi ñem vaán ñaùp chuyeän ñaàu,
Tra vaøo saùch thuoác, caâu caâu chaúng laàm.
Moân raèng : Baïn cuõ thanh khaâm,
Möøng nay ñaëng chöõ ñoàng taâm giuùp ñôøi,
1205- Chi lan thôm cuõng moät hôi,
Chôù cheâ bæ thöû, môø lôøi keo sôn.
Nhôù caâu "Thuû thieän phuï nhaân",
Nhôø ngöôøi bieát tröôùc môû laàn bieát sau.
Maáy lôøi Ñaïo Daãn veõ ñaâu.
1210- Choã naøo soùt yù, phaûi aâu xeùt baøn,
Mieãn cho thaáy ñaïo roõ raøng,
Chôù e hoûi döôùi ngôõ ngaøng hoå ngöôi.
Tieàu raèng : Muoán hoïc laøm ngöôøi,
Ñaõ ñi caàu ñaïo, sôï cöôøi cheâ chi.
1215- Chöa hay tröôùc coõi röøng Y,
Coù truoâng AÂm Chaát, vieäc gì keå ra ?
Moân raèng : Thöù nhaát y khoa,
Chöõ keâu "aâm chaát", thaät laø aâm coâng.
Xöa raèng : Thaày thuoác hoïc thoâng,
1220- Theå theo trôøi ñaát moät loøng hieáu sinh.
Giuùp ñôøi chaúng vuï tieáng danh,
Chaúng maøng cuûa lôïi, chaúng ganh gheû taøi,
Bieát khoâng, khoâng bieát maëc ai,
Chuyeân ngheà laøm phaûi, chaúng maøi thieät hôn.
1225- Troïn mình noi nghóa ôû nhôn (nhaân).
Bo bo giöõ vieäc ra ôn, laøm laønh.
Beänh naøo cho thuoác chaúng laønh,
Nhoû loøng lo sôï, xeùt mình phaûi chaêng.
Voán khoâng theo thoùi tham nhaêng,
1230- Nhaân khi beänh ngaët, ñoøi aên cuûa nhieàu.
Cuõng khoâng gheù maét coi deøo,
Choã giaøu traân troïng, choã ngheøo ñaûo ñieân.
Ñôøi nhieàu thaày thuoác baát thieân,
Ñuû tieàn ñuû vò, thieáu tieàn hoát vô.
1235- Môû coi trong saùch y thö,
Neâu thieân AÂm chaát choã nhôø sinh linh.
Phong, lao, caùc chöùng thieân hình,
Gaëp thôøi thöông xoùt, beänh tình khoân toan.
Chaúng neân laùu taùu khoe khoang,
1240- Laáy tieàn aên tröôùc, cuoán ñaøng chaïy sau.
Thaáy ngöôøi ñau, gioáng mình ñau,
Phöông naøo cöùu ñaëng, mau mau trò laønh.
AÊn maøy cuõng ñöùa trôøi sinh,
Beänh coøn cöùu ñaëng, thuoác ñaønh cho khoâng.
1245- Toå xöa thuoác ñieåm maét roàng,
Thuoác chaâm moâi coïp, khoå coâng döôøng naøo,
Chöõ Kinh "ngoâ döõ ngoâ baøo".
Nghó daân cuøng vaät leõ sao cuõng ñoàng.
Nhôù caâu "Y tích aâm coâng",
1250- Ta neân chöùa phuùc ñeå duøng laâu thay !
Hôõi ai coù buïng nhö vaày,
Ñaïo y ngaøy saùng, tieáng thaày naøo hö,
Ngö raèng : Nhaø ñaïo chaúng hö.
Bôûi thaày tröôùc ñeå phuùc dö ñaõ ñaønh.
1255- Ñeán nhö ngöôøi tuïc laøm laønh,
Chöa hay aâm chaát coù thaønh cuøng chaêng?
Moân raèng : AÂm chaát khoâng ngaàn,
Vieäc laøm laønh aáy, haù ngaên ngöôøi naøo ?
