| 
| 
26.- Haïnh-Nguyeân cuøng Mai-sinh töï-tình treân truøng ñaøi (caâu 1001-- caâu 1056)
27.- Haïnh-Nguyeân caûi trang (caâu 1057-- caâu 1074) Naøng truyeàn ñoùng laïi nghæ-ngôi,
Leân ñeàn daïo caûnh, xem chôi goïi laø.
Huyeän-thaønh saém-söûa gaàn xa,
Ñaøi vöøa doïn saïch, naøng vöøa xuoáng xe.
Höông-ñaêng vöøa ñuû leã-nghi,
Tieän, naøng leân ñaáy laïy veà gia-höông.
Quan quaân ñoùng chaät huyeän-ñöôøng,
Moät naøng Haïnh vôùi hai chöôøng cuøng leân.
Töøng töøng ñôït döôùi, ñôït treân,
1010.- Ngaãm xem phong-caûnh boán beân traäp-truøng,
Cao cao thoâi laïi töøng töøng,
Trôøi nhö khoå thaáp, ñaát baèng döôøng xa,
Baûo nhau roài môùi nhaän ra,
Ñoâng-nam phöông aáy, aáy laø coá-höông.
Xuaân-sinh ñoùn bieát yù nöôøng,
Muoán ñieàu töø-bieät vôùi chöôøng Mai-sinh.
Moät mình böôùc xuoáng laøm thinh,
Maëc ai treân aáy töï tình vôùi ai.
Troâng chaøng naøng môùi ræ tai: 1020.- "Traêm naêm ghi taïc moät lôøi töø ñaây.
"Bao nhieâu tình-töï xöa nay,
"Toùc tô giaõi moät choán naøy laø thoâi!"
Mai-sinh nhaân luùc vaéng ngöôøi.
Gaït ngang nöôùc maét, baøy lôøi tröôùc sau:
"Noùi caøng nhö gôïi côn saàu,
"Traùch vì phuùc baïc xöùng ñaâu maù ñaøo.
"Taác loøng theà vôùi trôøi cao,
"Quaûn chi traéng toùc, nôõ naøo noái daây.
130.- "Saün ngoâi phi-haäu daønh ngaøy vinh-hoa.
"Rieâng ai traùch laãn trôøi giaø,
"Xe tô sao kheùo höõng-hôø côït ai."
Naøng raèng: "Lôøi daïy döôøng sai,
"Taám thaân ñaõ phoù cöûa Mai nhöõng ngaøy.
"Soâng duø caïn nuùi duø lay.
"Ñaõ lieàn xöông traéng daùm thay loøng vaøng.
"Ñem thaân ñoái vôùi cöông-thöôøng.
"Taï loøng ngöôøi cuõ treo göông döôùi ñôøi.
"Mình naøo saùnh vôùi tanh-hoâi?
1040.- Maët naøo coøn ñöùng coõi ñôøi ñöôïc ru!
"Khuyeân chaøng ghi nghóa xuaân-thu,
"Moái tình haõy gaùc, noãi thuø chôù queân.
"Cuøng em cho tieän saùch ñeøn,
"Coâng-danh gaëp hoäi thanh-nieân ñöông vöøa,
"Moät mai loäc nöôùc phaán vua,
"Danh mình cuõng raïng, thuø nhaø cuõng xong.
"Thaân ai ñaønh troïn chöõ toøng,
"Suoái vaøng töôi maùt, maù hoàng laây thôm.
"Roài ñaây keû baéc, ngöôøi nam,
1050.- "Caønh thoa xin taëng ñeå laøm cuûa tin.
"Vaät thöôøng goïi chuùt laøm duyeân!"
Luaät Ñöôøng môùi nguï moät thieân giaõi-baøy.
Truøng-ñaøi coøn nhôù laø ñaây,
Giaõ nhau goïi nhôù ñeán ngaøy bieät-ly.
Mai-sinh ñoâi gioït daàm-deà,
Thoa thì chòu laáy, thô thì Man-phöông
28.- Luùc chia reõ moãi ngöôøi moãi ngaû (caâu 1075 - caâu 1094) Baâng-khuaâng lôøi ít tình nhieàu,
Thò-tì ñaâu ñaõ daäp-dìu keùo leân.
Cuøng nhau laïy tröôùc ñaøi tieàn,
1060.- Laàn thang böôùc xuoáng, giuïc lieàn gioùng xe.
Gia-höông tình naëng beà-beà,
AÛi-quan ñaâu ñaõ gaàn keà tôùi nôi.
Toång-binh söûa choán nghæ ngôi,
Ñaûng-coâng ñaõ daïy cho môøi caûi-trang.
