Nhaø Ngoâ (906-907)

1. Hoï Khuùc daáy nghieäp

Ba traêm naêm leû Tuøy, Ñöôøng,
Laïi trong Nguõ-quyù tang thöông cuõng daøi,
Hoàng-chaâu Khuùc-Haïo huøng taøi,
Gaëp ñôøi thuùc-quyù toan baøi baù vöông.
Coõi nhaø huøng cöù nam phöông,
Cung-caàu moät leã, Haùn Löông hai loøng.
Qui moâ cuõng raép hoãn ñoàng,
Ñieàn toâ, ñinh ngaïch ñeàu cuøng ñònh neân.
Thöøa gia vöøa ñöôïc taùi truyeàn,
Bôûi caàu Löông tieát hoùa neân Haùn tuø.
Döông-Ñinh-Ngheä laïi baùo thuø,
Ñuoåi ngöôøi Haùn, lónh chaâu-phuø vöøa xong.
Nghóa nhi gaëp ñöùa gian huøng,
Kieàu-coâng-Tieän laïi nôõ loøng sao neân.

2. Ngoâ-Quyeàn phaù quaân Nam-Haùn

Döông coâng xöa coù reå hieàn,
Ñöôøng laâm haøo-höõu teân Quyeàn hoï Ngoâ.
Vì thaày, quyeát chí phuïc thuø,
Nghóa binh töø coõi AÙi-chaâu keùo vaøo.
Haùn sai thaùi-töû Hoaèng-Thao,
Ñem quaân öùng vieän toan vaøo giuùp coâng.
Baïch-Ñaèng moät traän giao-phong,
Hoaèng-Thao laïc vía, Kieàu-coâng noäp ñaàu.
Quaân thaân ñaõ chính cöông-truø,
Giang-sôn raày coù vöông haàu chuû-tröông.
Veà Loa thaønh môùi ñaêng quang,
Quan-danh caûi-ñònh, trieàu-chöông ñaët baøy.

3. Döông-Tam-Kha tieám ngoâi

Neàn vöông vöøa môùi döïng xaây,
Tieác cho höôûng nöôùc chöa ñaày saùu naêm.
Ñeán côn loaïn meänh neân nhaàm,
Caùn Long-tuyeàn ñeå trao caàm tay ai?
Tam-Kha laø ñöùa gian-hoài,
Laáy beø thích-lyù chòu lôøi thaùc coâ.
Caønh döông ñeø laán choài ngoâ,
Bình-vöông tieám hieäu , quoác-ñoâ tranh quyeàn.

4. Nhaø Ngoâ phuïc höng

Ngoâ vöông voán coù con hieàn,
Tröôûng laø Xöông-Ngaäp noái truyeàn theá-gia.
Traø-höông laùnh daáu yeân-haø,
Hoä-trì laïi gaëp toâi laø Phaïm-coâng.
Xöông-Vaên em thöù con doøng,
Nöông mình phuû-döôõng , cam loøng kinh-doanh.
Nhaân khi ra ñaùnh Thaùi-bình ,
Veùn tay taû-ñaûn , veà thaønh taäp-coâng.
Khoan hình roài laïi giaùng-phong,
Tö tình, coâng-nghóa thuûy chung löôõng tuyeàn.
Yeân vui laïi nhôù anh hieàn,
Röôùc tìm Xöông-Ngaäp chung quyeàn quoác-gia.
Chi-lan xum hoïp moät nhaø,
Anh xöng Thieân-Saùch, em laø Taán-Vöông.
Cuøng nhau ñeàu höôûng giaøu sang,
Duø khi cheách-leäch bieân-töôøng cuõng nguoâi.
Boán naêm Thieân-Saùch vöøa roài,
Taán-Vöông raày môùi chuyeân ngoâi moät mình.
Sính taøi laïi hieáu vieäc binh ,
Thao-giang ñaõ tónh, Thaùi-bình laïi vaây.
Traän tieàn moät muõi teân bay,
Khinh thaân vaøng ngoïc, traùch naøy bôûi ai?
Tieác thay chöûa ñöôïc laâu daøi,
Möôøi laêm naêm môùi hai ñôøi ñeán ñaây.

