Trong coá gaéng duy trì neàn vaên-hoïc cuûa queâ nhaø, toâi duøng quyeån "Bích caâu kyø ngoä" cuûa nhaø xuaát baûn Taân-Vieät, 235 Phan thanh Giaûn, Saøi-Goøn. Theo nhö quyeån saùch treân, thì Thi-Nham Ñinh-Gia-Thuyeát ñaõ ñính chính nhöõng choã sai, vaø chuù-thích nhöõng chöõ khoù. Tröôùc nhaát toâi chæ lo ñem phaàn thô vaên vaøo maïng löôùi. Khi coù thì giôø toâi seõ lo phaàn chuù thích nhöõng chöõ khoù nhö trong taùc phaåm "Ñaïi Nam quoác söû dieãn ca"
Chuù-thích: Hieän nay khoâng bieát taùc-giaû cuûa quyeån "Bích caâu kyø-ngoä" laø ai.
Truyeän naøy keå moät söï tích ôû nöôùc ta, töùc laø vieäc moät ngöôøi hoïc troø teân Traàn-tuù-Uyeân gaëp moät naøng tieân ôû ñaát Bích-caâu, bôûi theá môùi ñaët teân truyeän laø "Bích caâu kyø-ngoä" (söï gaëp gôõ laï luøng ôû Bích-caâu).
Bích-Caâu (ngoøi bieác) tröôùc thuoäc laøng Yeân-Traïch, toång Yeân-hoaø, huyeän Thoï-Xöông, tænh Haø-Noäi; nay laø phoá Caùt-Linh. Hieän coøn ñeàn thôø Tuù-Uyeân, beân caïnh nhaø Vaên-Mieáu, laø caùi di tích cuûa caâu chuyeän hoang ñöôøng naøy.
Löôïc truyeän: Truyeän naøy goàm 648 caâu, coù theå chia laøm 4 hoài:(Toâi ñaõ ñaùnh maùy phaàn naøy töø quyeån "Vieät-Nam thi-vaên hôïp tuyeån" tröôùc khi nhaän ñöôïc quyeån "Bích -caâu kyø ngoä"_ quyeån naøy chia laøm 6 phaàn)
I- Tuù-Uyeân gaëp Giaùng-Kieàu, veà oám töông-tö (1 - 272):
Traàn-tuù-Uyeân, moät ngöôøi hoïc troø ngheøo, thöôøng hay ñi chôi nhöõng nôi thaéng-caûnh; moät laàn ñeán ñaát Bích-caâu, thaáy phong caûnh ñeïp, beøn laøm nhaø ôû ñaáy hoïc. Moät hoâm, oâng ñi xem hoäi laøm chay ôû chuøa Ngoïc-Hoà (töùc chuøa baø Ngoâ ôû phoá Sinh-töø Haø-Noäi). Chieàu ñeán, saép veà, chôït thaáy bay ñeán tröôùc maët moät baøi thô coù yù gheïo mình. Troâng ra cöûa Tam-quan, thaáy moät ngöôøi con gaùi raát ñeïp. OÂng beøn ñi theo, ñeán Quaûng-vaên-ñình (nay laø chôï cöûa Nam Haø-Noäi) thì chôït ngöôøi aáy bieán maát. Töø ñaáy, Tuù-Uyeân sinh ra oám töông-tö.
II- Tuù-Uyeân keát duyeân cuøng Giaùng-Kieàu (273 - 428):
Sau Tuù-Uyeân ñeán ñeàn Baïch-maõ (nay laø phoá Haøng Buoàm) caàu moäng. Ñeâm thaàn baûo oâng saùng hoâm sau ra ñôïi ôû Caàu Ñoâng (nay ôû phoá haøng Ñöôøng) thì gaëp ngöôøi con gaùi aáy. Hoâm sau ra ñôïi maõi ñeán chieàu, chæ gaëp moät oâng laõo baùn böùc tranh moät toá nöõ gioáng heät ngöôøi ñaõ gaëp hoâm tröôùc. OÂng beøn mua veà, treo ôû nhaø, cöù ñeán böõa aên, doïn hai caùi baùt, hai ñoâi ñuõa, môøi ngöôøi trong tranh aên. Moät hoâm, oâng ñi hoïc veà, thaáy coù maâm côm doïn saün, trong buïng sinh nghi. Hoâm sau, oâng rình ôû moät choã, thaáy ngöôøi trong tranh böôùc ra, oâng voäi chaïy laïi hoûi, thì ngöôøi aáy noùi teân mình laø Giaùng-Kieàu ôû treân cung tieân xuoáng, xin keát duyeân cuøng oâng. Giaùng-Kieàu laøm pheùp bieán choã nhaø cuûa oâng thaønh nguy nga traùng leä.
III- Giaùng-Kieàu giaän Tuù-Uyeân boû ñi, sau laïi trôû veà nhaø (429 - 558):
Tuù-Uyeân laáy Giaùng-Kieàu ñöôïc ba naêm, thöôøng cöù röôïu cheø say söa, naøng can ngaên, oâng khoâng nghe, laïi coøn ñaùnh ñaäp. Moät laàn, naøng quaù giaän, boû oâng bieán ñi. Ñeán luùc tænh, oâng ñi tìm ñaâu cuõng khoâng thaáy, chæ than khoùc thöông tieác. Moät hoâm buoàn quaù, oâng toan töï vaän; chôït naøng Giaùng-Kieàu hieän ra, oâng beøn töø taï, hai beân ñoaøn tuï nhö xöa.
IV- Tuù-Uyeân vaø Giaùng-Kieàu leân coõi tieân (559 - 648):
Töø baáy giôø Tuù-Uyeân ñoái ñaõi töû-teá vôùi Giaùng-Kieàu. Sau sinh ñöôïc moät ñöùa con trai ñaët teân laø Chaân-Nhi. Naøng Giaùng-Kieàu beøn khuyeân ong neân leân coõi tieân vaø trao cho buøa tieân cuøng thuoác tieân ñeå oâng tu luyeän. Roài moät hoâm sau khi ñaõ daën doø Chaân-Nhi oû laïi coõi traàn. hai vôï choàng cuøng côõi haïc bay leân coõi tieân.
Boán hoài treân coù theå chia ra laøm 29 ñoaïn:
