16- Thaáy Tuaán Khanh, Caûnh tieåu-thö phaûi loøng
Naøo ngôø caùch böùc hoøe töôøng,
Troâng sang thaáy coù moät naøng tieåu-thö.
Nhìn xem veû maët nhaân töø,
Long-lanh maét phöông, noõn naø voùc mai.
Veùn maønh-maønh lieác troâng ra,
Thaáy chaøng, len-leùt goùt hoa ñöùng rình.
Ngöôøi quoác saéc, veû khuynh thaønh,
Khoeù töôøng gheù maét, baäc raønh phong-tö.
Ngaãm raèng thöïc khaùch thi thö,
Dung-nghi chænh-cheän, ngoân-töø khoan-thai.
Haún ngöôøi danh-só cao taøi,
Ñi ñaâu ñoà-ñeä laïc loaøi ñeán ñaây ?
Hay laø oâng Nguyeät xe giaây,
Giaåy-giun chaøng ñeán choán naøy cuøng ta ?
Maët hoa aån boùng töôøng hoa,
Lieác xem thöû yù ngöôøi ta theá naøo ?
Caøng nhìn caøng noåi traän raøo,
Nöông-long thoån-thöùc, aùo baøo chöùa-chan.
Bieát ai maø ñaëng thôû-than,
Öôùc gì ñaây ñaáy giao hoan moät phoøng.
Thuyeàn-quyeân ñaõ roõ anh-huøng,
Sao anh-huøng chaúng roõ loøng thuyeàn-quyeân ?
Ruoät taèm boái roái naøo yeân,
Boài-hoài chöa ñònh kinh quyeàn laøm sao.
Tuaán Khanh laäp chí laøm cao,
Goïi heà laáy röôïu ñöa vaøo bình-phong.
Chaøng cuøng ñoà-ñeä thung-dung,
Taïm baøy tieäc ngoïc cheùn chung sa-ñaø.
17- Caûnh tieåu-thö taëng traø
Boãng ñaâu thaáy moät muï giaø,
Tay böng tieåu níp ñoà traø, cam, leâ.
Trình raèng: "Laáy taám loøng queâ,
"Nhaø naøng toâi ôû gaàn keà laân-la.
"Troäm nghe coâng-töû ñöôøng xa,
"Traø thang saün coù cuûa nhaø ñöa sang.
"Vaät tuy beù nhoû laï thöôøng,
"Song le nghóa ví nghìn vaøng troïng thay !"
Tuaán Khanh ñöông luùc giôû say,
Raèng: "Loøng cho khaùch, khaùch raøy ñoäi ôn !
"Töø ra, sôï baûo raèng hôøn,
"Laáy ra, chöa keå caên-nguyeân nhöôøng naøo ?
"Ñaõ hay vay maän traû ñaøo,
"Song ôn naøy ñeå bieát bao giôø ñeàn ?
"Vaû baáy nay chöa töøng quen,
"Naøo ai bieát hoï töôøng teân bao giôø ?"
Muï raèng: "Naøng Caûnh tieåu-thö,
"Con quan Töôùng-quoác khi xöa, keùn choàng.
ÔÛ cuøng oâng ngoaïi töôùng-coâng,
"Thaáy chaøng töôùng-maïo uy-dung khaùc thöôøng.
"Nay chaøng muoân daëm ñöôøng tröôøng,
"Qua ñaây laø choán phoá-phöôøng hoâi tanh
"Saün ñaây coù cuûa ngon laønh,
"Goïi laø vaät moïn, vi thaønh sai ñöa.
"Ñeå maø ghi taám loøng thô,
"Hoïa may kim caûi duyeân öa cuøng ngöôøi !"
Tuaán Khanh beøn chòu mæm cöôøi,
Môùi ngaâm tieåu luaät thöû chôi xem loøng.
Buùt hoa tay thaûo caån phong,
Göûi lôøi muï laõo taï loøng aân-nhaân.
Lónh lôøi muï môùi ra saân,
Goïi haàu beøn hoûi vaân vaân moïi lôøi.
Vaên Long maùch baûo moät hai ;
Raèng: "Chaøng Coâng-töû tuù-taøi hoï Vaên.
Chöa ñaâu xöùng keát hoân-nhaân,
"Côù sao muï hoûi aân-caàn laøm chi ?"
Nghe lôøi muï laõo trôû veà,
Maáy lôøi boäc-baïch daâng thô cho naøng.