Ngaém mình ra veû Man-phöông,
Xieâm tôi-taû böùc, aùo lang-loå muøi.
Loâng caøi treân muõ moät ñoâi,
Ñoåi hình khueâ-nöõ ra ngöôøi Yeân-chi.
Ngöïa ñaâu keùo ñeán töùc thì,
1070.- Mai-sinh gaàn ñaáy phuø trì leân yeân.
Hình-dung ai veõ cho neân,
Höông xa ñaõ ñoåi maõ yeân bao giôø.
Hai chaøng caûm noãi gaàn xa,
Ñeàu cuøng ñoïc moät caâu thô tieãn-haønh.
29.- Haïnh-Nguyeân yeát ñeàn Toâ-vuõ (caâu 1095 - caâu 1116) Leân yeân naøng cuõng göûi tình,
Ñoïc roài môùi giuïc hai sinh trôû veà.
Ngaïi-nguøng thay, luùc phaân kyø,
Ngöôøi veà coá-quoác, keû ñi sa-tröôøng.
Ngöôøi ñoàng thaát, keû tha-phöông,
Haøng chaâu suøi-suït, böôùc ñöôøng chia ñoâi.
Naøng coøn daën vôùi maáy lôøi:
1080.- "Thuø kia chôù ñeå ñoäi trôøi ôû chung.
"Sao cho taâm-löïc hieäp ñoàng,
"M oå gan nghòch-taëc, thoûa loøng nöõ-nhi".
Xoùt ngöôøi tuù caùc höông khueâ,
Moái tình ly-bieät, ñöôøng ñi phong-traàn.
Laï tai maáy tieáng man-nhaân,
Gioïng xa ríu-rít gioïng gaàn eùt-eo.
Beân trôøi phong-caûnh ñìu-hiu,
Söông soi coû aùy, gioù reo caây giaø.
Saéc quaân hieäu-leänh caøng gia,
1090.- Tieáng coøi lö-dieäp, laù côø ngoâ-coâng.
Böôùc ñöôøng ngaøy moät laï-luøng,
Tieåu-thö ngaøy moät ñau loøng bieät-ly.
Quen taøi töùc caûnh vònh ñeà,
Treân yeân môùi vònh coå thi moät baøi.
30.- Haïnh-Nguyeân yeát mieáu Chieâu-Quaân (caâu 1117.- caâu 1182.) Ngöïa giong maáy lôùp daëm khôi,
Nuùi cao ñaõ thaáy gaàn nôi ñieän tieàn.
Thoå-binh quyø tröôùc thöa leân:
Nuùi Haø-lan aáy coù ñeàn Toâ-quaân,
Böôùc vaøo xem töôïng truyeàn-thaàn,
1100.- Maët troøn khuoân nguyeät, moâi nhuaàn veû ñan
Taác loøng kính keû trung-can,
Lieàn tay vònh mieáu, vònh sôn hai baøi.
Laàn laàn gioù toái söông mai,
Ñöôøng ñi thoaét ñaõ tôùi nôi ñaïi haø.
Hoûi ra môùi bieát raèng laø,
AÁy soâng Haéc-thuûy moä baø Chieâu Quaân.
Naøng beøn truyeàn goïi thoå-nhaân,
Ñem hoøm aùo, phoù doaønh ngaân töùc thì.
Yeân xong môùi baûo thò-tyø,
1110.- Ñaõ thay Hoà-phuïc ñeå chi aùo naøy.
Neùm theo moät khuùc soâng ñaày,
Hoa troâi maët nöôùc, böôùm bay giuõa doøng.
Vì ñaâu y-phuïc baát ñoàng,
Boãng ñem nöõ söùc phoù cuøng thuûy höông.
Troâng theo taác daï theâm caøng,
Taû loøng laïi nguï luaät Ñöôøng boán caâu.
Ñöông tröôøng daëm ngöïa ruoåi mau,
Troâng leân ñaõ thaáy mieáu ñaâu gaàn gaàn.
Treân yeân daïy hoûi thoå-quaân,
1120.- Thöa raèng: "Mieáu aáy Chieâu Quaân moät toøa.
"Xuaát thaân töø thuûa Haùn-gia,
"Quyeát lieàu ñeán Haéc-thuûy haø traàm chaâu.
"Tieát-trinh khoân ñoåi ñöôïc ñaâu,
"Voùc thieâng ngöôïc nöôùc trôû ñaàu veà nam.
"Coõi naøy meán chuùt danh thôm,
"Döïng laøm mieáu-vuõ sôùm hoâm phuïng thôø.
"Moät phöông baäc toái linh-töø,
"Keå naêm, ba boán traêm thöøa ñaõ laâu.
