Thöông thay coøn moät Xuaân-sinh,
Lieàn ñeâm hoâm aáy laùnh mình xa xa.
Saùng ngaøy thöùc daäy nhôù ra,
1400.- Sôn-ñoâng quen moät ngöôøi laø Thaùi Caâu.
Xöa töøng lî-phuû Nhieâu-chaâu,
Caùch quan nghe maáy naêm sau ôû nhaø.
Hoûi thaêm tìm ñeán hoûi qua,
Cöûa ngoaøi ñaõ thaáy coù tôø bieân-phong.
Cuõng vì Lö Kyû, Hoaøng Tung,
Chöùng cho moät aùn giao-thoâng giaëc ngoaøi.
Xuaân-sinh thaáy söï kíp dôøi,
Moät mình maët ñaát, chaân trôøi bô-vô.
Than raèng thung coãi huyeân giaø,
1410.- Thieân-lao bieát coù bao giôø bieän oan.
Ngöôøi tuoåi-taùc, khaùch coâ-ñan
Ñeå ai tan ngheù, reõ ñaøn vì ai ?
Xoùt ai thui-thuûi phöông trôøi,
Hoàng-nhan khi ñaõ ra ngöôøi cöûu-nguyeân.
Hieáu tình ñeo naëng hai beân,
Daën doø nhöõng chaéc chu-tuyeàn coù ta,
"Mai-kha ôi, hôõi Mai-kha,
"Rôøi nhau moät böôùc neân xa maáy truøng.
Moät ñeâm söông tuyeát laïnh-luøng
1420.- "Khoûi chaêng ? hay ñaõ maéc voøng traàn ai?
"Thöông thay trung-nghóa maáy ngöôøi,
"Keû thì oan thaùc ngöôøi nôi nguïc hình.
"Traùch vua Ñöôøng, ôû baát minh,
"Dung beân gian-ñaûng maø khinh hieàn-taøi."
Beân loøng traêm moái bôøi bôøi,
Troâng ra moät nöôùc moät trôøi meânh-moâng.

Töû sinh xem nheï loâng hoàng,
Quyeát lieàu, sinh ñaõ gieo soâng bao giôø.
Hay ñaâu kheùo cuõng may maø,
1430.- Gaàn ñaâu ñaáy, coù ngö-gia ñoùng thuyeàn.
Giaêng chaøi vôùt ñöôïc chaøng leân,
Tænh daàn, troâng roõ hai beân ngoài nhìn.
Treû-giaø moät luõ caïn khan,
Ñaàu caønh-caïch toùc, mình nhôøn-nhôït da.
Ngoài beân thuyeàn chuû moät baø,
Keà beân moät aû maët hoa toùt vôøi.
Ngoài troâng ra roõ maët ngöôøi,
Thöông oâi ! sao nôõ boû hoaøi tuoåi xanh !
ÔÛ ñaâu maø ñeán chaøi mình,
1440.- Haõy coøn im-æm khí sinh laï ñôøi.
Thay quaàn ñoåi aùo tôi bôøi,
Ngö-baø môùi hoûi maáy lôøi tröôùc sau:
"Chaúng hay queâ, hoï nôi ñaâu ?
"Gaëp nhau xin toû cho nhau bieát cuøng
"Laøm sao maø phaûi gieo soâng?
"Hay laø toäi-leä caùt hung theá naøo ?"
Xuaân-sinh môùi keå goùt ñaàu:
"Queâ toâi ôû huyeän Thöôøng-chaâu cuõng gaàn.
"Cha laøm quan, hoï laø Traàn,
1450.- "Chaúng may maéc phaûi gian-thaànvu oan,
"Taâu vua baét chò hoøa Man,
"Thieân-lao laïi baét thung-ñöôøng phoù giam.
Toâi tieãn chò toâi xuaát quan,
"Boãng nghe maät-chæ sai quan naõ veà.
"Vaäy neân toâi phaûi laùnh ñi,
"Chaúng may gaëp luõ gian-phi giöõa ñöôøng.