| |

Chuù thích:

Nguõ-quyù: naêm hoï chia nhau laøm ôû Taàu trong khoaûng nöûa treân theá kyû thöù 10


tang thöông: thay ñoåi
Hoàng-chaâu
: thuoäc tænh Haûi-Döông
thuùc-quyù
: cuoái ñôøi, yù noùi heát ñôøi Ñöôøng beân Taàu
Cung-caàu
: Hai thöù ngoïc quí
Haùn Löông hai loøng
: Khuùc-Haïo thoâng=hieáu vôùi nhaø Nam-Haùn beân Taàu
hoãn ñoàng
: hôïp laãn, noùi theo khuoân maãu cuûa Trung-quoác
Ñieàn toâ, ñinh ngaïch
: thueá ruoäng, soå ñinh
taùi truyeàn
: truyeàn moät laàn nöõa Khuùc-Thöa Myõ noái chöùc Khuùc-Haïo
Löông tieát hoùa neân Haùn tuø
: tieát-ñoä söù cuûa nhaø Löông, tuø-nhaân cuûa nhaø Haùn
[Back to the top]

chaâu-phuø
: aán tín ñeå cai-trò chaâu quaän
Nghóa nhi
: con nuoâi
haøo-höõu
: doøng doõi ñaøn anh
AÙi-chaâu
: Thanh-hoùa
Quaân thaân
: vua vaø cha
chính cöông-truø
: gaây laïi ñöôïc giöôøng-moái, yù noùi ñaõ baùo thuø ñöôïc cho vua vaø cho boá vôï theo chính-nghóa
Loa thaønh
: thaønh Coå-loa thuoäc huyeän Ñoâng Anh, Phuùc-yeân ngaøy nay
ñaêng quang
: leân ngoâi vua
Quan-danh caûi-ñònh, trieàu-chöông ñaët baøy
: ñoåi laïi teân goïi vaø chöùc töôùc caùc quan, ñaët ra nghi-leã trong trieàu-ñinh
loaïn meänh
: lôøi troái khi ñaõ meâ saûng
[Back to the top]

Long-tuyeàn
: teân moät thöù göôm, laøm tieâu-bieåu cho quyeàn-bính trong nöôùc
gian-hoài
: gian-traù
thích-lyù
: hoï ngoaïi
thaùc coâ
: göûi-gaép con moà-coâi
döông, ngoâ
: Teân caây: döông thuoäc loaøi lieãu, ngoâ laø ngoâ-ñoàng. Ñaây taùc-giaû (Leâ Ngoâ-Caùt) duøng ñeå troû ho- Döông vaø hoï Ngoâ
tieám hieäu
: cöôùp ngoâi laøm vua
quoác-ñoâ
: kinh-ñoâ cuûa nöôùc
Traø-höông
: teân cuõ moät huyeän nay thuoäc tænh Haûi-döông phuû Nam-saùch
yeân-haø
: khoùi maây, chæ söï aån troán
Hoä-trì
: che-chôû giuùp ñôõ
[Back to the top]

phuû-döôõng
: nuoâi-naáng. Tam-Kha nuoâi Xöông-Vaên laøm con
Thaùi-bình
: teân moät xaõ nay thuoäc Sôn Taây
taû-ñaûn
: tay aùo beân traùi, xöa töôùng nhaø Haùn ñi ñaùnh giaëc, hoûi quaân só ai theo nhaø Haùn thi veùn tay aùo ñaùnh Döông Tam Kha
Khoan hình
: tha toäi
giaùng-phong
: giaùng chöùc; Xöong-Vaên nghó tinh Tam-Kha ñaõ nuoâi naáng mình khoâng gieát maø chæ giaùng xuoáng laøm Tröông-döông-coâng
Chi-lan
: anh em thaân nhö coû chi, coû lan
bieân-töôøng
: anh em trong nhaø
Sính taøi
: caây taøi
hieáu vieäc binh
: thích chieán tranh
Thao-giang
: soâng Thao thuoäc Höng-Hoùa baây giôø. Xöông-Vaên deïp ñöôïc loaïn ôû ñaáy; nhöng bò teân cheát trong khi ñi ñaùnh Thaùi-bình