Giaøu thôøi baét chöôùc xöa haøo,
1260- Nôï laâu ñoát kheá, luùa vaøo ñong ra,
Con ai coâ quaïnh meï cha,
Lôùn khoân choïn gaû, beù nhaø gìn nuoâi.
Thaáy ngöôøi ñoùi khoù chôù nguoâi,
Choã cho côm aùo, choã gioài tieàn löông,
1265- Choã thôøi thí döôïc, thí quan,
Choã thôøi giuùp taùng, trôï tang vuoâng troøn.
Baïn ngheøo choân baïn giuøm con,
Nhaø con vôï saün haàu non cho veà.
Vaøng queân, cuûa göûi traû veà,
1270- Theá thöôøng, thay naïp, ngöôøi bia nhôø mình.
Sang thôøi baét chöôùc xöa minh,
AÙn töø röûa saïch tình hình daân oan.
Noi caâu "xuaát toäi hoaït haøng",
Cöùu tai muoân hoï, daáy ñaøng lôïi sinh,
1275- Ngheøo thôøi baét chöôùc xöa thanh,
Gaëp naøn truùt ñaõy, cöùu sinh maïng ngöôøi.
Taäp theo ngheà thuoác cöùu ngöôøi,
Cöùu ñui, cöùu ngoïng, ai cöôøi troái thaây.
Phoùng hö, phoùng haïc theo baày,
1280- Baéc caàu ñöa kieán, laøm thaày quaï ñau.
Heøn thôøi baét chöôùc xöa tu,
Vaù giaøy, vaù deùp, coâng phu lôïp nhaø.
Hoaëc khi khaâm lieäm, khieâng ma,
Vieäc ngöôøi khoù nhoïc, thaûy ra söùc giuøm.
1285- AÁy laø aâm chaát caû duøng,
Laáy caâu "vi thieän" keå chung phaåm ngöôøi.
Ñeán nhö aâm chaát goác trôøi,
ÔÛ caâu hieáu thuaän, ñôøi ñôøi bia son.
Ngöôøi xöa giöõ veïn ñaïo con,
1290- Thaûo nhôø cha meï, thuaän troøn nghóa thaân.
Soáng thôøi baét chöôùc thaày Taêng,
Hoâm mai nuoâi mieäng laïi phaên nuoâi loøng.
Thaùc thôøi baét chöôùc Chu coâng,
"Laønh noi laønh noái", daáu oâng chuù raèng.
1295- Thöôøng thôøi baét chöôùc vua Vaên,
Sôùm khuya thaêm hoûi, böõa aên kính haàu.
Bieán thôøi baét chöôùc hoï Ngu,
Laàn laàn doã daét, khoûi caâu gian taø.
Chuyeän khoân xieát keå traêm nhaø,
1300- Kia laøm con thaûo, sinh ra chaùu laønh.
Heã nhö maáy keû coù danh,
Hai möôi boán thaûo, tieáng laønh ñoàn xa,
Baèng ai baét chöôùc nhaø va,
Heát loøng thaûo thuaän, aáy laø aâm coâng.
1305- Cho hay goác lôùn vöõng troàng,
Vaäy sau doøng lôùn môùi khoâng moái döôøng.
Coi pho Vónh loaïi kieàm phöông,
Theå nhaân vò luïc, thôøi töôøng caùc danh.
Tieàu raèng : Hoûi vieäc baát bình,
1310- Xöa nay nhieàu keû laøm laønh laøm duyeân.
Nhöõng ngöôøi cuøng Phaät, cuøng Tieân,
Caát chuøa, caát mieãu, baïc tieàn ñua nhau.
Nhöõng ngöôøi ñaép söûa ñöôøng caàu,
Laøm chay haùt boäi, cuûa giaøu thí ra,
1315- Ta nghe laøm phuùc nhieàu nhaø,
Côù sao maéc hoïa laïi ra baàn xöø ?
Moân raèng: Ñôøi laém danh hö,
So caâu "tích thieän höõu dö " sao nhaèm ?