"Than oâi ! ñöông hôïp maø tan,
"Moät mình traùnh khoûi nguy-naøn tôùi ñaây.
"Caû lieàu naøo quaûn vôi ñaày,
1460.- Phuùc sao, may kheùo laø may, gaëp ngöôøi."

Ngö-baø nghe baáy nhieâu lôøi,
Nhuû raèng: "Thoâi cuõng coù trôøi chaúng khoâng !
"Naêm xöa vôùt ñöôïc giöõa doøng,
"Moät hoøm aâm-aáp nhöõng voøng vôùi thoa.
"Khen thaày noù daën laõo-baø,
"Ñeå cho con gaùi teân laø Ngoïc Thö.
"Gaëp oâng thaày soá naêm xöa,
"Ñoaùn cung-meänh chaùu khen baø phu-nhaân.
"Gaïo coâng, ñoøi ñuû traêm caân,
1470.- "Khen ñi, khen laïi phu-nhaân khaùc thöôøng,
"Baây giôø may vôùt ñöôïc chöôøng.
"Maø xem töôùng-maïo ñöôøng ñöôøng daùng quan.
"Haún raèng thieân ñòa tuaàn-hoaøn,
"Maø cho chaøng laïi troâi ngang vaøo chaøi.
"Neân nay laïi vôùt ñöôïc ngöôøi,
"Hai phen vôùt ñöôïc moät ñoâi roõ-raøng.
"Thoâi ñöøng quaûn thieät tham hôn,
"Baên-khoaên keùn caù, phaøn-naøn choïn canh.
"Ngoïc Thö cho keùt duyeân laønh,
1480.- "Hoïa laø phu quí phuï vinh kòp ngaøy.
"Ñöôïc nhö soá ñoaùn laø may,
"Vong-hoàn cuõng thoûa ñeán thaày noù xöa."
Xuaân-sinh nghó ñaõ choùt nhôø,
Vaû xem phong-daïng Ngoïc Thö ra tuoàng.
Thöa raèng: "Chuùt phaän tha höông,
"Ñaõ thöông yeâu ñeán, daùm ruoàng-raãy ru !
"Xin vaâng, nhöng haõy xin chôø,
"Baûng vaøng roài seõ ñuoác hoa cuõng vöøa."
Baø möøng, kíp goïi Ngoïc Thö,
1490.- Moät lôøi ñaõ ñònh phaûi ra chaøo môøi.
Theïn-thuøng löõng-thöõng chaân dôøi,
Naøng e coøn ñöùng, chaøng coi ñaõ töôøng.
Quaû nhieân nhan-saéc dò thöôøng,
Mai hình tuù boäkhaùc thöôøng ngö-gia.
Khi vui naûy phuùt höùng thöøa,
Khen thaàm trong buïng neân thô moät baøi.
Thaáy chaøng, naøng cuõng möøng vui,
Daùng ngöôøi thanh-thuù, veû ngöôøi vaên-chöông.
Chaéc raèng coù phaän giaøu-sang,
1500.- Höùng loøng cuõng nguï luaät Ñöôøng boán caâu.
Daàn-daø quen thuoäc baáy laâu,
Môùi hay nöông-töû hoï Chaâu aáy laø.
Nöïc cöôøi thay ! thuù ngö-gia,
Sôùm qua Taàm-thuyû, toái veà Haøn-san.
Ca cheøo, nhòp nhaët, nhòp khoan,
Traêng loøn sau laùi, gioù ñaøn tröôùc song.
Boán muøa maët nöôùc sinh nhai,
Löôõi caâu, sôïi chæ, tay chaøi maët soâng.
Maëc ai danh-lôïi trong voøng,
Xieâm vaèn-vaën löôùi, ñai long-loûng thöøng,
Thoi ñöa naán-naù ba ñoâng,
1510.- Traûi phaàn ñoâng-quí, sang chöøng xuaân qua.
Teát trung naùo-nöùc gaàn xa,
Neo thuyeàn giaët löôùi, giaêng beø döïng neâu.
