31.- Ñeán Laïc-nhaïn-ñaøi, Haïnh-Nguyeân gieo mình (caâu 1183 - caâu 1240)
32.- Haïnh-Nguyeân ñöôïc ñöa veà nhaø Chaâu baù Phuø (caâu 1241 - caâu 1272) Leân yeân gioùng ngöïa ra ñi,
Nuùi cao ñaõ thaáy haàu keà tôùi nôi.
Hoûi teân laø Laïc-nhaïn-ñaøi,
Truøm maây môø-mòt, nhaát trôøi boâng-loâng,
Naøng raèng: "Tích tröôùc ghi loøng,
"Chieâu Quaân göûi nhaïn thö phong choán naøy.
"Ñöôøng ñi nhaân tieän qua ñaây,
1190.- "Nhaén chim, baét chöôùc chuyeän ngaøy aáy chôi."
Kíp truyeàn man toát maáy lôøi,
Doïn ñöôøng nuùi nhaïn, kíp dôøi goùt loan.
Phoø naøng ngoài kieäu ñaêng san
Hai naøng thò-nöõ, moät ñoaøn phieân binh.
Böôùc cao böôùc thaáp gaäp-gheành,
Quaên-queo ñuoâi chuoät, cheânh-veânh tai meøo.
Nöông ñaù quaïnh, vòn caønh oeo,
Chim xaøo-xaïc laù, vöôïn reo-raéc caønh.
Saün-saøng caûnh vaät chung quanh,
1200.- Phong ñoàn môû phaït, maây xanh buoâng maøn.
Böôùc leân tuyeät ñænh taøn taøn,
Troâng döôøng chaät ñaát, vôùi toan ñeán trôøi.
Maët sau laàn böôùc len chôi,
Nhìn ñaâu boãng thaáy moät nôi coù ñaàm.
Maét meøo trong vaét noåi taêm,
Raén quaèn-quaïi khuùc, maõng nhaêm-nhaép haøm.
Cheo-leo söôøn nuùi troâng sang,
Khe kia suoái noï ngoån-ngang maáy truøng.
Nöûa ngaøy noåi traän aâm phong.
1210.- Phaát-phô laät laù, laïnh-luøng thaáu xöông.
Ñaát ñaâu sôn thuûy laï döôøng ?
Ngaån-ngô mình nhöõng caûm thöông noãi mình.
Xoùt thay ñoâi ñöùc sinh-thaønh,
Bieát bao nguoâi ñöôïc chuùt tình nhôù-thöông.
Moät ngaøy moät ngaû boùng tang,
Da moài saïm maët, toùc söông ñieåm ñaàu.
Bieát nhau, theâm dôû-dang nhau,
Quen hôi beùn tieáng bao laâu maø raèng!
AÁy ai chaáp moái xích-thaèng,
1220.- Bieát maø döùt chæ, thaø ñöøng vöông tô.
Nhö lôøi thaàn moäng hoïa laø,
Coøn duyeân chaêng nöõa, cuõng chôø lai sinh.
Ñöôøng cuøng giöõ laáy thôm danh,
Thoâi thì gaùc hieáu vôùi tình moät beân.
Chaáp kinh, neáu chaúng toøng quyeàn,
Nöõa khi nöôùc ñeán, e neân caùt laàm.
Taác loøng caû quyeát khoân caàm,
Taám thaân phoù maëc döôùi ñaàm saâu saâu.
Thò-tyø troâng tröôùc nhìn sau,
1230.- Naøng ñaø gieo ngoïc traàm chaâu bao giôø.
Ai ngôø ra söï chaúng ngôø,
Phieân-binh nhôùn nhaùc, nhôùn-nhô moät ñoaøn.
Baûo nhau saép saün möu gian,
Caûi-trang baét laáy thuùy-hoaøn ñeå thay.
Mieäng bình böng kín ai hay.
Chaêm chaêm giuïc ngöïa maáy ngaøy traåy sang.
Haáp-him thay nheõ,Man-vöông,
Höõng hôø naøo bieát raèng nöôøng hay ai.
Thuùy-hoaøn rieâng ñöôïc haún-hoi,
1240.- Ñoåi hình tyø-thieáp, thay ngoâi phi-taàn.
33.- Haïnh-Nguyeân traàn tình vôùi Chaâu phu nhaân (caâu 1273 - caâu 1300) Môùi hay trôøi vôùi giai-nhaân,
Ñöôïc rieâng chöõ tieát, naém phaàn chöõ danh.
Laøm cho chaùn noãi thöû thanh,
Traûi bao naïn tröôùc, môùi daønh phuùc sau.
Tieåu-thö töø xuoáng ñaàm saâu,
Hoàng-vaân moät ñoùa ñoùn ñaâu nöûa chöøng,
AØo aøo tieáng gioù lay röøng,
Giöõa trôøi vuõ giaù vaân ñaèng ñem ñi.