"Oai-linh ñaõ khaép ñaâu ñaâu,
1130.- "Keû xin cöùu beänh, ngöôøi caàu chieâm-bao."
Tieåu-thö nghe noùi möøng sao,
Tröôùc ñeàn xuoáng ngöïa, böôùc vaøo thöû coi.
Nguy-nga mieáu maïo haún-hoi,
Moät toøa thaàn-töôïng treân ngoài nghieãm-nhieân
Oai-linh voùc thaùnh, daùng tieân,
Loàng maøn veû traéng, aùnh ñeøn saéc töôi.
Son vaøng maët khaûm tay ngai,
Loø trong ngaùt xaï, ñænh ngoaøi bay höông,
Laïnh-luøng baùt-ngaùt hôi döông,
1140.- Nhìn qua rôïn toùc, troâng töôøng sôûn gai,
Nöõ-ñoàng, voõ-só ñuû ngöôøi.
Haàu trong hai aû, chaàu ngoaøi taùm vieân.
Ñoà thôø caém giaù aùn tieàn,
Moät beân baûo-kieám, moät beân tyø-baø.
Tieåu-thö löôõng-löï moät giôø,
Suïp ngoài boán laïy xa xa töï tình.
Khaán thaàm thôû ngoïn, than ngaønh:
"Noãi choàng oan-uoång, noãi mình truaân-chieân.
"Laàm ngöôøi vì chöôùc hoøa Phieân,
1150.- "Ñem thaân yeåu-dieäu tôùi mieàn hoâi-tanh.
"Ñaùnh lieàu bao quaûn töû sinh,
"Theà raèng quyeát chaúng nhô mình tieåu-man.
"Thieâng chaêng thu laáy hoàn oan,
"Roäng cho chaàu-chöïc tröôùc ban laø nhôø!"
Khaán roài nghæ laïi mieáu thôø,
Ñeâm tröôøng cho tieän ñôïi chôø chieâm bao.
Hay ñaâu maáy boä Coâng-taøo,
Ñaõ ñem lôøi khaán taâu vaøo Chieâu Quaân.
Phaùn raèng: "Môùi thöïc hieàn-nhaân,
1160.- "Naëng beà sôn-haûi nheï thaân yeâu-kieàu.
"Baûng trôøi hoâm noï môùi treo,
"Mai-sinh teân ñaõ giaät leøo Traïng-nguyeân.
"Ngaøy sau phu-phuï ñoaøn vieân,
"Nay ta haõy cöùu moät phen môùi laø."
Beøn ban nöõ-söù böôùc ra,
Ñoøi hoàn naøng laïi, nhuû qua aân caàn.
Raèng: "Ta laø Haùn Chieâu Quaân,
"Cöùu cho cuõng döï phu-nhaân trinh thaønh.
"Roài ra veà ñeán queâ mình,
1170.- "sau ñaây phu quí phuï vinh veïn troøn.
Daïy roài phoù traû thaàn-hoàn,
Laïi ñoøi löïc-só oân-toàn nhuû qua:
"Ñoùn naøng khi saép ñaàu haø,
"Ñem veà ñaïi-quoác vöôøn hoa Baù Phuø.
"Ngöôøi Trung-chaâu, traû Trung-chaâu,
"Maëc ai troïn nghóa, baùo thuø maëc ai."
Gioù ñaâu loït caùnh cöûa ngoaøi,
Tænh ra coøn nhôù maáy lôøi chieâm-bao.
Nghó ra naøo bieát ñaâu naøo,
1180.- Vöõng loøng khi daùm chaéc vaøo nhöõng ñaâu...
AÙn tieàn ren-reùn cuùi ñaàu,
Böôùc ra laïi vònh boán caâu löu ñeà.
| | Huyeän-thaønh: töùc huyeän sôû taïi
Höông-ñaêng : höông ñeøn.
gia-höông: queâ nhaø.
coá-höông: laøng cuõ.
traéng toùc, nôõ naøo noái daây: Traéng toùc do chöõ baïch phaùt ; noái daây do chöõ tuïc huyeàn, yù noùi duø ôû goùa ñeán giaø cuõng khoâng laáy vôï keá.
phi-haäu: danh-töø goïi vôï vua.
cöông-thöôøng: töùc tam cöông nguõ thöôøng ñaïo laøm ngöôøi phaûi coù.
nghóa xuaân-thu: do caâu Xuaân-thu nghóa taïi phuïc-thuø : Nghóa Xuaân-thu coát ôû phuïc-thuø.
thanh-nieân: tuoåi xanh.
chöõ toøng: toøng : theo, do chöõ xuaát-gía toøng phu, laáy choàng theo choàng vaø phuï-nhaân toøng nhaát nhi chung. Ñaøn baø chæ theo coù moät choàng laø heát.