Ngö-baø môùi baûo Ngoïc Kieàu,
Möôïn ñieàm boùi caù thay gieo tuù caàu:
"Löôùi naøy nhö ñöôïc caù ñaàu,
"Duyeân con thì ñònh xuaân sau keùn ngaøy.
"Ví baèng ba löôùi khoâng tay,
"Thaønh thaân thong-thaû sau naøy seõ hay."
Baøn roài chia vieäc laøm ngay,
1520.- Keû buoâng tay löôùi, ngöôøi gay coät cheøo.
Caàm saøo chaøng cuõng ñaåy theo,
Ngoïc Thö ñôõ laáy coù chieàu laàn-khaân.
Laï gì ñoâi löùa vöøa xuaân,
Ai hay rôm beùn, löûa gaàn vôùi nhau ?
Ngö-baø lieác thaáy vöøa hai,
Nghó thaàm chuyeän aáy coù ngöôøi, coù ta!
Ngöôøi yeåu-ñieäu, keû taøi-hoa,
Khi vaøo saùt aùo, khi ra chaïm quaàn.
Nghe naëng löôùi, keûo leân daàn,
1530.- Lyù-ngö ñaâu ñaáy traàn-traàn moät ñoâi.
Sinh raèng: "AÊn nhöõng ngoài roài,
Naøy xin ñem baùn chôï chôi moät laàn"
Cuõng lieàu nhaém maét ñöa chaân,
Maø cho traûi vôùi theá-nhaân ñuû ñieàu.

Chaøng vöøa ñi khoûi chôï chieàu.
Thuyeàn ai ñaâu ñaõ gheù cheøo tôùi nôi.
Treân mui ngoài toát moät ngöôøi,
Ngheânh-ngang daùng caäu, noùi cöôøi gioïng quan.
Moät thuyeàn vaâng daï ñaõ raân,
1540.- Tieåu-haàu, ñaày tôù moät ñoaøn nhö röôi.
Khoe-khoang moät taác ñeán trôøi,
Quaàn hoà soät-soaït, aùo moài trai lô.
Troâng sang nhaùc thaáy Ngoïc Thö,
Xuùm quang,raén eách, böôùm hoa, ñoäng loøng.
Ñaët ra moät meïo hö khoâng,
Baïc naêm möôi laïng moät phong saün-saøng.
Giao cho ñaày tôù ñöa sang,
Mua laøm tieåu-thieáp, mong ñöôøng eùp duyeân.
Thuaän loøng bao quaûn sang heøn,
1550.- Tam-baønh baø ñaõ noåi leân moät hoài.
Ngoïc Thö ngaám-nguyùt moät hai,
Trong khi quaù giaän, laém lôøi sam-söa.
Khuyeån, Öng moät luõ maét ñöa,
Ñeå phong baïc, baét Ngoïc Thö ñem veà.
TIeáng naøng keâu daäy giang kheâ,
Moät ñoaøn thuyeàn-hoä keùo beø la om.
Vaùc saøo quô gaäy yø-oøm,
Lao-xao noåi teùp noåi toâm moät vuøng.
Lôøi thoâ tieáng tuïc nhö ong,
1560.- Keû toan cöôùp laïi, ngöôøi hoøng ñaùnh nhau.
Baøn daøy, baøn moûng giôø laâu,
Xuaân-sinh trong chôï may ñaâu vöøa veà
Can raèng: "Xin haõy im ñi,
"Khoân khoâng qua leõ, pheùp thì coù quan."
Baûo nhau tìm choán keâu oan.
Giaét theo chöùng taù, moät ñoaøn ngö-nhaân.
Böôùc ñi boùng ñaõ xeá daàn,
Nöûa ñöôøng gaëp luõ quan-quaân daøi daøi.
Ñeøn loàng tröôùc kieäu haøng hai,
1570.- Hieäu ñeøn Ñeà-ñoácchöõ nhoài neùt son.
Giöõa ñöôøng quì xuoáng keâu doàn.
Nghe truyeàn döøng kieäu, oân toàn hoûi tra.