Naøng töø tieáp ñöôïc thô chaøng,
Ñaõ say töôùng-maïo laïi töôøng hoï teân.
Boãng ñaâu nhö chaát löûa phieàn,
Beøn ñeà moät böùc thö tieân hoïa vaàn.
Giuïc giaø ñem ñeán Vaên-quaân,
Cöù lôøi thöa-thoát aân-caàn cho thoâng.
18- Caûnh tieåu-thö xin laáy Tuaán Khanh
Naøng beøn vaøo göûi Phuù-oâng,
Raèng: "Toâi thaáy gaõ con doøng hoï Vaên.
"Thöïc laø taøi-töû giai-nhaân
"Hình-dung, töôùng maïo möôøi phaân chænh-teà.
"Troï beân töûu-ñieám gaàn keà,
"Loøng toâi cuõng muoán keát nghì hôïp duyeân.
"Ñaõ tra töôøng hoï töôøng teân,
"Daùm trình oâng daïy coù neân chaêng laø ?"
Phuù-oâng tính khí thöïc-thaø,
Raèng: "Xöa con nguyeän, oâng ñaø nhôù ñaây !
"Baây gìôø ñaõ ñeïp duyeân naøy,
"Goïi heà laáy aùo oâng nay ra möøng."
Tuaán Khanh ñöông tieäc töng-böøng,
Ñaõ nghe tin nhaïn bay chöøng tôùi nôi.
Muï giaø len-leùn trình lôøi,
Raèng: "Thô naøy cuûa coâ toâi trong laàu.
"Daïy toâi ñem ñeán thöa haàu,
"Nguyeän xin quaân-töû haûo caàu keát duyeân."
Chaøng beøn môû böùc vaân tieân,
Ñoïc xong, mình cuõng ngôïi khen raèng taøi.
Tieác thay naøng cuõng moät loaøi,
Tröôïng-phu maø keát duyeân haøi, ñeïp ñoâi !
Laëng ra, sôï baûo raèng toài ,
Cheâ ra laïi sôï ngöôøi cöôøi heïp dong !
19- Tuaán Khanh töø hoân
Phaûi tìm quæ keá môùi xong,
Raèng: "Ta ñaõ ñoäi ôn loøng bieát bao.
"May chaân böôùc tôùi vöôøn ñaøo,
"Giaùng Höông, Töø Thöùc leõ naøo gaëp tieân !
"Löûa gaàn höông muoán beùn duyeân,
"Anh-huøng nôõ phuï thuyeàn-quyeân raãy-ruoàng,
"Sôï raèng ñaõ coù tao-khang,
"Môùi hay baát khaû haï ñöôøng bieát sao ?
Muï raèng: "Thuïc-nöõ anh haøo,
"Laøm chi e-leä thaáp cao raãy-ruoàng !
"Nguyeân xöa naøng ñaõ toû-töôøng,
"Môùi ñem duyeân keát cuøng chaøng, khoâng ñaâu !
"Nôõ naøo ruoàng-raãy, tuûi nhau,
"Nôõ naøo khaån-nguyeän nôi caàu, nôi vong !"
Muï coøn naên-næ chöa xong,
Troâng ra ñaõ thaáy Phuù-oâng böôùc gaàn
Tuoåi vöøa thaát-thaäp ngoaïi tuaàn,
Phô-phô toùc baïc, xoaên-xoaên raâu roàng.
Ñeán chaøo chaøng: "Tieåu töôùng-coâng !
"Möøng raèng haïnh ngoä töông-phuøng ñeán ñaây.
"Giaø coøn chaùu gaùi thô-ngaây,
"Laø con Caûnh Töôùng-quoác nay ôû cuøng.
"Boà-coâi, vaû giöõ con doøng,
"Theo ñoâi kim chæ nöõ-coâng kòp ngöôøi.
"Chöa nôi naøo ñeïp duyeân haøi,
"Baèng loøng laáy, noù choïn ngöôøi hôïp duyeân.
"Thaáy chaøng coâng-töû só hieàn,
"Daùm xin haï coá toøng quyeàn neân chaêng ?
Tuaán Khanh beøn môùi thöa raèng:
"Ñoäi ôn quoác laõo xem baèng Thaùi-san.
"Ñoaùi thöông ñeán keû só-haøn
"Chaúng so hôn thieät, chaúng maøng troïng khinh.
