7.- Vaân-Tieân ra ñi thi. Gheù nhaø Voõ-coâng gaëp baïn (caâu 331 - caâu 418)

331.- Song thaân daïy baûo vöøa xong,
Vaân-Tieân cuøng gaõ tieåu-ñoàng dôøi chaân.
Ra ñi taùch daëm baêng chöøng,
Gioù nam raøy ñaõ ñöa xuaân qua heø,
Laïi xem daêm lieãu ñöôøng hoeø,
Tieáng ong ngô ngaùo, tieáng ve vang daày.
Vui xem nöôùc noï non naày,
Nöôùc xao soùng dôïn, non daày ñaù cao.
Maøn trôøi gaám traûi bieát bao,
Treân nhaønh chim noùi, döôùi ao caù cöôøi.
341.- Quaän thaønh nhaém kieång xem ngöôøi,
Kieång xinh nhö veõ, ngöôøi töôi nhö doài.
Haøn-Giang phuùt ñaõ tôùi nôi,
Vaân-Tieân ra maét moät hoài trình thö.
Voõ-coâng laáy ñoïc baáy giôø,
Möøng duyeân caàm saét moái tô ñaëng lieàn.
Lieác coi töôùng maïo Vaân-Tieân,
Khaù khen hoï Luïc phöôùc hieàn sinh con.
Maøy taèm maét phuïng moâi son,
Möôøi phaân coát caùch, vuoâng troøn möôøi phaân.
351.- Nhöõng e keû Taán, ngöôøi Taàn,
Naøo hay chöõ ngaãu ñaëng gaàn chöõ giai.
Xem ñaø ñeïp ñeõ hoaø hai,
Naày daâu Nam-Giaûn, noï trai Ñoâng-saøng.
Coâng raèng: "Ngaõi-teá môùi sang,
"Muoán lo vieäc nöôùc haõy toan vieäc nhaø."
Tieân raèng: "Nhôø löôïng nhaïc gia,
"Ñaïi khoa daàu ñaëng, tieåu khoa lo gì."
Coâng raèng: "Con doác xuoáng thi,
"Sao khoâng keùt baïn maø ñi töïu tröôøng?
361.- "Gaàn ñaây coù moät hoï Vöông,
"Teân laø Töû-Tröïc vaên-chöông toùt vôøi.
"Cha ñaø sai treû qua môøi,
"Ñaëng con cuøng gaõ thöû chôi moät baøi.
"Thaáp cao, cao thaáp, bieát taøi,
"Vaày sau baïn tröôùc cuøng mai môùi maàu."
Xaûy ñaâu Töû-Tröïc tôùi haàu,
Voõ-coâng saün ñaët moät baàu röôïu ngon.
Coâng raèng: "Naày bôù hai con!
"Thô hay laøm ñaëng, röôïu ngon thöôûng lieàn.
371.- "Muoán cho Tröïc saùnh cuøng Tieân,
"Laáy caâu 'bình thuûy höõu duyeân' laøm ñeà."
Song song hai gaõ giao keà,
Löïc, Vöông, hai hoï ñua ngheà moät khi.
Cho hay kyø laïi gaëp kyø,
Baïch-Haøm haù deã keùm chi Nhö-Hoaønh.
Coâng raèng: "Ñôn queá ñoâi nhaønh,
"Baûng vaøng, theû baïc ñaõ ñaønh laøm neân.
"Nhö chuoâng chaúng ñaùnh chaúng keâu,
"Ngoïn ñeøn toû roõ tröôùc kheâu bôûi mình.
381.- "Thieät trang löông ñoáng ñaõ ñaønh,
"Khaù khen hai hoï taøi laønh hoaø hai."
Tröïc raèng: "Tieân voán cao taøi,
"Coù ñaâu eùn hoäc saùnh vai moät baày.
"Tình côø maø gaëp nhau ñaây,
"Tröïc raèng xin nhöôïng Tieân raøy laøm anh.
"Nay ñaø neân nghóa ñeä huynh,
"Xin veà mai seõ thöôïng trình cuøng nhau."
Phuùt xem traêng ñaõ ñöùng ñaàu,
Vaân-Tieân vaøo choán thö laàu nghæ an.
391.- Voõ-coâng tôû laïi haäu ñaøng,
Ñeâm khuya daïy doã Theå-Loan moïi lôøi:
"Ngaøy mai vöøa raïng chaân trôøi,
"Tieåu-nhi trang ñieåm ra nôi leâ-ñình.
"Goïi laø chuùt nghóa toáng tình,
"Phoøng sau cho khoûi baát bình cuøng nhau."
Boùng traêng vöøa loä caønh daâu,
Vaên-Tieân vaøo taï giaây laâu xuaát haønh.
Ra ñi vöøa thuôû bình minh,
Theå-Loan ñöùng tröôùc leâ-ñình lieãm-dung.
401.- Thöa raèng: "Quaân töû phoù coâng,
"Xin thöông boà lieãu chöõ toøng ngaây-thô.
"Taám loøng thöông gioù nhôù möa,
"Ñöông xa ngaøn daëm xin ñöa moät lôøi.
"Ngaøy nay thaùnh chuùa trò ñôøi,
"Nguyeàn cho linh-phuïng gaëp nôi ngoâ-ñoàng.
"Quaûn bao chuùt phaän maù hoàng,
"Phoøng khuya voø-voõ, ñôïi troâng khoân löôøng.
"Chaøng daàu cung queá xuyeân döông,
"Thieáp xin hai chöõ tao-khöông cho baèng.
411.- "Xin ñöøng tham ñoù boû ñaêng,
"Chôi leâ queân löïu, chôi traêng queân ñeøn."
Tieân raèng: "Nhö löûa môùi nhen,
"Deã trong moät beáp maø nhen maáy loø.
"May duyeân ruûi nôï deã phoø,
"Chôù nghi Ngoâ-Khôûi, haõy lo Maõi-Thaàn."
Theå-Loan voäi vaõ lui chaân,
Vaân-Tieân töø bieät troâng chöøng Tröôøng-an.

8.- Vaân-Tieân töø-bieät Voõ-coâng, Theå-Loan. Leân ñöôøng ra kinh thi, gaëp:Vöông-Töû-Tröïc, Trònh-Haâm, Buøi-Kieäm (caâu 419 - caâu 552)

Xa xa vöøa maáy daëm ñöôøng,
Gaëp Vöông-töû-Tröïc vaày ñoaøn ñeàu ñi.
421.- Traûi qua thuûy tuù, sôn kyø,
Phæ loøng caù nhaûy, gaëp thì roàng bay.
Ngöôøi hay laïi gaëp caûnh hay,
Khaùc naøo tieân-töû chôi raøy Boàng-Lai.
Cuøng nhau taû chuùt tình hoaøi,
Naêm ba cheùn röôïu, moät vaøi caâu thô.
Coâng danh ai chaúng öôùc mô,
Ba taàng cöûa voõ moät giôø nhaûy qua.
Cuøng nhau baøn baïc gaàn xa,
Chöõ taøi chöõ meänh xöa hoøa gheùt nhau.
431.- Tröïc raèng: "Roàng xuoáng vöïc xaâu,
"Maëc daàu dôõn soùng maëc daàu chôi maây."
Tieân raèng: "Hoàng-hoäc ñeàu bay,
"E khi moûi caùnh laïc baày veà sau."
Maûng coøn troø chuyeän vôùi nhau,
Troâng chöøng kinh ñòa ñaõ haàu tôùi nôi.
Cheânh cheânh vöøa xeá maët trôøi,
Hai ngöôøi tìm quaùn nghæ ngôi ñôïi kyø.
Phuùt ñaâu gaëp baïn ñi thi,
Ñeàu baøy teân hoï moât khi môùi töôøng.