Thöa raèng: "Chuùt phaän ngö-gia,
"Gaëp chaøng coâng-töû, hoï laø hoï Giang.
"Khinh ngöôøi heøn, caäy mình sang.
"Laáy ñieàu thaân-theá, toan ñöôøng hieáp ai.
"Keà thuyeàn cöôùp laáy vôï ngöôøi,
"Chuyeän naøy, muoân ñôïi ñeøn trôøi xeùt cho.
"Cao-minh xin thöù daân ngu,
1580.- "Voäi-vaøng keâu mieäng, naøo lo kòp tôø."
Leänh quan moät tieáng truyeàn ra :
"Con quan quen yû theá cha, cuõng thöôøng.
"Teân naøy phong-daïng ra tuoàng,
"Nhìn xem chöa haún laø phöôøng ngö-gia!"
Kòp truyeàn tôùi beán ñaïi haø.
Baét Giang coâng-töûveà nha töùc thì.
Nguyeân-ñôn cuõng baét ñem veà,
Kieäu ñi moät luùc ñaõ keà ñaïi-doanh
Hieân-moânveõ hoå tröôùc bình,
1590.- Giaùo thaêm-thaúm doùng, quaân sình-sòch hôi.
Thung-dung xuoáng kieäu saûnh ngoaøi,
Tieáng loa thò-söï, hoài coøi thu quaân
Haàu beân hai daõy bieàn-thaân,
Neäm traêm-traém traûi, neán raàn-raät giong (chong ).
Ngaäm taêm laëng ngaét nhö khoâng,
Traïi ngoaøi ñieåm troáng, dinh trong ñoùng keøn.
Moät voøng quaân khaûo nhö neâm
Haøng giaêng giaù noïc, chaät leøn tuùi roi.
Giao canh troáng môùi sang hai,
1600.- Phaïm tuø ñaõ thaáy loâi-thoâi ñieäu veà.
Giang Khoâi döôøng cuõng khieáp uy.
Lieác troâng maët saétlaëng nghe tieáng ñoàng.
Quôû raèng: "Caäy theá thò huøng,
"Ra ngoaøi vaên-phaùp vaøo trong daâm-taø.
"AÙn naøy cöù mieäng ngö-gia,
"Phoûng nhö toäi aáy, nghó ñaø ñaùng chöa ?"
Kieân gan Khoâi cuõng loâi-la,
Raèng mua raèng baùn, raèng löøa traêm khoanh.
Roài ra chöùng-taù phaân minh,
1610.- Döôøng cöng-cöùng löôõi, döôøng quanh-quaån lôøi.
Quan-moân bieát söï chaúng sai,
Laáy ñieàu nhoû-nhaët truyeàn ñoøi Ngoïc Thö.
Hoûi ra môùi bieát raèng laø:
"Lieãu duø gaëp gioù, sen chöa nhuoám buøn!"
Ñoøi Giang tri-phuû quôû doàn:
"Khen laøm daân-muïc dung con baát taøi.
"Maét troâng tay troû ñuû möôøi,
"Pheùp vua khoân thöù, mieäng ngöôøi khoân che.
"Toäi con phaït boán möôi beâ,
1620.- "Cha ñaø bieát toäi tha veà löôïng cho.
"Nguyeân-ñôn moät luõ hoï Chaâu,
"Chôø mai thaåm laïi môùi hoà tha xong."
Truyeàn cho ôû laïi nha-phoøng,
Saùng mai seõ hoûi xem trong tình ñaàu.

moân-ñeä: Hoïc-troø hay laø ngöôøi chòu ôn, thuoäc vieân cuõng xöng ñöôïc laø moân-ñeä.

Saéc ñeïp thieân-nhieân khoâng phaûi ôû ñoà trang-söùc,
quaàn vaûi löôùi caù hôn caû ngheâ-thöôøng,
neáu ñeo voøng xuyeán maø ñöùng tröôïc gioù,
thì ngôø laø aû Haèng-nga ñaõ giaùng-haï nôi naøy.