"Song naøng doøng-doõi töôùng-khanh,
"Ñaõ khuynh quoác-saéc, laïi danh nöõ-taøi.
"Toâi laø vuõ-töôùng nhi-haøi,
"Hoå thaân ít chöõ phaûi maøi cung-ñao.
"Daùm ñaâu ñoï khaùch laàu cao,
"Bao giôø ñai baïc caåm-baøo môùi hay.
"Vaû coøn nghieâm-phuï khi nay,
"Maéc oan coøn phaûi ñôïi ngaøy giaûi oan.
"Daùm xin laïy ñaáng toân-nhan
"Xoùt tình cho keû só haøn ñoäi ôn!"
Laõo-oâng nghe noùi caên-nguyeân,
Khen raèng: "Thöïc keû só hieàn hieáu-trung.
"Doã ngöôøi, ngöôøi chaúng nghe cuøng,
"Veà khoâng thì sôï maát loøng chaùu ta.
"AÂu laø giaø duïng möu giaø,
"Tìm lôøi phöông-tieän aét laø phaûi nghe."
Nhuû raèng: "Ngoïc-dieäp kim-chi
"Löùa ñoâi xem cuõng phaûi thì löùa ñoâi.
"Nghe giaø chaøng haõy chòu lôøi,
"Göûi qua nghieâm-phuï ñeå ngöôøi ñöôïc hay.
"Vieäc roài chaøng trôû veà ñaây,
"Leã ngheânh hoân aáy, giaø nay xin giuøm."
20- Tuaán Khanh ñính hoân
Thaáy lôøi laõo-tröôïng gaïn-guøng,
Chaøng lieàn xaûy nhôù Töû Trung baïn hieàn.
Hieän coøn chöa ñònh nhaân-duyeân,
Beøn toan moät böôùc taïm quyeàn giaû danh.
Raèng: "Ôn laõo-tröôïng haäu tình
"Ñoaùi thöông ñeán keû löõ-haønh, tha höông.
"Daïy lôøi phöông-tieän ñoâi ñöôøng,
"Vaâng lôøi keûo baän loøng vaøng naëng thöông."
Trong mình côûi laáy ngoïc-trang,
Tay daâng, raèng: "Chuùt vaät thöôøng laøm tin.
"Goïi laø tieåu leã toøng quyeàn,
"Trao ngöôøi ñaønh daï, toâi xin khôûi trình.
"Nguyeän cho vaïn söï giai thaønh.
"Thì toâi seõ bieän vaán danh leã thöôøng."
Phuù-oâng lónh laáy ngoïc-trang,
Ñöa veà laïi phoù cho naøng tieåu-thö.
Naøng vaâng lónh laáy baáy giôø,
Nhö khôi beå aùi, nhö khua côn saàu.
Laõo-oâng beøn trôû veà laàu,
Truyeàn laøm tieäc röôïu möøng haàu taân-lang.
Goïi laø leã tieãn leân ñöôøng,
Phoù kinh, thaønh söï thì chaøng hoài qui.
|
|
Chuù thích:
tieåu-thö: Tieáng goïi nhöõng con gaùi chöa coù choàng. Tuïc quen duøng ñeå goïi con gaùi caùc danh-gia.
Nhìn xem veû maët nhaân töø: Coù baûn cheùp : " Maët hoa ra yù ngaån-ngô ", hoaëc " veû-vang maët muõi löø-ñöø ".
baäc raønh phong-tö: YÙ noùi gheù maét nhìn roõ ra ngöôøi vaøo baäc coù veû lòch-söï.
danh-só cao taøi: Ngöôøi vaên-só coù tieáng vaø taøi cao.
ñoà-ñeä: Thaày troø.
oâng Nguyeät xe giaây: do tích Nguyeät haï laõo nhaân : Ngaøy xöa Vy Coá ñi caàu hoân, thaáy moät oâng giaø töïa tuùi vaûi döôùi boùng traêng xem saùch, hoûi thì baûo laø hoân thö, laïi hoûi trong tuùi coù vaät gì thì baûo laø daây ñoû ñeå buoäc chaân nhöõng vôï choàng naøo ñaõ coù duyeân soá laáy nhau, duø sao cuõng khoâng traùnh khoûi. Bôûi theá ngöôøi ta cho hoân-nhaân ñeàu do nguyeät-laõo xe duyeân.
traän raøo: traän möa raøo.