441.- Moät ngöôøi ôû quaän Phan-Döông,
Teân Haâm, hoï Trònh taàm thöôøng ngheà vaên.
Moät ngöôøi ôû quaän Döông-xuaân,
Hoï Buøi, teân Kieäm taùc chöøng ñoâi möôi.
Hai ngöôøi laïi gaëp hai ngöôøi,
Ñeàu vaøo moät quaùn vui cöôøi ngaû-nghieâng.
Kieäm raèng: "Nghe tieáng anh Tieân,
"Nay ñaø thaáy maët phæ nguyeàn öôùc ao."
Haâm raèng: "Chöa bieát thaáp cao,
"Laøm thô môùi bieát baäc naøo taøi naêng."
451.- Beøn keâu oâng quaùn noùi raèng:
"Khaù toan saém-söûa ñoà aên cho beà.
Quaùn raèng: "Thòt caù eâ heà,
"Khoâ laân chaû phuïng boän-beà thieáu ñaâu.
"Kiaø laø thuoác laù öôùp ngaâu,
"Traø ve tuyeát ñieåm, röôïu baàu cuùc höông.
"Ñeå khi ñaõi khaùch giaàu sang,
"Ñaõi ngöôøi vaên-vaät, ñaõi trang anh huøng."
Bó baøng traø röôïu ñaõ xong,
Boán ngöôøi ngoài laïi moät voøng laøm thô,
461.- Kieäm, Haâm coøn haõy ngaån ngô,
Phuùt thô Tieân, Tröïc, moät giôø vöøa xong.
Kieäm, Haâm xem thaáy laï luøng,
Gaãm nghi Tieân, Tröïc vieát tuøng coå thi.
Chaúng hay oâng quaùn cöôøi chi,
Voã tay xuoáng chieáu moät khi cöôøi daøi.
Tieân raèng: "OÂng quaùn cöôøi ai?"
Quaùn raèng: "Cöôøi keû baát taøi ñoà thô.
"Cöôøi ngöôøi Toân-Taãn khoâng löøa,
"Tröôùc ñaø thaáy maùy chaúng ngöøa Baøng-Quyeân.
471.- Tröïc raèng: "Lôøi noùi höõu duyeân,
"Theá trong kinh söû coù tuyeàn cuøng chaêng?"
Quaùn raèng: "Kinh-söû ñaõ töøng,
"Coi roài laïi khieán loøng haèng xoùt-xa.
"Hoûi thôøi ta phaûi noùi ra,
"Vì chöng hay gheùt cuõng laø hay thöông."
Tieân raèng: "Trong ñuïc chöa töôøng,
"Chaúng hay thöông gheùt, gheùt thöông leõ naøo?"
Quaùn raèng: "Gheùt vieäc taàm phaøo,
"Gheùt cay, gheùt ñaéng, gheùt vaøo tôùi taâm.
481.- "Gheùt ñôøi Kieät, Truï meâ daâm,
"Ñeå daân ñeán noãi sa haàm saåy hang.
"Gheùt ñôøi U, Leä ña ñoan,
"Khieán daân luoáng chòu laàm than muoân phaàn.
"Gheùt ñôøi Nguõ-baù phaân vaân,
"Chuoäng beà doái traù, laøm daân nhoïc nhaèn.
"Gheùt ñôøi Thuùc-quí phaân baêng,
"Sôùm ñaàu toái ñaùnh, laèng nhaèng roái daân.
"Thöông laø thöông ñöùc thaùnh nhaân,
"Khi nôi Toáng, Veä, luùc Traàn, luùc Khuoân.
491.- "Thöông thaày Nhan-töû dôû dang,
"Ba-möôi-moát tuoåi, taùch ñaøng coâng-danh.
"Thöông oâng Gia-Caùt taøi laønh,
Gaëp côn Haùn maït, ñaõ ñaønh phoâi pha.
"Thöông thaày Ñoàng-töû cao xa,
"Chí thôøi coù chí, ngoâi maø khoâng ngoâi.