Maáy lôøi thaàn-moäng xa nghe:
1250.-"Ta ñaây vaâng meänh ñöa veà Trung-hoa!"
Giôø laâu boãng thaáy chaân sa,
Nhìn thoâi môùi roõ moät toøa danh vieân.
Canh khuya vaêng-vaúng boán beân,
Thoâi naên-næ khoùc, laïi reàn-ró than.
Tænh meâ rieâng nhöõng baøn-hoaøn,
Naøo non nöôùc taù ? uûy ! vöôøn töôïc ñaâu ?
Chaúng hay laø ñaát Trung-chaâu,
Nhaø quan Ngöï-söû laø Chaâu Baù Phuø.
OÂng ñöông thöôïng lî Ñoâng-ñoâ,
1260.- Ñeå löu con gaùi vôùi phu-nhaân nhaø.
Tieåu-thö vaû baäc taøi-hoa,
Khueâ-phoøng tieåu-töï goïi laø Vaân-Anh.
Ñoát höông vöøa buoåi ñeâm thanh,
Nghe ñaâu ti-tæ nhö hình tieáng ai.
Giôø laâu truyeàn goïi con ñoøi,
Soi ñeøn xem thöû coù ngöôøi ñaâu ñaây.
Tieåu-hoaøn vaâng leänh ra ngay,
Soi xem boãng ruïng-rôøi tay, trôû veà.
Raèng :"Ngöôøi ñaâu cuûa dò-kyø ?
1270.- "Ñænh ñaàu loâng hoå, vaèn-veø aùo löng.
"ÔÛ ñaâu veà ñaáy nhöng-nhöng,
"AÁy raèng quæ-söù, hay raèng hoà-tinh!
34.- Cuøng ñi laùnh naïn, Mai-sinh vaø Xuaân-sinh laïc nhau (caâu 1301 - caâu 1322) Moät nhaø saøo gaäy xuùm quanh,
Haïnh-Nguyeân môùi baïch thöïc tình tröôùc sau.
Thaáy ngöôøi phong-ñieäu cöûa haàu,
Daïy cho vaøo ñeán tröôùc laàu hoûi-han.
Haïnh-Nguyeân môùi hoûi nguoàn côn :
Noãi nhaø taùch-baïch, noãi oan raïch-roøi
Hoøa Phieân khi ñeán nöôùc ngoaøi,
1280.- Mieáu thaàn öùng moäng, nhaïn-nhai gieo mình.
Pheùp thieâng caûi töû hoaøn sinh,
ÔÛ hieàn may gaëp laïi laønh ñeán ñaây.
Phu-nhaân raèng: "AÁy môùi hay,
"Theá-gian cuõng coù söï naøy laï gheâ.
"Thaàn coøn cöùu keû nhaân-nghì,
"Deã haàu ngöôøi chaúng lieäu beà xoùt nhau ?
"ÔÛ ñaây chaúng ngaïi chi ñaâu,
"Cho laøm nghóa-nöõ baïn haàu tieåu-thö.
"Roài sau nhaén baûo meï cha,
1290.- "Trôøi cho khi deã, hoïa laø gaëp nhau."
Haïnh-Nguyeân vaâng meänh tröôùc sau,
Suïp ngoài naøng môùi gaät ñaàu maáy phen.
Vaân-Anh töø ñöôïc baïn hieàn,
Yeâu beân chöõ saéc, troïng nhau chöõ taøi.
Hai ngöôøi nhö theå moät ngöôøi,
Ngang tay tuù-caùc saùnh vai lan-phoøng.
Deät theâu, hoïc laãn nöõ-coâng,
Luùc chia hoa öôùp, khi chung phaán gioài.
Haïnh-Nguyeân khi ñöùng khi ngoài,
1300.- Khoùc thaàm trong vaéng, göôïng cöôøi ngoaøi saân.
35.- Mai-Sinh gaëp Phuøng-laïc-Thieân (caâu 1323 - caâu 1368) Naøng ñaø ñöôïc choán an thaân,
Xoùt thay chaøng Bích, chaøng Xuaân hai ngöôøi.
Ai-quan chaân chöûa kòp dôøi,
Maõ-baøi ñaõ coù chæ ñoøi Ñaûng-coâng.
Chaúng ngôø Lö Kyû taáu trong,
Thieân-lao ñaõ baét vôï choàng Ñoâng Sô.
Hai chaøng coøn tieãn tieåu-thö,
Cuõng ban maät-chæ truyeàn cho baét veà.
Ñaûng-coâng choáng-cheá moïi beà,
1310.- Caáp theâm haønh lyù giuïc ñi laùnh mình.