Keû giaøu muoán ñaëng nghìn traêm,
1320- Cho vay moät voán, boán naêm möôøi lôøi,
Keû sang caäy theá laán hôi,
Tham lam cuûa quaáy, aên chôi maáy ngaøy
Laáy caâu haõn huyeát chi taøi,
Cuùng cho chuøa mieãu, naøo ai chöùng loøng.
1325- Trong mình thaûo thuaän voán khoâng,
Goïi laø laøm phöôùc, phöôùc troàng vaøo ñaâu?
Coi caâu "Thieän aùc ñaùo ñaàu..",
Laønh ñaâu coù traû, döõ ñaâu coù ñeàn.
Ngöôøi tua xeùt laïi hai beân,
1330- Ít laønh, nhieàu döõ,chaúng neân traùch trôøi.
Tieàu raèng : Tröôùc Ñaïo Daãn môøi,
Ñeán am Baûo Döôõng keà nôi truoâng naøy.
Chöa hay AÂm Chaát truoâng naøy,
Coù am Baûo Döôõng ôû vaày theo chi ?
1335- Moân raèng : Choã daïy nhaø y,
Ñaõ tu aâm chaát phaûi vì taám thaân.
Tieác yeâu hai chöõ "tinh thaàn",
Nhaûy voøng thöïc saéc, theo phaàn ñaém lung.
Duø khoâng bieát chöôùc gìn long,
1340- Theo beà Luïc Taëc haïi trong leõ trôøi.
ÔÛ mình ñaõ toái leõ trôøi,
Laøm thaày cöùu maïng giuùp ñôøi sao xong,
Muoán cho thaàn saùng, tinh roøng,
Giöõ nuoâi khí huyeát, ngaên loøng duïc saâu,
1345- Thöû coi Toá vaán thieân ñaàu,
Kyø Hoaøng toâi chuùa hoûi nhau roõ raøng,
Kyø Hoaøng xöa ñaü môû ñaøng,
Saùch y nay coù lôøi baøn Thieân chaân.
Thieân chaân tieát giaûi roõ phaân,
1350- Coi vaøo thaáy goác, giöõ thaân nuoâi loøng.
Muoán beà aên ôû ñaëng xong.
Röôïu traø coù böõa, vieäc phoøng chôù daâm.
Ngöôøi naøo ñaøm hoûa hö aâm,
Lôøi baøn Nhöï ñaïm phaûi taàm (tìm) chín coi,
1355- Ngöôøi naøo tình duïc khoâng soi,
Lôøi baøn AÂm hoûa phaûi coi cho roøng.
Cho hay thöïc saéc ñaém loøng,
Ngöôøi nhieàu theøm muoán, khaù phoøng khaù raên.
Ta nghe thaùnh tröôùc baûo raên :
1360- "Ñau hay caàu thuoác, chi baèng ngöøa ñau".
Bieát ngöôøi tröôùc khoûi beänh ñau,
Maùu hôi ñaày ñuû, tuoåi ñaàu soáng dai,
Tieàu raèng : Xöa aáy soáng dai,
Nay nhieàu cheát treû, cuõng loaøi vi nhaân.
1365- Côù sao thoï yeåu khaùc phaàn,
Hoaëc laø thieân quyù ñoä laàn sai chaêng ?
Nhaäp moân giaây phuùt than raèng:
"Xöa nay moät leõ", thaày haèng daïy ta.
Ngöôøi xöa aên ôû thaät thaø,
1370- Ít ai ñaém röôïu tham hoa queân mình.
Voán khoâng laøm quaáy nhoïc hình,
Naøo lo maéc beänh thaát tình, luïc daâm.
"Thieân nieân" hai chöõ troïn caàm,
Vöøa chöøng traêm tuoåi môùi traàm veà queâ.
1375- Ngöôøi nay aên ôû khaùc beà,
Röôïu daàm trong buïng, saéc keà beân thaân.
No say roài löûa duïc höøng,
Ñoát trong khí huyeát, tinh thaàn coøn chi ?