Nöông-long thoån-thöùc, aùo baøo chöùa-chan: yù noùi troáng ngöïc thoån-thöùc vaø nöôùc maét chöùa chan thaám caû aùo. Coù baûn cheùp : " Coõi loøng thoån-thöùc ".
Ruoät taèm boái roái naøo yeân: Caâu naøy coù baûn cheùp : " Ruoät taèm gan vöôïn hoaø yeân."
chöa ñònh kinh quyeàn: Chöa bieát chaáp kinh. Giöõ leõ thöôøng hay laø toøng quyeàn : quyeàn bieán cho ñöôïc vieäc.
bình-phong: Moät böùc töôøng gæa baèng goã hay the luïa caêng khung ñeå chaén gioù vaø ngaên ñoâi nhaø cho trong ngoaøi caùch bieät.
sa-ñaø: Say-söa cheánh-choaùng.
tieåu níp: Hoäp nhoû. Coù baûn cheùp : " tay böng moät quaû ".
vay maän traû ñaøo: Bôûi caâu " ñaàu ñaøo baùo lyù ".
Caûnh tieåu-thö: Coâ aû hoï Caûnh.
Töôùng-quoác: Moät chöùc quan to baèng Teå-töôùng
töôùng-maïo uy-dung: Neùt maët coù veû uy-nghi ñeïp-ñeõ.
Goïi laø vaät moïn, vi thaønh sai ñöa: Coù baûn cheùp : " Goïi laø vaät moïn sai haøng toâi ñöa " .
kim caûi: Laø caùi kim khaâu, ñeå gaàn ñaù nam-chaâm thì dính vaøo, caûi laø haït caûi, ñeå gaàn Hoå-phaùch thì huùt vaøo: saùch Baùch vaät chí noùi raèng: Hoå-phaùch thaäp giôùi, töø thaïch daãn chaâm, caùc dó loaïi caûm :Hoå-phaùch huùt haït caûi, ñaù nam-chaâm baét kim, ñeàu tuøy theo loaøi maø caûm nhau.
Môùi ngaâm tieåu luaät thöû chôi xem loøng: Thô cuûa Tuaán Khanh:
Coù loøng haäu ñaõi khaùch xa ñaøng, möøng maët nay xem troïng maáy vaøng, hieàm chuùt laï luøng loøng chöa toû, laáy gì laøm cuûa giaû ôn naøng?
aân-nhaân: Ngöôøi chòu ôn
boäc-baïch: Giaõi-toû
böùc thö tieân hoïa vaàn: Thô cuûa tieåu-thö hoïa laïi: "Troäm nghe coâng-töû daïo qua ñaøng, möøng maët nay xem troïng ngôõ vaøng, vaäy coù chuùt loøng ñöa leã moïn, xin thöông ñöøng tieáng: giaû ôn naøng!"
taøi-töû giai-nhaân: Trai taøi gaùi saéc
töûu-ñieám: Quaùn röôïu, caâu naøy coù baûn cheùp: "Troï beân töûu-ñieám taïm thì"
Xöa con nguyeän: Nghóa laø khi xöa Caûnh tieåu-thö ñaõ phaùt-nguyeän raèng bao giôø tìm ñöôïc ngöôøi vöøa yù môùi gaù nghóa traêm naêm, oâng vaãn coøn nhôù, Coù baûn cheùp "con nguyeät", coù baûn cheùp "nguyeät-laõo", ñeàu khoâng coù yù-nghóa
tin nhaïn: Nghóa laø tin töùc ñöa töø ngoaøi ñeán do chim nhaïn, bôûi tích chim nhaïn ñöa thö cuûa Chieâu-quaân ôû Nhaïn-moân-quan veà cho vua Haùn trong tieåu-thuyeát "Song phöôïng kyø duyeân"
quaân-töû haûo caàu: Vua Vaên-vöông nhaø Chu laáy baø Haäu Phi, ngöôøi ñôøi coù thô khen raèng: "Yeåu-ñieäu thuïc-nöõ, quaân-töû haûo caàu" : Coâ gaùi laønh dòu-daøng, toát ñoâi vôùi ngöôøi quaân töû--Thô Quan-thö trong Kinh Thö
vaân tieân: Giaáy ñeà thô, böùc thö
quæ keá: Möu giaû-doái. Meïo löøa
Töø Thöùc: Ñôøi Traàn laøm tri-huyeän Tieân-du (Baéc-ninh), ñi xem hoäi maãu-ñôn ôû chuøa Phaät-tích gaëp ngöôøi con-gaùi cuõng ñi xem hoäi, vòn gaõy caønh hoa maãu-ñôn, bò nhaø chuøa baét giöõ laïi, Töø Thöùc thöông tình côûi aùo chuoäc cho aû ñi. Sau caùo quan veà Toáng-sôn (Thanh-hoùa) ñi chôi laïc vaøo ñoäng tieân, gaëp tieân-coâ laø Giaùng Höông chính coâ aû vòn gaõy caønh hoa khi tröôùc, cuøng nhau keát nghóa vôï choàng. Ñöôïc moät naêm, Töø nhôù nhaø ñoøi veà, thì ñaõ caùch hôn 80 naêm, ñaõ coù chaùu ba ñôøi.