"Thöông ngöôøi Nguyeân-Löôïng buøi-nguøi,
"Lôõ beà giuùp nöôùc laïi lui veà caøy.
"Thöông oâng Haøn-Duõ chaúng may,
"Sôùm daâng lôøi bieåu toái ñaøy ñi xa.
501.- "Thöông thaày Lieâm-Laïc ñaõ ra,
"Bò lôøi xua ñuoåi veà nhaø giaùo daân.
"Xem qua kinh söû maáy laàn,
"Nöûa phaàn laïi gheùt, nöûa phaàn laïi thöông."
Tröïc raèng: "Chuøa raùch phaät vaøng,
"Ai hay trong quaùn aån taøng kinh luaân.
"Thöông daân sao chaúng laäp thaân,
"Ñeå khi naéng haï toan phaàn laøm möa?"
Quaùn raèng: "Nghieâu, Thuaán thuôû xöa,
"Khoù ngaên Saøo-Phuû, khoân ngöøa Höùa-Do.
511.- "Di, Teà chaúng khöùng giuùp Chaâu,
"Moât mình moät nuùi, ai haàu chi ai.
"OÂng Y, oâng Phoù oâm taøi,
"Keû caøy, ngöôøi cuoác ñoaùi-hoaøi chi ñaâu?
"Thaùi coâng xöa moät caàn caâu,
"Sôùm mai soâng Vò, maëc daàu vui chôi.
"Nghieâm-Laêng ñaõ maáy ñua bôi,
"Caøy maây, caàn nguyeät taû-tôi aùo caàu.
Traàn-Ñoaøn chaúng chuùt lo aâu,
"Gioù traêng moât tuùi coâng haàu chieâm-bao.
521.- "Ngöôøi nay coù khaùc xöa naøo?
"Muoán ra ai caám, muoán vaøo ai ngaên."
Kieäm raèng: "Laõo quaùn noùi nhaêng,
"Daàu cho traûi vieäc cuõng thaèng baùn côm.
"Goái rôm theo phaän goái rôm,
"Coù ñaâu ôû thaáp maø choàm leân cao."
Quaùn raèng: "Saám chôùp möa raøo,
"eách naèm ñaùy gieáng thaáy bao nhieâu trôøi.
"Soâng trong caù loäi thaûnh thôi,
"Xem hai con maét saùng ngôøi nhö chaâu.
531.- "Uoång thay ñaøn gaûy tai traâu,
"Nöôùc xao ñaàu vòt, nghó laâu nöïc cöoøi."
Tieân raèng: "OÂng quaùn chôù cöôøi,
"Ñaây ñaø nhôù ñaëng baûy ngöôøi Tröôùc-laâm.
"Cuøng nhau keát baïn ñoàng taâm,
"Khi côø, khi röôïu, khi caàm, khi thi.
"Coâng danh phuù-quí maøng chi,
"Cho baèng thong thaû maëc khi vui loøng.
"Röøng nho bieån thaùnh meânh moâng,
"Deã ai laën loäi cho cuøng vaäy vay."
541.- Quaùn raèng: "Ñoù bieát loøng ñaây,
"Lôøi kia ñaõ caïn, röôïu naày thöôûng cho."
Kieäm, Haâm, laø ñöùa so-ño,
Thaáy Tieân döôøng aáy aâu lo trong loøng.
Khoa naày Tieân aét ñaàu coâng,
Haâm daàu coù ñaäu cuõng khoâng xong roài.
Maûng coøn nghó vieäc tôùi lui,
Xaûy nghe troáng ñaõ giuïc thoâi vaøo tröôøng.
Keû thuøng, ngöôøi thaáp ñaày ñöôøng,
Lao-xao ñoaøn baûy, chaøng-raøng luõ ba.
551.- Vaân-Tieân vöøa böoùc chaân ra,
Boãng ñaâu xaûy gaëp tin nhaø ñöa thö.

| |