Chòu ñau laáy chöùng nan y,
1380- Boán naêm möôi tuoåi cheát ñi uoång ñôøi,
Coi thieân Baûo döôõng maáy lôøi,
Bieát ngöôøi thoï, yeåu, soá trôøi naøo rieâng,
Thöôøng nghe thieân quyù soá bieân,
Con trai, con gaùi, xöa truyeàn nhö nay,
1385- Gaùi sinh, baûy tuoåi raêng thay,
Toùc laàn laàn raäm, phaàn ñaày hôi aâm.
Hai baûy thoâng maïch Xung Nhaâm,
Goïi "thieân quyù chí", môû traàm nguyeät kinh.
Ba baûy hôi thaän quaân bình,
1390- Raêng cuøng moïc ñuû, trong mình môùi sung,
Boán baûy gaân coát ñeàu sung,
Toùc ñen daøi toùc, hình dung traùng phì.
Naêm baûy Döông minh maïch suy,
Toùc daøi haàu ruïng, dieän bì heát non.
1395- Saùu baûy hôi döông treân moøn,
Toùc raâm maët ngaán, ít coøn nhö xöa.
Baûy baûy Xung Nhaâm maïch hö,
Goïi "thieân quyù kieät" môùi töø ñöôøng kinh.
Hôõi oâi ! phaän gaùi chöõ trinh,
1400- Boán möôi chín tuoåi, heát sinh ñeû roài.
Con trai taùm tuoåi thaän boài,
Raêng thay, toùc raäm, vöøa ngoâi tieåu ñoàng,
Hai taùm hôi thaän môùi sung,
Raèng "thieân quyù chí" maïch thoâng, tinh ñaày.
1405- Ba taùm raêng cöùng, toùc maây,
Boán taùm xöông ñaù, gaân daây, maïnh kyø.
Naêm taùm hôi thaän môùi suy,
Toùc raêng haàu moûi, dieän bì haàu tieâu.
Saùu taùm toùc ruïng raêng xieâu,
1410- Baûy taùm xöông moûi, gaân teo, da duøn.
Taùm taùm taïng phuû ñeàu thun,
Raèng "thieân quyù kieät" laïnh luøng hôi döông.
Cho hay thieân quyù soá thöôøng,
Con trai, con gaùi, moät ñöôøng xöa nay,
1415- Baèng ai baûo döôõng thôøi may,
Ngoaøi tuaàn thieân quyù coøn baøy goùt laân.
Baèng ai töûu saéc quaù chöøng,
Daàu coøn thieân quyù trong tuaàn, cuõng hö.
Tieàu raèng : Roõ leõ neân hö,
1420- "Döôõng sinh" hai chöõ tinh nhö lôøi naøy,
Côù sao coøn keû chôi maây,
Lìa ñôøi, döùt thoùi, goïi thaày tu tieân ?
Moân raèng: Moät vieäc tu tieân,
Xöa vua Hoaøng Ñeá pheùp truyeàn gaây ra.
1425- Sau roài pheùp aáy sai ngoa,
Ñôøi sau phöông só laáy taø hoaëc nhaân.
Vaäy thaø theo leõ an phaàn,
Traêm naêm nhôø maïng trong thaân coù trôøi.
Coi Vöông Bao tuïng maáy lôøi,
1430- Saùng giô ñöôøng chính, daïy ñôøi baùu to,
Laøm chi nghieâng ngöûa duoãi co,
Nhö oâng Baønh Toå rieâng loø hoùa coâng.
Laøm chi nhö hoï Kieàu, Tuøng.
Thoå haø, xì hít hôi hung luyeän hình.
1435- Xin loøng nhaân duïc cho thanh,
Trau mình naøo phaûi ñoïc kinh Hoaøng ñình.
Xin loøng luaân lyù cho minh,
Nuoâi loøng naøo phaûi ñoïc kinh AÂm phuø.
Cho hay Tieân, Phaät raèng tu,
1440- Cuõng trong baûo döôõng ñöông ñaàu troå ra.