baát khaû haï ñöôøng: Tích Quang Voõ nhaø Haùn coù ngöôøi chò goùa laø Hoà-nöông, muoán ñem gaû cho Toáng Hoaèng, maø Hoaèng ñaõ coù vôï. Vua hoûi yù. Hoaèng thöa raèng: Tao-khang chì theâ baùt khaû haï döông (ngöôøi vôï laáy luùc cuøng aên boång, caùm, khoâng theå ñeå döôùi. Nhaø vua môùi thoâi.
nôi caàu, nôi vong: laø caâu tuïc-ngöõ, yù noùi choã thì caàu khoâng ñöôïc, choã ñöôïc laïi khoâng caàu. Côù baûn cheùp: "Sôû caàu laïi vong"
thaát-thaäp ngoaïi tuaàn: Ngoaøi baûy-möôi tuoåi
Tieåu töôùng-coâng: Tieáng goïi toân nhöõng con trai coøn treû
haïnh ngoä töông-phuøng: May maø gaëp, Gaëp-gôõ nhau
nöõ-coâng: Söï kheùo-leùo chaân tay cuûa ngöôøi con-gaùi, moät ñieàu trong töù ñöùc
haï coá<: Treân ñoaùi xuoáng
toøng quyeàn: Taïm quyeàn nghi cho xong vieäc
quoác laõo: Ngöôøi giaø trong nöôùc, tieán goïi toân nhöõng baäc coù tuoåi
Thaùi-san: Teân moät quaû nuùi thuoäc tænh Sôn-ñoâng beân Taøu, nuùi raát cao, caùc ñeá-vöông duøng laøm nôi teá phong thieän, ñaây laø noùi veà söï cao xa
só-haøn: Hoïc-troø ngheøo-heøn
töôùng-khanh: Baäc quan to
khuynh quoác-saéc, laïi danh nöõ-taøi: Saéc ñeïp nghieâng nöôùc
vuõ-töôùng nhi-haøi: Con nhaø quan voõ
caåm-baøo: AÙo gaám, ñai baïc, caåm-baøo troû ngöôøi ñoã-ñaït laøm quan, coù phaåm phuïc
nghieâm-phuï: Troû ngöôøi cha, cuõng nhö nghieâm-quaân, nghieâm-ñöôøng
toân-nhan: Tröôùc maët ngaøi, tieáng goïi laø toân
phöông-tieän: Phöông-phaùp thuaän-tieän, nghóa laø tuy tieän laøm cho xong vieäc, cuõng nhö quyeàn nghi, tieän nghi
Ngoïc-dieäp kim-chi: Laù ngoïc caønh vaøng, troû con nhaø quí-phaùi
ngheânh hoân: Röôùc daâu
laõo-tröôïng: Tieáng toân xöng baäc coù tuoåi
haäu tình: Tình haäu-hó
löõ-haønh, tha höông: Khaùch ñi ñöôøng, Laøng khaùc, queâ ngöôøi. Coù baûn cheùp "lôõ-laøng tha höông" thì khoâng coù vaàn
ngoïc-trang: Töùc thö ngoïc-trang maø Soaïn Chi trao cho Tuaán Khanh ñeå ñính hoân vôùi Phi Nga
tieåu leã: Leã moïn
vaïn söï giai thaønh: Muoân vieäc ñeàu neân
vaán danh: Leã aên hoûi
taân-lang: Chaøng reå môùi
Phoù kinh, thaønh söï: Ñeán kinh neân vieäc
hoài qui: Trôû veà