Cuøng nhau hai gaõ thö-sinh,
Ngaån-ngô queâ khaùch, gaäp-gheành ñaát xa.
Trôøi hoâm xeá boùng taø-taø,
Coân-quangñaâu boãng gaëp ba boán ngöôøi.
Loøng tham coøn bieát thöông ai,
Cöôùp haønh-lyù heát, aùo ngoaøi saïch khoâng.
Taïm ngoài tröôùc mieáu beân soâng,
Thuyeàn quan nghe coù thuøng thuøng troáng canh.
Nghi cho laø keû gian tình,
1320.- Nghe hôi keùo moät ñaïo binh leân bôø.
Xuaân-sinh kíp laùnh ñöôøng xa,
Baét lieàn Mai Bích môùi ñöa xuoáng thuyeàn.
Chaøng beøn caát maët troâng leân,
Thaáy trong khoang giöõa, ngoài neàn moät oâng.
Maáy lôøi sang saûng tieáng ñoàng:
"Teân kia sao daùm caû loøng möu gian ?"
Sinh raèng: "Ñaâu daùm to gan,
"Ñeøn trôøi xin thaáu noãi oan cho ngöôøi.
"Toâi cuøng ngöôøi baïn anh toâi,
1330.- "Tìm ngöôøi thaân-thích laïc loaøi ñeán ñaây.
"Naøo ngôø gaëp söï chaúng may,
"Daùm xin xeùt taám loøng ngay ñöôïc nhôø."
OÂng xem ra daùng con nhaø,
Truyeàn ñem nghieân-buùt thöû vaø caâu chôi.
Chaøng vaâng lónh buùt ñeà baøi,
Vieát xong Cheá-ngheä moät baøi noäp ñi.
OÂng raèng: "Nhuïc nhôõn nan tri,
"Thöù cho thì chôù, duø cheâ daùm naøi.
"Böôùc leân xin haõy taïm ngoài,
1340.- "AÙo ñöa moät caëp, ngaén daøi quaûn chi.
"Hoï teân sao ñaáy ? ÔÛ queâ xa gaàn ?"
Daèn loøng, sinh nhöõng ngaïi-ngaàn,
Giaû danh roài seõ nghe daàn veà sau.
Thöa raèng: "Xin keå goùt ñaàu,
"Teân Vinh hoï Muïc, Thöôøng-chaâu laø nhaø."
OÂng raèng: "Queâ ñaáy chaúng xa,
"Coù quen Mai-thò cuøng laø ai khoâng ?
Sinh raèng: "Cuøng ôû moât vuøng,
1350.- "Baïn-beø cuõng bieát coù coâng-töû chaøng.
"Töø khi gaëp bieán phi thöôøng,
"Chaúng hay ñaâu ñaáy tìm phöông laùnh mình.
"Toâi nay vaâng ñeïp duyeân bình,,
"Xin töôøng quí tính, ñaïi danh, ñöôïc nhôø."
OÂng raèng: "Cuõng chaúng ñaâu xa,
"ÔÛ Giang-nam tænh, teân laø Laïc Thieân.
"Caùch quan veà vieäc bình Phieân,,
"Raøy vaâng khai-phuïc, ra mieàn Ngoïc-kinh."
Ñeâm khuya troáng ñaõ sang canh,
1360.- Truyeàn ñem goái ñeäm, nghæ mình khoang trong.
Maáy tuaàn thuaän beán xuoâi gioøng,
Mui boàng traêng toái, buoàm doøng gioù tröa.
Quan laõo-luyeän, khaùch taøi hoa,
Cuoäc côø treân laùi, ñöôøng tô döôùi leøo.
Maây buoåi sôùm, nöôùc ban chieàu,
Thô ngaâm ngoaøi maïn, röôïu keøo trong khoang.
Kinh-thaønh mong-moûi taác gang,
Chìu loøng nöôùc cuõng baèng döôøng nhö teân.
Laïc-nhaïn-ñaøi: Ñaøi nhaïn sa.
ñaêng san: Leân nuùi, moät thöù kieäu hai hay boán ngöôøi khieâng, ñeå leân doác xuoáng doác luùc leân nuùi cho khoûi phaûi leo treøo vaát vaû, goïi laø " kieäu ñaêng san ".
tuyeät ñænh: ñænh nuùi
aâm phong: Gioù aåm thaáp, gioù coù aâm-khí (hôi aâm).
sôn thuûy: Nuùi soâng, thuûy-thoå, khí-haäu.
sinh-thaønh: Sinh ñeû, gaây-döïng, troû vaøo cha meï.
boùng tang: Töùc boùng daâu (xem chuù thích ôû treân)
xích-thaèng: Daây ñoû (xem chuù-thích ôû treân)
thaàn moäng: Lôøi thaàn baùo moäng,
lai sinh: Kieáp sau.