Caû than Ñaïo Daãn baïn ta,
Hoïc y moät cöûa, nay ñaø taùch thaân.
Loøng va muoán chöõ xuaát traàn,
Ñeå caâu phuï töû quaân thaàn maëc ai.
1445- Tieác ñôøi oâm ñöùc cöu taøi,
Só ñeàu coù khí khoân naøi ñoù sao.
Ngö raèng : Thôøi vaäy naøi sao.
Duø Tieân, duø Phaät, beà naøo cuõng xong.
Nay ta coøn choã nghi loøng,
1450- Ngheà y, ngheà boác, khaùc doøng nhau xa.
Côø sao ba töôïng trong toøa,
Tieân thieân ñoà aáy treo ra laøm gì ?
Moân raèng: Taùm queû Baøo Hy,
Kieàn, Khaûm, Caán, Chaán, Toán, Ly, Khoân, Ñoaøi.
1455- Tieân thieân, moät böùc ñoà khai,
Ñeå coi phöông höôùng muoân loaøi hoùa sinh.
Kieàn, taây baéc, Tuaát, Hôïi ñình,
Khaûm phöông chính baéc, ngoâi ñaønh Tyù cung,
Caán, ñoâng baéc, Söûu, Daàn thoâng,
1460- Chaán ngoâi ñöông Maõo, chính ñoâng phöông trôøi.
Toán, ñoâng nam, Thìn, Tî vôøi,
Ly cung ñöông Ngoï, höôùng trôøi chính nam.
Khoân : Muøi, Thaân, phía taây nam,
Ñoaøi ñöông ngoâi Daäu, chính nhaèm taây phöông.
1465- Xeùt trong taùm höôùng aâm, döông,
Maùy trôøi xaây buûa, boán phöông naêm haønh.
Haäu thieân Ly, Khaûm veõ hình.
Cho hay khí huyeát trong mình chuû tröông.
Ly laø hôi, löûa, thuoäc döông,
1470- Khaûm laø nöôùc, maùu, leõ thöôøng thuoäc aâm.
Song maø Ly troáng voán aâm,
Khaûm cung ñaày giöõa, thaät caàm chaân döông.
AÁy chia hö thöïc aâm döông,
Nöôùc ñaày, löûa troáng, khoân löôøng maùy saâu.
1475- Maïnh thôøi nöôùc löûa, hoaø nhau,
Yeáu thôøi nöôùc löûa chia ñau trong mình.
Ñaïo y nöûa ôû Dòch kinh,
Chöa thoâng leõ Dòch, sao raønh chöôùc y.
Toå raèng "Muoán hoïc Hieân Kyø,
1480- Tröôùc tua ñoïc queû Baøo Hy môùi töôøng ".
Tieàu raèng : Moät töôïng Minh Ñöôøng,
Moät ñoà khí haäu chuû tröông vieäc gì ?
Moân raèng: Treân döôùi hai nghì,
Giöõa thì ngöôøi vaät, toùm ghi moät ñoà.
1485- Veõ möôøi voøng nhoùm moät ñoà,
Ñeå coi khí haäu xaây boà öùng nhau.
Naêm ngaøy moät haäu ñeán xaâu,
Ba haäu moät khí, cöù ñaàu toaùn ra.
Hai khí moät thaùng keå ra,
1490- Giaùp möôøi hai thaùng, aáy laø moät nieân.
Moät nieân chia boán muøa rieâng,
Hai möôi boán tieát, theo lieàn döïng giao.
Ñoanh xaây hai chuïc taùm sao,
Traûi ba möôi saùu cung naøo chaúng xuaân.
1495- Moãi naêm khí haäu xaây vaàn,
Möôøi voøng lôùn nhoû, coù chöøng thuyû chung.
Vieäc nguôøi, leõ vaät ôû trong,
Moät hoà trôøi ñaát, möôøi voøng toùm giô.
Laëng loøng coi böùc ñoà thô (thö),
1500- Ba ngaøn theá giôùi, thaáy bôø coõi xinh.
Saùch chaâm laïi veõ ba hình,
Ba hình ngöôøi aáy goïi Minh Ñöôøng ñoà.
Moät hình naèm saáp ñeå ño,
Thaùi döông kinh tuùc, huyeät doø sau löng.
1505- Moät hình naèm ngöûa laøm chöøng,
Döông minh kinh tuùc, huyeät ngöng tröôùc mình,
Moät hình ngoài meù hoâng trinh,
Thieáu döông kinh tuùc, huyeät haønh hai beân.
Ba hình toùm laïi moät neàn,
1515- Ba traêm saùu chuïc naêm teân huyeät rôøi.
Roäng coi kinh laïc nôi nôi,
Minh ngöôøi ñuû öùng ñoä trôøi moät nieân,
Doùn coi thuû tuùc ñoâi beân,
Trong ba aâm, vôùi ngoaøi lieàn ba döông.
1515- Möôøi hai kinh huyeät chia ñöôøng,
Saùu du, saùu hôïp, choã thöôøng pheùp chaâm.
Beänh naøo ñau ôû kinh aâm,
Huyeät du caáp cöùu, khoûi laàm tai öông.
Beänh naøo ñau ôû kinh döông,
1520- Cöùu theo huyeät hôïp ngaên ñöôøng taø ñi.
Cöù theo du hôïp pheùp ghi,
Chaân trôøi kíp tænh, beänh gì coøn lo.
Kinh döông saùu phuû ñeám cho,
Baûy möôi hai huyeät, ñuû doø tay chaân,
1525- Kinh aâm, naêm taïng coù chöøng,
Saùu möôi choã huyeät, tay chaân chia ñeàu.
Keå möôøi hai huyeät toùm neâu,
Coù lôøi toaùt yeáu, ñaët ñieàu thô ca.
Saùu aâm, saùu döông ñaõ ca,
1530-Laïi theâm khí huyeát theo ra saùu baøi,
Keå thô, möôøi coù taùm baøi,
AÂm döông khí huyeát theo loaøi quaùn thoâng.
Muoán cho chaâm cöùu pheùp roøng,
Huyeät kinh phaûi ñoïc thuoäc loøng thi ca.
gioù ñoâng: gioù muøa xuaân.
boân choân: voäi vaõ
giao caùch: chæ vieäc baïn beø xa nhau.
heøn laâu: baáy laâu (töø ñdòa phöông)
löu lieân: löu laø ñi xuoâi doøng nöôùc maø khoâng trôû laïi, lieân laø ngöôïc doøng nöôùc maø khoâng trôû laïi. Löu lieân ñaây yù noùi baïn beø tan taùc, moãi ngöôøi moät nôi.
hoäi roàng maây: chöõ trong kinh Dòch "vaân tuøng long, phong tuøng hoå" (maây theo roàng gioù theo hoå), yù noùi vua thaùnh gaëp toâi hieàn hay vieäc ñoã ñaït, laäp ñöôïc coâng danh.
tinh chieân: tinh laø muøi caù tanh, chieân laø muøi deâ hoâi. Tinh chieân laø chöõ ngöôøi Haùn thöôøng duøng nhöõng ngöôøi ngoïai toäc, yù khinh bæ. Ñaây duøng chæ quaân xaâm löôïc.
Y quan xöa hoùa noùn chieân aùo caàu: y quan laø aùo muõ, chæ vaên hoùa, taäp tuïc Trung Nguyeân. Noùn chieân aùo caàu laø noùn næ deät baèng loâng cöøu vaø aùo da, chæ vaên hoaù, taäp tuïc cuûa caùc boä toäc du muïc phía baéc Trung quoác. Caâu naøy yù noùi vaên minh leã nghóacuûa daân toäc ñaõ bò thay ñoåi.
tang thöông: töùc "thöông haûi tang ñieàn" (bieån xanh hoùa thaønh ruoäng daâu), chæ vieäc ñôøi bieán ñoåi.
beøn: caùnh hoa.